انتقاد شدید از فیلم “فسیل”

آفتاب نیوز :

سایه این معضل روی سیمای سینما افتاده و توده مردم را بی نصیب نگذاشته است. شوخی با مساله و معضلاتی که اگر به درستی تعلیق نشوند و شرح و بسط نیابند به ضد خودشان بدل می شوند. این تضاد فرهنگی قرار است طراحی یک کمدی را رقم بزند.

اما مساله اینجاست که فیلمساز نه شرایط قبل انقلاب را به درستی درک کرده و نه از بعد انقلاب اطلاع دقیقی دارد. با حرف هایی که از مردم کوچه و بازار شنیده، قصد دارد سیمای تاریخ پیش و پس از انقلاب را اغراق شده ترسیم کند تا مخاطب را برای خریدن بلیت ترغیب کند.

از طرف دیگر این فقدان شناخت، منجر به عدم پرداخت صحیح از شخصیت ها شده است. شخصیت ها مانکنی از شخصیت هستند. مهره هایی در دست فیلمساز که صرفا آن ها را به دلخواه جابه جا می کند. شخصیت که یکی از ارکان قطعی و مهم سینماست در این فیلم نادیده گرفته شده و افرادی که داخل فیلم هستند، بدلی از شخصیت های واقعی اند. شخصیت هایی که فیلمساز مدعی است آن ها را می شنا سد.

این مدل پرداخت به شخصیت های دیگر هم سرایت کرده است. شوخی ناصحیح با گروه منافقین، میزان توحش این افراد را تقلیل داده و آن ها را به یک مشت فریب خورده بدل کرده است. چه کسی می تواند ادعا کند که خرابکاری این افراد ضربه های جبران ناپذیری به این انقلاب اسلامی و مردم نزده است. چرا باید در یک فیلم کمدی این افراد را صرفا سطحی، احمق و فرصت طلب شمرد، درحالی که آن ها با غیظ و مدیریت توانستند چوب در چرخ انقلاب اسلامی کنند.

بنا بر احمق نشان دادن غلو شده منافقین، طبیعتا افراد کمیته و سپاهیان اوایل انقلاب هم از همین دیدگاه مجزا نیستند.

ملغمه ای از شوخی های دم دستی و اگزوتیک با ادویه جنسی نمی تواند سطح عالی سینمای کمدی در این کشور باشد. کشوری که آوازه هنرمندان شوخ طبعش به جهان و جهانیان رسیده است.

هنرمند با قریحه و نازک طبعی خود مساله های اجتماعی را مشاهده کرده، از فیلتر ذهن خود عبور داده و دست به خلق می زند. در جهان دراماتیک فیلم طبیعتا ردپای جهان بینی فیلمساز به چشم می خورد. این بینش و عمق جهان بینی، بعد از مشاهده فیلم روی مخاطب اثر گذاشته و طبعا منجر به بینش یا رشد و اعتلای فرهنگی جامعه می شود.

وای به حالی که این روند معکوس شود. فیلمساز از جهان بینی کوچه بازاری و سطحی مردم برای خنداندن خود مردم وام بگیرد. اینجا دقیقا نقطه سقوط زیبایی شناسی است. این روند در فیلمفارسی های پیش و پس از انقلاب مشهود است. ادبیات رایج زیستی کوچه بازاری و نوع تفکر دم دستی یا خرافه گری از مردم وام گرفته می شود و در یک فیلم به خود مردم تحویل داده می شود. مردم هم از اینکه تصویر مخدوش پنهانی خودشان را – که از دیگران پنهان می کنند – روی پرده می بینند، شگفت زده شده و قهقهه می زنند.

ماجرای برخی فیلم های کمدی شبیه ناسزای رکیک کودکی در جمع خانواده است. خانواده از شدت غافل گیری قهقهه می زند. این خنده ها نوعی واکنش عصبی به موقعیت غیراخلاقی که رقم خورده، است. حالا همین نخ تسبیح را گرفته و وارد دنیای فیلم های کمدی این روز ها شویم. لوده گری هایی که از جنس کمدی، طنز و شوخی نیستند، بلکه آنقدر این رفتار ها اگزوتیک شده اند که مخاطب از حیرت و شگفتی به قهقهه می افتد. بعد از سینما هم در گوش یکدیگر نجوا می کنند چطور شده که به این فیلم مجوز داده اند؟ چطور آن صحنه را از فیلم درنیاورده اند؟

بنابراین، دعوا سر لحاف ملا می شود. زیبایی شناسی به قهقرا رفته و بی پروایی و تهور جای آن را می گیرد. هر فیلمسازی بتواند بیشتر از خط قرمز های هنجاری جامعه عبور کند، آن قهرمان ملی شده و اقبال مخاطب به سوی اوست.

«فسیل» از همین آبشخور تغذیه می کند. خواننده ای قبل انقلاب تلاش می کند اسم و رسمی برای خود دست وپا کند. او با هم بند های خود در کافه های شهر می نوازند و می خوانند. یکی از نوازنده ها که ژست مخالفت با رژیم را دارد، کار آن ها را به ساواک می کشاند. ساواک از آن ها تعهد می گیرد که باید شعر های آن ها در ستایش شاه و اصطلاحا اعلیحضرت باشد. این بند موسیقی تلاش می کند تا رضایت ساواک را جلب کند. بعد از جلب رضایت، بنا می شود که رییس بند با شاه دیدار کند و آهنگ های خود را در کاخ شاه اجرا کنند. در همین حین، تصادفی اتفاق افتاده و رییس بند به کما می رود. انقلاب شده و رییس بند بعد از 10 سال از کما بیرون می آید. سنگ بنای کمدی «فسیل» همین جاست. مطرب قبل انقلابی باید در فضای اوایل انقلاب زیست کند. فردی که قبل به کما رفتن عاشق دختر یکی از افسران ارشد رژیم پهلوی بوده و با رفقایش بساط مشروب داشتند، باید حالا سرود انقلابی بخواند.

ناخودآگاه این جنس روایت مخاطب را همراه و سمپات پیش از انقلاب کرده و پس از انقلاب را به نوعی مسخره می کند. وقتی موضوع یا مساله ای به درستی مطرح نشود، امکان دارد کاملا حس و حالی معکوس رقم بزند.