اگر زن راضی به رابطه نباشد

عدم رضایت زن به رابطه زناشویی می تواند ریشه های عمیق روانشناختی، جسمی یا عاطفی داشته باشد و تنها با گفتگو، همدلی و در صورت نیاز، کمک تخصصی قابل حل است، نه با نادیده گرفتن یا اجبار. این پدیده یکی از چالش های پیچیده و حساس در زندگی زناشویی است که می تواند بنیان خانواده را تحت تأثیر قرار دهد و سلامت روانی و عاطفی هر دو همسر را به خطر اندازد. درک ابعاد مختلف این موضوع، از جمله دلایل ریشه ای، پیامدهای شرعی و حقوقی، و البته راهکارهای موثر، برای زوج هایی که با این مشکل روبرو هستند، حیاتی است.

رابطه زناشویی بخش مهمی از صمیمیت و پایداری زندگی مشترک محسوب می شود. زمانی که یکی از طرفین، به ویژه زن، تمایلی به این ارتباط نداشته باشد، باید با نگاهی جامع و همدلانه به ابعاد جسمی، روانی، عاطفی و حتی فرهنگی مسئله نگریست. صرف نظر از احکام قانونی یا شرعی، رضایت متقابل و سلامت روان در این حوزه، از عوامل کلیدی یک زندگی مشترک موفق است. این مقاله به بررسی عمیق و همه جانبه این موضوع می پردازد تا راهنمایی عملی و مستند برای بهبود کیفیت روابط زناشویی و حفظ آرامش خانواده ارائه دهد.

درک عدم رضایت زن: ریشه ها و دلایل عمیق تر

عدم تمایل یا عدم رضایت زن به رابطه زناشویی، اغلب یک مسئله ساده و تک بعدی نیست، بلکه مجموعه ای از عوامل درونی و بیرونی می تواند به آن دامن بزند. ریشه یابی این دلایل، اولین گام برای یافتن راه حل های موثر و پایدار است. درک اینکه چرا یک زن ممکن است به رابطه جنسی بی میل باشد، نیازمند صبوری، همدلی و نگاهی جامع به سلامت جسم و روان اوست.

دلایل روانشناختی و عاطفی

بسیاری از اوقات، بی میلی جنسی زنان ریشه در مسائل عاطفی و روانشناختی دارد که ممکن است مدت ها نادیده گرفته شده باشند. اختلالات ارتباطی و اختلافات زناشویی حل نشده، مانند سوءتفاهم ها، دعواهای مکرر یا عدم گفتگوی سازنده، می تواند صمیمیت را کاهش داده و تمایل به نزدیکی جسمی را از بین ببرد. فقدان صمیمیت، محبت و توجه عاطفی، از جمله احساس تنهایی یا دوست داشته نشدن، در طول زمان می تواند به سردمزاجی عاطفی و در نهایت جسمی منجر شود. استرس، اضطراب شدید، افسردگی و خستگی مفرط ناشی از مسئولیت های روزمره، کار و فرزندپروری، به طور مستقیم بر میل جنسی تأثیر می گذارد. تجربیات منفی یا آسیب های روانی (تروما) گذشته، مانند سابقه سوءاستفاده جنسی یا تجربیات بد در روابط قبلی، می تواند موانع جدی برای لذت بردن از رابطه ایجاد کند. تصورات نادرست یا منفی از رابطه جنسی که ریشه در تربیت غلط، باورهای مذهبی افراطی یا تابوهای اجتماعی دارد، نیز می تواند باعث شرم، گناه یا ترس از رابطه شود. همچنین، نارضایتی از ظاهر خود یا همسر، کاهش اعتماد به نفس و احساس جذاب نبودن، از دیگر عوامل روانشناختی مؤثر در این زمینه است.

دلایل جسمی و پزشکی

در کنار عوامل روانشناختی، برخی دلایل جسمی و پزشکی نیز می توانند نقش مهمی در عدم تمایل زن به رابطه زناشویی ایفا کنند. اختلالات هورمونی، مانند کمبود استروژن یا تستوسترون، می توانند به سردمزاجی فیزیولوژیک و کاهش میل جنسی منجر شوند. بیماری های مزمن مانند دیابت، بیماری های قلبی، مشکلات تیروئید و کم کاری غدد، تأثیر مستقیمی بر انرژی و میل جنسی دارند. دردهای حین رابطه جنسی (دیسپارونی) یا واژینیسموس (انقباض غیرارادی عضلات واژن) می تواند باعث ترس از رابطه شده و تجربه جنسی را دردناک کند. عوارض جانبی برخی داروها، از جمله داروهای اعصاب، ضد افسردگی، فشار خون و ضدبارداری، نیز ممکن است میل جنسی را کاهش دهند. تغییرات جسمی پس از زایمان یا یائسگی، مانند خشکی واژن، تغییرات هورمونی و تغییرات ظاهری بدن، از دیگر عوامل مؤثر بر سردمزاجی جسمی هستند که نیازمند توجه و درمان پزشکی می باشند.

دلایل فرهنگی و اجتماعی

علاوه بر ابعاد روانشناختی و جسمی، بستر فرهنگی و اجتماعی نیز نقش بسزایی در شکل گیری دیدگاه ها و تجربیات زنان نسبت به رابطه زناشویی دارد. تربیت جنسی ناکافی یا غلط در جامعه، فقدان آموزش های صحیح درباره فیزیولوژی و روانشناسی جنسی، و ترویج باورهای نادرست، می تواند به ایجاد شرم و تابو در این زمینه منجر شود. فشارهای اجتماعی و فرهنگی بر نقش های جنسیتی، از جمله انتظارات غیرواقعی از زنان در زمینه ارضای جنسی همسر، یا سرکوب میل و لذت جنسی زنان، می تواند بر تمایل آن ها به رابطه تأثیر منفی بگذارد. در بسیاری از جوامع، گفتگو درباره مسائل جنسی با شرم و خجالت همراه است، که این موضوع مانع از بیان مشکلات و جستجوی راه حل می شود. این عوامل فرهنگی و اجتماعی، اغلب به صورت ناخودآگاه، بر تمایلات جنسی افراد و کیفیت روابط زناشویی سایه می افکنند.

دلایل شرعی و قانونی موجه برای عدم تمکین

در نظام حقوقی و شرعی ایران، اگرچه بر تمکین زن تأکید شده است، اما مواردی نیز وجود دارد که عدم تمکین زن از رابطه زناشویی، دارای توجیه شرعی و قانونی محسوب می شود. ایام عادت ماهانه (حیض) و نفاس (پس از زایمان)، از نظر شرعی مانع از برقراری رابطه زناشویی هستند و زن در این ایام حق خودداری دارد. وجود بیماری های جسمی یا جنسی مسری که خطرناک باشند و سلامت همسر را تهدید کنند، از دیگر دلایل موجه برای عدم تمکین است. همچنین، در صورتی که رابطه زناشویی برای زن ضررهای جانی یا مالی احتمالی در پی داشته باشد، یا موجب عسر و حرج (شرایط سخت و غیرقابل تحمل) برای او شود، حق خودداری از تمکین را خواهد داشت. به عنوان مثال، اگر مرد برای مدت طولانی بدون همسرش به سفر برود و این مسئله برای زن عسر و حرج ایجاد کند، ممکن است در برخی شرایط خاص، این موضوع به عنوان عذر موجه تلقی شود. در این موارد، زن «ناشزه» محسوب نمی شود و حقوق قانونی و شرعی او، از جمله حق دریافت نفقه، محفوظ می ماند.

آثار حقوقی و شرعی عدم رضایت زن در رابطه زناشویی (تمکین و نشوز)

در بررسی عدم رضایت زن به رابطه زناشویی، لازم است ابعاد حقوقی و شرعی این موضوع نیز به دقت مورد تحلیل قرار گیرد. این ابعاد، که اغلب از منظر «تمکین» و «نشوز» مطرح می شوند، پیامدهای مهمی برای زندگی مشترک و حقوق متقابل زوجین به دنبال دارند.

دیدگاه شرع اسلام

اسلام بر اهمیت حسن معاشرت، مودت و رحمت در خانواده تأکید فراوان دارد و رابطه زناشویی را جزئی از این مودت و آرامش بخش می داند. در شرع اسلام، حقوق متقابل زوجین در زمینه تمتع جنسی به رسمیت شناخته شده است. از مرد انتظار می رود که نیازهای جنسی همسر خود را تأمین کند و از زن نیز انتظار می رود که در صورت درخواست همسر، بدون عذر موجه شرعی یا قانونی، از تمکین خودداری نکند. عدم تمکین زن (نشوز) بدون عذر موجه، از نظر شرعی عملی ناپسند تلقی می شود و پیامدهای اخروی نیز برای آن ذکر شده است. با این حال، شریعت هرگز اجازه اجبار به رابطه را نمی دهد و بر نقش مرد در جلب رضایت و تمایل زن از طریق محبت و مهربانی تأکید می کند. اگر زن به دلیل عذر موجهی مانند ایام حیض، نفاس، بیماری، یا ضرر جسمی و روحی از رابطه خودداری کند، ناشزه محسوب نمی شود و این خودداری شرعاً جایز است. در غیر این صورت، از نگاه شرع، این رفتار می تواند به حقوق مرد خلل وارد آورد و موجب مسئولیت اخروی شود. با این حال، باید در نظر داشت که این احکام با تأکید بر شرایط و با هدف حفظ بنیان خانواده و جلوگیری از فساد بیان شده اند و هرگز به معنای نادیده گرفتن حقوق و سلامت زن نیستند.

در روایاتی از ائمه معصومین (ع)، بر اهمیت شوهرداری و اطاعت از همسر در امور مشروع، از جمله رابطه زناشویی، تأکید شده است. حضرت علی (ع) جهاد زن را در خوب شوهرداری می داند و امام باقر (ع) نیز نقل می کنند که رسول خدا (ص) فرمودند: «زن نباید همسرش را از کامیابی مانع شود، هر چند بر جهاز شتری سوار باشد.» این روایات اهمیت این حق را از دیدگاه شرع نشان می دهند، اما همواره در چارچوب عدل، احسان و پرهیز از ظلم به هر دو طرف.

دیدگاه قانون مدنی ایران

قانون مدنی ایران، با الهام از فقه شیعه، موضوع تمکین را به دو بخش تقسیم می کند: تمکین عام و تمکین خاص. تمکین عام به معنای تبعیت زن از شوهر در امور کلی زندگی، سکونت در منزل مشترک و ایفای وظایف زناشویی متعارف است. تمکین خاص به صراحت به برقراری رابطه زناشویی اشاره دارد. در صورتی که زن بدون عذر موجه قانونی یا شرعی از تمکین خاص خودداری کند، از نظر قانون «ناشزه» محسوب می شود. مهم ترین پیامد قانونی نشوز زن، سلب حق دریافت نفقه از اوست. طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود. البته اثبات نشوز نیازمند طی فرآیند حقوقی، از جمله ارسال اظهارنامه و طرح دعوا در دادگاه است.

در صورت اثبات عدم تمکین زن، مرد حق دارد از دادگاه اجازه ازدواج مجدد را بگیرد و نیازی به رضایت همسر اول نخواهد داشت. با این حال، باید توجه داشت که عدم تمکین زن تأثیری بر حق او در مطالبه مهریه یا اجرت المثل ایام زندگی مشترک ندارد و این حقوق همچنان برای زن محفوظ باقی می مانند. نکته حقوقی بسیار مهم و تمایزدهنده این است که هیچ حکم قانونی یا شرعی، مرد را مجاز به اجبار همسرش به رابطه زناشویی نمی کند. اجبار به رابطه حتی در بستر ازدواج، از منظر حقوقی و اخلاقی مردود است و می تواند مصداق خشونت جنسی یا آزار محسوب شود و برای زن حق طلاق و پیگیری قضایی ایجاد کند.

راهکارها و توصیه های عملی برای بهبود وضعیت و جلب رضایت

حل مسئله عدم رضایت زن به رابطه زناشویی نیازمند رویکردی جامع، صبر و تلاش مشترک زوجین است. این مشکل را نمی توان با نادیده گرفتن یا اجبار برطرف کرد، بلکه باید به ریشه یابی و ارائه راه حل های عملی پرداخت.

ارتباط و گفتگوی شفاف و همدلانه

ستون اصلی هر رابطه موفق، ارتباط موثر است. زوجین باید فضایی امن و بدون قضاوت ایجاد کنند تا هر دو طرف بتوانند احساسات، نیازها و نگرانی های خود را آزادانه بیان کنند. مهارت های گوش دادن فعال، به این معنا که با دقت به صحبت های همسر گوش دهید و سعی در درک او داشته باشید، بسیار مهم است. به جای سرزنش و استفاده از جملاتی که با تو آغاز می شوند (تو همیشه بی میلی، تو هرگز به من توجه نمی کنی)، خواسته ها و مشکلات را به صورت من بیان کنید (من احساس تنهایی می کنم وقتی…، من به توجه بیشتری نیاز دارم). این نوع گفتگو به جای حمله و دفاع، به همدلی و یافتن راه حل کمک می کند و زمینه را برای نزدیکی عاطفی و جسمی فراهم می سازد.

مراجعه به متخصصین و کمک های حرفه ای

در بسیاری از موارد، حل مشکلات مربوط به عدم رضایت به رابطه زناشویی نیازمند کمک های تخصصی است. مشاور جنسی (سکس تراپیست) می تواند در ریشه یابی و درمان اختلالات جنسی مانند سردمزاجی، واژینیسموس، دیسپارونی و مشکلات ارگاسم کمک شایانی کند. مشاور خانواده و زوج درمانی برای حل اختلافات عاطفی، بهبود صمیمیت و تغییر الگوهای ارتباطی ناسالم بسیار مفید است. در صورتی که دلایل جسمی و پزشکی در میان باشد، مراجعه به پزشک متخصص زنان، اورولوژیست و غدد برای بررسی اختلالات هورمونی، بیماری های مزمن و عوارض دارویی ضروری است. همچنین، در صورت وجود مشکلات روحی عمیق تر مانند افسردگی، اضطراب شدید، یا آسیب های روانی (تروما)، مشاوره با روانشناس یا روانپزشک می تواند راهگشا باشد. کمک حرفه ای، به زوجین ابزارها و بینش لازم برای عبور از این چالش ها را ارائه می دهد.

بهبود کیفیت و صمیمیت رابطه زناشویی

کیفیت رابطه جنسی فراتر از صرف مقاربت است و نیازمند توجه به ابعاد عاطفی و فیزیکی است. تمرکز بر پیش نوازی کافی و رضایت متقابل، به جای تمرکز صرف بر ارضای مرد، می تواند تجربه جنسی را برای زن لذت بخش تر کند. تنوع و خلاقیت در رابطه، امتحان موقعیت ها و روش های جدید، می تواند هیجان و تازگی را به زندگی زناشویی بازگرداند. اهمیت بهداشت فردی و جذابیت ظاهری برای هر دو طرف، می تواند در افزایش میل و کشش متقابل مؤثر باشد. احترام به بدن و تمایلات همسر، پرهیز از هرگونه اجبار یا تحقیر، و ایجاد فضایی از امنیت و اعتماد، برای برقراری یک رابطه جنسی سالم و رضایت بخش ضروری است. در نهایت، رابطه زناشویی باید تجلی صمیمیت، عشق و احترام متقابل باشد.

نقش مرد در جلب رضایت و تمایل همسر

مسئولیت بهبود رابطه زناشویی تنها بر عهده زن نیست و مرد نقش حیاتی در جلب رضایت و تمایل همسرش دارد. افزایش محبت، توجه عاطفی و حمایتگری در طول زندگی روزمره، نه فقط در زمان تقاضای رابطه، می تواند صمیمیت را عمیق تر کند. مرد باید سعی در درک نیازها و خواسته های عاطفی و جسمی همسرش داشته باشد و به آن ها پاسخ دهد. پرهیز از تحقیر، سرزنش، مقایسه یا اجبار، برای حفظ اعتماد و احترام زن بسیار مهم است. همکاری در مسئولیت های خانه و فرزندپروری می تواند بار روانی و جسمی زن را کاهش داده و انرژی بیشتری برای او باقی بگذارد. زمانی که زن احساس کند در زندگی و تصمیمات مهم شریک است و از حمایت عاطفی همسرش برخوردار است، تمایل بیشتری به نزدیکی جسمی خواهد داشت. توجه به این نکات، به مرد کمک می کند تا همسرش را نه به زور، بلکه با عشق و احترام به سوی خود جذب کند.

خود مراقبتی و توانمندسازی زن

سلامت جسمی و روانی زن، تأثیر مستقیمی بر میل جنسی او دارد. توجه به خود مراقبتی، شامل فعالیت های ورزشی منظم، تغذیه سالم و مدیریت استرس، می تواند انرژی و میل جنسی را افزایش دهد. پرداختن به علایق شخصی، داشتن فضای خصوصی و فرصت هایی برای آرامش و بازسازی انرژی، به بهبود حال روحی و جسمی زن کمک می کند. تقویت اعتماد به نفس و خودباوری، از طریق پذیرش بدن و ارزش های فردی، می تواند نقش مهمی در احساس جذابیت و راحتی او در رابطه زناشویی داشته باشد. زنانی که از نظر روحی و جسمی قوی تر و شادتر هستند، تمایل بیشتری به برقراری ارتباط صمیمانه با همسر خود دارند. تشویق و حمایت مرد در این زمینه نیز بسیار مؤثر خواهد بود.

چه زمانی عدم رضایت می تواند به طلاق یا فسخ نکاح منجر شود؟

در مواردی که عدم رضایت زن به رابطه زناشویی، یا بالعکس، به بن بست برسد و راهکارهای فوق چاره ساز نباشد، ممکن است این مسئله به پیامدهای حقوقی جدی تری از جمله طلاق یا فسخ نکاح منجر شود. بررسی این شرایط از دیدگاه قانون، برای زوجین از اهمیت بالایی برخوردار است.

عسر و حرج

یکی از مهم ترین دلایل قانونی برای طلاق، اثبات «عسر و حرج» است. عسر و حرج به معنای شرایطی است که ادامه زندگی زناشویی را برای یکی از طرفین غیر قابل تحمل می کند. اگر عدم رضایت زن به رابطه، یا امتناع مرد از برقراری رابطه، به حدی طولانی و جدی باشد که برای همسر دیگر مشقت و سختی غیرقابل تحمل ایجاد کند، می تواند مصداق عسر و حرج باشد. به عنوان مثال، ترک طولانی مدت رابطه زناشویی بدون دلیل موجه از سوی مرد، یا اجبار و سوءرفتار جنسی مرد که سلامت روحی و جسمی زن را به خطر اندازد، می تواند از مصادیق عسر و حرج برای زن تلقی شده و حق طلاق را برای او ایجاد کند. اثبات عسر و حرج در دادگاه نیازمند ارائه مستندات و شواهد کافی است.

سوءرفتار و آزار

موارد جدی تر خشونت فیزیکی یا جنسی در ازدواج، از جمله اجبار به رابطه جنسی، آزار و اذیت های جنسی، یا هرگونه سوءرفتاری که سلامت جسمی یا روحی همسر را تهدید کند، می تواند به عنوان دلایل موجه و فوری برای تقاضای طلاق تلقی شود. در چنین شرایطی، قانون از فرد قربانی حمایت کرده و با اثبات سوءرفتار، حق طلاق را به او اعطا می کند. تجاوز در بستر زناشویی، که به معنای اجبار همسر به رابطه جنسی بدون رضایت اوست، یک عمل مجرمانه و از مصادیق سوءرفتار جدی است که به زن حق طلاق و پیگیری کیفری را می دهد.

ناتوانی جنسی مرد

در صورتی که مرد از ابتدا یا در طول زندگی مشترک دچار ناتوانی جنسی (عنن) باشد و این ناتوانی غیرقابل درمان تشخیص داده شود، زن می تواند تقاضای فسخ نکاح دهد. فسخ نکاح با طلاق متفاوت است و در آن نیازی به طی مراحل طولانی طلاق نیست و نکاح از ابتدا باطل می شود. البته این حق فسخ شرایط خاص خود را دارد و معمولاً در صورتی قابل اعمال است که زن در زمان عقد از این عیب مطلع نبوده باشد و ناتوانی مرد نیز دائمی و غیرقابل درمان باشد. در صورت سردمزاجی شدید مرد که زندگی را برای زن تحمل ناپذیر کند، زن می تواند از طریق اثبات عسر و حرج، درخواست طلاق را مطرح کند.

عدم تمکین طولانی مدت و بدون عذر موجه زن

اگر زن بدون عذر شرعی یا قانونی موجه، برای مدت طولانی از تمکین خاص و برقراری رابطه زناشویی خودداری کند، همانطور که پیشتر ذکر شد، «ناشزه» محسوب می شود. در این حالت، مرد می تواند با اثبات نشوز زن در دادگاه، از پرداخت نفقه به او خودداری کند و همچنین از دادگاه تقاضای اجازه ازدواج مجدد را نماید. در برخی موارد که عدم تمکین زن به حدی طولانی و بدون توجیه باشد که مرد را در عسر و حرج قرار دهد، این موضوع می تواند زمینه ساز طلاق از سوی مرد شود. البته معمولاً دادگاه ها پیش از صدور حکم طلاق، زوجین را به داوری و مشاوره ارجاع می دهند تا از هرگونه اقدام شتاب زده جلوگیری شود و فرصتی برای اصلاح و بازگشت به زندگی مشترک فراهم گردد.

برای درک بهتر تفاوت ها، جدول زیر خلاصه ای از آثار حقوقی ترک زناشویی را در دو حالت مرد و زن نشان می دهد:

وضعیت	آثار حقوقی برای مرد	آثار حقوقی برای زن
عدم تمکین زن (بدون عذر موجه)	حق عدم پرداخت نفقه حق درخواست اجازه ازدواج مجدد امکان طرح دعوای طلاق (در صورت عسر و حرج مرد)	سلب حق نفقه حق مهریه و اجرت المثل محفوظ است ناشزه محسوب شدن
امتناع مرد از رابطه (بدون عذر موجه)	وظیفه پرداخت نفقه همچنان پابرجاست مسئولیت اخلاقی و شرعی عدم امکان درخواست اجازه ازدواج مجدد بر این اساس	حق دریافت نفقه امکان درخواست طلاق به علت عسر و حرج در صورت ناتوانی جنسی، امکان فسخ نکاح

سوالات متداول

آیا عدم تمکین زن همیشه به معنی سلب نفقه است؟

خیر، عدم تمکین زن تنها در صورتی موجب سلب حق نفقه می شود که این خودداری بدون عذر شرعی یا قانونی موجه باشد. اگر زن به دلیل عادت ماهانه، نفاس، بیماری، ضرر جسمی یا روحی، یا عسر و حرج از رابطه خودداری کند، ناشزه محسوب نمی شود و حق نفقه او همچنان پابرجاست.

مرد در صورت عدم رضایت زن به رابطه، چه حقوقی دارد؟

مرد حق دارد با اثبات عدم تمکین زن در دادگاه، از پرداخت نفقه به او خودداری کند. همچنین، در صورت ادامه این وضعیت بدون عذر موجه، می تواند از دادگاه اجازه ازدواج مجدد را بگیرد. با این حال، مرد حق ندارد زن را به زور وادار به رابطه زناشویی کند.

آیا زن می تواند به دلیل سردمزاجی همسرش درخواست طلاق دهد؟

بله، اگر سردمزاجی مرد به حدی شدید و طولانی باشد که زندگی را برای زن تحمل ناپذیر کند و مصداق «عسر و حرج» برای او باشد، زن می تواند با اثبات این شرایط در دادگاه، درخواست طلاق دهد. در موارد ناتوانی جنسی غیرقابل درمان، زن می تواند حتی تقاضای فسخ نکاح کند.

نقش مشاوره در حل مشکلات جنسی زوجین چیست؟

مشاوره جنسی (سکس تراپی) و زوج درمانی نقش بسیار مهمی در ریشه یابی و حل مشکلات جنسی و عاطفی زوجین دارد. مشاوران می توانند با ارائه راهکارها، آموزش مهارت های ارتباطی، و شناسایی دلایل اصلی مشکل، به بهبود صمیمیت و رضایت جنسی در رابطه کمک کنند و از بروز مشکلات حقوقی و شرعی جلوگیری نمایند.

در نهایت، رضایت و تمایل متقابل در رابطه زناشویی، نه تنها یک حق، بلکه نمادی از احترام، عشق و سلامت عاطفی زوجین است. این رضایت، ستون اصلی یک زندگی مشترک پایدار و سرشار از آرامش را تشکیل می دهد و عدم وجود آن می تواند چالش های بزرگی را به همراه آورد. برای غلبه بر این چالش ها، گفتگوی صادقانه، همدلی، صبر و جستجوی کمک های تخصصی گام هایی اساسی هستند. هر زوجی که با چنین وضعیتی روبروست، باید به یاد داشته باشد که تلاش برای درک متقابل و ارضای نیازهای مشروع یکدیگر در چارچوبی از محبت و احترام، کلید حفظ بنیان خانواده و رسیدن به آرامش و رضایت در زندگی است.