تهدید به ضرر نفسی شرفی مالی یعنی چه

تهدید به ضرر نفسی شرفی مالی یعنی چه؟ تهدید به ضرر نفسی، شرفی یا مالی به معنای ایجاد ترس و وحشت در فرد برای آسیب رساندن به جان، آبرو، حیثیت یا اموال اوست که این عمل در قوانین جمهوری اسلامی ایران جرم محسوب می شود. این تهدید می تواند از طریق گفتار، نوشتار یا هر رفتار دیگری صورت گیرد و هدف آن وادار کردن فرد به انجام یا عدم انجام کاری است.

حفظ آرامش و امنیت افراد از اساسی ترین اهداف هر نظام حقوقی است. جرم تهدید، به عنوان یکی از جرایم علیه تمامیت معنوی و روانی افراد، نقش مهمی در برهم زدن این آرامش دارد. شناخت دقیق ماهیت و ابعاد مختلف تهدید، به ویژه انواع آن شامل تهدید به ضرر نفسی، شرفی، مالی و افشای سر، برای هر شهروندی ضروری است. این آگاهی به افراد کمک می کند تا در صورت مواجهه با چنین شرایطی، حقوق خود را بشناسند و اقدامات قانونی لازم را انجام دهند. ماده 669 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) به عنوان مبنای قانونی این جرم، مجازاتی را برای تهدیدکنندگان در نظر گرفته است که نشان دهنده اهمیت برخورد با این پدیده است. این مقاله به بررسی جامع و مرحله به مرحله این مفاهیم حقوقی می پردازد تا درک کاملی از جرم تهدید و راه های مقابله با آن ارائه دهد.

مفهوم تهدید از منظر قانون

در نظام حقوقی ایران، تعریفی صریح و جامع از واژه تهدید در قوانین ارائه نشده است. قانون گذار به جای تعریف مستقیم، بیشتر به ذکر مصادیق و اشکال مختلف تهدید پرداخته و اعمالی را که مصداق این جرم هستند، مشخص کرده است. با این حال، می توان از مجموع مواد قانونی و دکترین حقوقی، یک تعریف کلی و عرفی از تهدید ارائه داد.

تهدید عبارت است از ایجاد خوف و وحشت در طرف مقابل به هدف وادار کردن وی به انجام یا عدم انجام کاری به طرق نامشروع و نامتعارف، به گونه ای که وقوع آن عمل یا حالت برای تهدیدشونده ناخوشایند و آسیب زننده باشد. این آسیب می تواند جنبه مادی یا معنوی داشته باشد. هدف اصلی از تهدید، سلب آزادی اراده از شخص و تحمیل خواسته ای غیرقانونی به اوست. خواه این خواسته، درخواست مال یا وجه باشد یا وادار کردن فرد به انجام یا ترک فعلی خاص. آنچه تهدید را از صرف یک هشدار یا خبر جدا می کند، ایجاد رعب و وحشت و نامشروع بودن عملی است که تهدیدکننده قصد انجام آن را دارد.

بررسی انواع تهدید: نفسی، شرفی، مالی و افشای سر

قانون گذار در ماده 669 قانون مجازات اسلامی، انواع مختلف تهدید را برشمرده است. این دسته بندی به دلیل تفاوت در ماهیت ضررهای وارده و اهمیت هر یک از این حوزه ها برای افراد، صورت گرفته است. شناخت این انواع به قربانیان کمک می کند تا تهدید را به درستی شناسایی کرده و برای پیگیری قانونی آن اقدام کنند.

تهدید به ضرر نفسی یعنی چه؟

تهدید به ضرر نفسی به معنای ایجاد هراس و نگرانی در فرد نسبت به جان، سلامت جسمی یا آزادی خودش یا بستگان نزدیکش است. این نوع تهدید، یکی از جدی ترین انواع تهدید محسوب می شود، زیرا مستقیماً امنیت جانی و جسمی افراد را هدف قرار می دهد و می تواند عواقب روانی و فیزیکی عمیقی برای قربانی به دنبال داشته باشد.

مصادیق کاربردی تهدید به ضرر نفسی عبارت اند از:

• تهدید به قتل یا سلب حیات، مانند تو را می کشم یا جان تو را می گیرم.
• تهدید به ضرب و جرح شدید یا نقص عضو، مثلاً دست و پایت را می شکنم یا صورتت را له می کنم.
• تهدید به ربودن یا حبس غیرقانونی خود فرد یا فرزندانش.
• تهدید به آسیب رساندن به اعضای خانواده، شامل صدمه زدن به همسر، فرزندان، والدین یا سایر نزدیکان فرد.
• تهدید به ارتکاب خودکشی توسط تهدیدکننده برای تحت فشار قرار دادن دیگری.

نکته مهم این است که صرف یک گفتار خشم آلود، اگر فاقد جدیت و قابلیت اجرایی در عرف باشد، لزوماً تهدید کیفری محسوب نمی شود. تهدید باید به گونه ای باشد که در عرف، قابلیت تحقق و جدی بودن آن برای شنونده قابل درک باشد و واقعاً ایجاد ترس کند.

تهدید به ضرر شرفی یعنی چه؟

تهدید به ضرر شرفی، به معنای تهدید به لطمه زدن به آبرو، حیثیت، اعتبار اجتماعی، جایگاه شغلی یا شخصیت فرد یا بستگان اوست. در این نوع تهدید، هدف آسیب رساندن به ارزش های معنوی و جایگاه فرد در جامعه است که می تواند منجر به طرد اجتماعی، از دست دادن شغل یا مشکلات خانوادگی شود. این نوع تهدید به خصوص در عصر حاضر و با گسترش فضای مجازی، ابعاد گسترده تری یافته است.

مثال هایی از تهدید به ضرر شرفی شامل:

• تهدید به افشای اطلاعات خصوصی و محرمانه فرد، مانند افشای بیماری های خاص یا مسائل شخصی که فرد تمایل به پنهان ماندن آنها دارد.
• تهدید به انتشار تصاویر یا فیلم های شخصی و خصوصی در فضای مجازی یا در جمع.
• تهدید به آبروریزی در محیط کار، مدرسه یا دانشگاه، مثلاً فاش کردن اطلاعاتی که منجر به اخراج یا بی اعتباری فرد شود.
• تهدید به تهمت زدن یا انتساب اتهامات دروغین که باعث خدشه دار شدن حیثیت فرد شود.
• تهدید به فاش کردن مسائل خانوادگی یا ازدواج های پنهانی.

امروزه، با توجه به گسترش شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها، تهدید به ضرر شرفی از طریق فضای مجازی بسیار شایع شده است. انتشار یک عکس یا یک خبر کذب می تواند به سرعت آبروی یک فرد را به خطر بیندازد و جبران آن بسیار دشوار باشد. قانون گذار به منظور حمایت از آبرو و حیثیت افراد، به این بُعد از تهدید توجه ویژه ای دارد.

تهدید به ضرر مالی یعنی چه؟

تهدید به ضرر مالی به معنای ایجاد ترس و نگرانی در فرد نسبت به آسیب دیدن اموال، منافع اقتصادی یا حقوق مالی خودش یا بستگان نزدیکش است. این نوع تهدید می تواند شامل اعمالی باشد که مستقیماً به کاهش دارایی ها، از دست دادن منابع درآمد یا تحمیل زیان های مالی منجر می شود. اهمیت این نوع تهدید از آن جهت است که امنیت اقتصادی افراد را هدف قرار می دهد و می تواند زندگی آن ها را دچار چالش کند.

مصادیق رایج تهدید به ضرر مالی عبارت اند از:

• تهدید به تخریب اموال، مثل خانه ات را آتش می زنم یا ماشینت را نابود می کنم.
• تهدید به سرقت اموال یا اخاذی، مانند تهدید به دزدیدن پول یا اشیای باارزش.
• تهدید به از بین بردن مدارک مالی و اسناد حقوقی، مثلاً پاره کردن سند مالکیت یا اوراق بهادار.
• تهدید به قطع خدمات عمومی یا خصوصی، مانند قطع آب، برق، گاز یا اینترنت که منجر به خسارت مالی شود.
• تهدید به اخلال در کسب وکار یا تجارت، مثلاً تهدید به ورشکستگی یا خرابکاری در تولید.

در بسیاری از موارد، تهدید مالی با هدف اخاذی یا تحت فشار قرار دادن فرد برای انجام کاری که به ضرر مالی اوست، صورت می گیرد. قانون به منظور حمایت از حقوق اقتصادی شهروندان، این دسته از تهدیدات را نیز جرم انگاری کرده است.

تهدید به افشای سرّ یعنی چه؟

تهدید به افشای سرّ به معنای تهدید به برملا کردن اطلاعات محرمانه ای است که فرد یا بستگان او تمایل جدی به پنهان ماندن آن دارند و افشای آن می تواند به ضرر مادی یا معنوی آن ها منجر شود. این نوع تهدید اگرچه ممکن است با تهدید به ضرر شرفی هم پوشانی هایی داشته باشد، اما دامنه وسیع تری را در بر می گیرد و می تواند شامل هر نوع اطلاعاتی باشد که فاش شدن آن به هر شکلی برای فرد ناخوشایند است.

نمونه هایی از تهدید به افشای سرّ شامل:

• تهدید به افشای بیماری های خاص یا سوابق درمانی فرد.
• تهدید به برملا کردن سوابق کیفری یا قضایی گذشته که فرد برای پنهان نگه داشتن آن ها تلاش کرده است.
• افشای رازهای خانوادگی که می تواند به روابط زناشویی یا خانوادگی آسیب برساند.
• تهدید به افشای اطلاعات شغلی یا تجاری محرمانه که می تواند منجر به ضررهای اقتصادی شود.

تفاوت اصلی این نوع تهدید با تهدید شرفی در این است که تهدید شرفی عمدتاً به آبرو و حیثیت عمومی فرد مربوط می شود، در حالی که تهدید به افشای سرّ می تواند شامل اطلاعاتی باشد که حتی اگر مستقیماً به حیثیت عمومی فرد لطمه نزند، اما به دلیل شخصی بودن یا محرمانه بودن، افشای آن برای فرد ضررآور است. البته گاهی اوقات، افشای یک سرّ می تواند همزمان منجر به ضرر شرفی و معنوی نیز بشود و این دو نوع تهدید مکمل یکدیگر عمل کنند.

ارکان تشکیل دهنده جرم تهدید (ویژه ماده 669 قانون مجازات اسلامی)

برای اینکه یک عمل در نظام حقوقی ایران به عنوان جرم تلقی شود و مجازات قانونی برای آن در نظر گرفته شود، باید دارای سه رکن اصلی باشد: رکن قانونی، رکن مادی و رکن معنوی. جرم تهدید نیز از این قاعده مستثنی نیست و برای اثبات آن در مراجع قضایی، وجود هر سه رکن الزامی است.

عنصر قانونی جرم تهدید

عنصر قانونی، اساس هر جرم در حقوق کیفری است. این بدان معناست که هیچ عملی را نمی توان جرم دانست و برای آن مجازات تعیین کرد، مگر اینکه قبلاً در یک قانون به صراحت به عنوان جرم شناخته شده باشد. این اصل، که به اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها معروف است، مانع از خودسری و تفسیرهای سلیقه ای در محاکم قضایی می شود.

در مورد جرم تهدید، ماده 669 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده مصوب 1375) به وضوح این جرم را تعریف و مجازات آن را مشخص کرده است. این ماده بیان می دارد: هر کس دیگری را به هر نحو به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشاء سری نسبت به خود یا بستگان او تهدید نماید، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا هفتاد و چهار ضربه یا حبس از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد. این ماده، مبنای قانونی برای پیگرد تهدیدکنندگان است.

عنصر مادی جرم تهدید

عنصر مادی جرم تهدید، به جنبه فیزیکی و قابل مشاهده آن اشاره دارد. تهدید باید از طریق یک فعل مثبت و قابل درک برای قربانی صورت گیرد. صرف یک قصد درونی یا تفکر، بدون اینکه در عالم خارج تجلی پیدا کند، نمی تواند جرم تهدید محسوب شود.

اشکال مختلف عنصر مادی جرم تهدید:

• گفتار: تهدید می تواند به صورت شفاهی و با استفاده از کلمات بیان شود، مانند اگر این کار را نکنی، به تو آسیب می زنم.
• نوشتار: تهدید از طریق پیامک، ایمیل، نامه های کتبی، یا پیام در شبکه های اجتماعی نیز محقق می شود.
• اشاره یا رفتار: گاهی اوقات، بدون استفاده از کلام، فرد با اشاره به سلاح، یا انجام حرکاتی که نشان دهنده قصد آسیب رساندن است، تهدید می کند.

اهمیت صراحت و رساندن تهدید به سمع یا علم تهدیدشونده بسیار بالاست. تهدید زمانی محقق می شود که قربانی از محتوای آن آگاه شود. اگر شخصی در غیاب دیگری او را تهدید کند و این تهدید هرگز به گوش قربانی نرسد، جرم تهدید شکل نمی گیرد. همچنین، تهدید می تواند همراه با یک خواسته یا تقاضا (مثلاً اخاذی) باشد یا صرفاً برای ایجاد رعب و وحشت بدون هیچ درخواست خاصی صورت گیرد.

عنصر معنوی (سوء نیت) در جرم تهدید

عنصر معنوی یا سوء نیت، به قصد و اراده مجرم برای ارتکاب جرم اشاره دارد. در جرم تهدید، مجرم باید قصد آگاهانه و ارادی برای ایجاد خوف و وحشت در قربانی را داشته باشد. به عبارت دیگر، او باید بداند که عمل یا گفتارش، ماهیت تهدیدآمیز دارد و می تواند در طرف مقابل ترس ایجاد کند.

این عنصر از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا تمایز میان یک گفتار معمولی، یک شوخی یا یک ابراز خشم لحظه ای با یک تهدید جدی را مشخص می کند. اگر فردی بدون قصد و نیت تهدید، عبارتی را به کار برد که از نظر عرف تهدیدآمیز تلقی شود، اما نتوان سوء نیت او را اثبات کرد، جرم تهدید محقق نخواهد شد. بنابراین، اثبات قصد ایجاد رعب و وحشت در تهدیدکننده، برای محکومیت او ضروری است.

شرایط تحقق جرم تهدید (فراتر از ارکان)

علاوه بر ارکان اصلی (قانونی، مادی و معنوی)، برای اینکه یک تهدید به عنوان جرم تلقی شود و قابل پیگیری قضایی باشد، لازم است شرایط خاصی نیز وجود داشته باشد. این شرایط کمک می کنند تا موارد جزئی و غیرجدی از تهدیدات واقعی و قابل پیگرد متمایز شوند.

توانایی عرفی تهدیدکننده

تهدید باید در عالم واقع و عرفاً قابل تحقق باشد. به این معنی که مخاطب یا یک فرد عاقل و بالغ در جامعه، باور کند که تهدیدکننده توانایی انجام آنچه را که تهدید کرده است، دارد. اگر تهدیدکننده از نظر عرفی، قدرت یا امکان انجام تهدید خود را نداشته باشد، این عمل لزوماً جرم تلقی نمی شود. به عنوان مثال، اگر یک کودک پنج ساله، فردی قوی هیکل و بالغ را به قتل تهدید کند، این تهدید در عرف، جدی و قابل باور نیست و نمی تواند موجب ترس واقعی شود، بنابراین جرم تهدید محقق نمی گردد.

نامشروع و غیرقانونی بودن عمل تهدیدآمیز

عملی که تهدیدکننده قصد انجام آن را دارد، باید نامشروع و غیرقانونی باشد. تهدید به انجام یک کار قانونی، جرم نیست. مثلاً اگر شخصی دیگری را تهدید به شکایت قانونی به دلیل بدهی یا تخلف کند، این عمل تهدید کیفری محسوب نمی شود، زیرا شکایت و پیگیری حقوقی یک حق قانونی است. در واقع، اینجا هدف، ترساندن از طریق اعمال قدرت قانونی است و نه یک عمل مجرمانه. اما اگر تهدید به شکایت با هدف فاش کردن اسرار شخصی یا آبروریزی نامشروع همراه باشد، آن بخش از تهدید نامشروع، می تواند جرم تلقی شود.

تهدید به انجام یک عمل قانونی، مانند تهدید به شکایت، جرم تهدید محسوب نمی شود؛ زیرا هدف قانون، جلوگیری از ارعاب از طریق اعمال غیرقانونی است، نه ممانعت از پیگیری حقوقی مشروع.

صریح و جدی بودن تهدید

تهدید باید به طور صریح و جدی بیان شود و به گونه ای باشد که منتج به ترس شود. جملات مبهم، کنایه آمیز یا شوخی های بی مورد، ممکن است به عنوان تهدید تلقی نشوند. تهدیدکننده باید به صراحت نیت خود را برای انجام ضرر بیان کند. برای مثال، اگر فردی بگوید اگر ماه محرم نبود، تو را می کشتم، این جمله ممکن است به دلیل مشروط بودن و عدم قاطعیت، به عنوان یک تهدید جدی که مستوجب مجازات باشد، تلقی نگردد؛ زیرا در آن قصد جدی و بدون قید و شرط برای ارتکاب جرم وجود ندارد.

مؤثر بودن تهدید

اگرچه جرم تهدید از جرایم مطلق است و نیازی به نتیجه خاص (مانند واقع شدن ضرر یا انجام شدن خواسته تهدیدکننده) ندارد، اما باید قابلیت تأثیرگذاری بر قربانی را داشته باشد. یعنی تهدید باید به گونه ای باشد که یک فرد عادی و متعارف را در موقعیت قربانی، به ترس و وحشت اندازد. اگر قربانی به هیچ وجه نترسد و تهدید را جدی نگیرد، اثبات عنصر معنوی (قصد ایجاد خوف و وحشت) دشوارتر خواهد شد. با این حال، نیاز نیست که حتماً قربانی به خاطر تهدید، خواسته های تهدیدکننده را انجام دهد؛ صرف ایجاد ترس، برای تحقق جرم کافی است.

مجازات جرم تهدید در قانون جدید

مجازات جرم تهدید، مانند بسیاری از جرایم دیگر، دستخوش تغییراتی در قوانین شده است. در گذشته، مجازات های سنگین تری برای این جرم در نظر گرفته می شد، اما با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب سال 1399، رویکرد قانون گذار به سمت کاهش مجازات حبس در برخی جرایم، از جمله تهدید، معطوف گردید.

بر اساس ماده 669 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، مجازات اصلی برای جرم تهدید، شلاق تا هفتاد و چهار ضربه یا حبس از دو ماه تا دو سال بود. اما پس از اصلاحیه جدید، مجازات حبس برای این جرم به حبس از یک ماه تا یک سال تقلیل یافته است. همچنین، مجازات شلاق به تا 74 ضربه شلاق تعزیری درجه شش تغییر یافته که می تواند به جزای نقدی تبدیل شود.

نکته بسیار مهم در خصوص جرم تهدید این است که این جرم قابل گذشت است. به این معنا که اگر شاکی (قربانی تهدید) پس از طرح شکایت، از شکایت خود منصرف شده و رضایت دهد، تعقیب کیفری متهم متوقف خواهد شد و یا در صورت صدور حکم، اجرای آن متوقف می گردد. این ویژگی به طرفین امکان می دهد تا در صورت توافق، پرونده را مختومه کنند. البته این رضایت باید به صورت صریح و بدون قید و شرط ابراز شود.

قاضی با توجه به اوضاع و احوال پرونده، سوابق متهم، نوع و شدت تهدید، و تأثیری که بر قربانی گذاشته است، می تواند یکی از مجازات های حبس، شلاق یا جزای نقدی را انتخاب کند و در مواردی نیز با توجه به ماده 669، هر دو مجازات را به صورت توأمان در نظر بگیرد.

نحوه شکایت و ادله اثبات جرم تهدید

برای قربانیان تهدید، دانستن نحوه شکایت و ادله اثبات جرم از اهمیت حیاتی برخوردار است. جمع آوری و ارائه صحیح مدارک و شواهد می تواند روند رسیدگی قضایی را تسهیل کرده و به احقاق حق کمک کند.

مراحل شکایت از جرم تهدید

1. مراجعه به دادسرا: اولین قدم، مراجعه به دادسرای عمومی و انقلاب در حوزه قضایی محل وقوع جرم است.
2. تنظیم شکواییه: شاکی باید یک شکواییه (دادخواست کیفری) تنظیم کند. در این شکواییه باید مشخصات کامل شاکی و مشتکی عنه (متهم)، شرح دقیق واقعه تهدید (زمان، مکان، نحوه تهدید، محتوای تهدید)، و ادله اثبات جرم (شهود، پیامک، …) ذکر شود. شکواییه می تواند به صورت کتبی یا از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود.
3. ارجاع به شعبه بازپرسی/دادیاری: پس از ثبت، پرونده به یکی از شعب بازپرسی یا دادیاری ارجاع می شود تا تحقیقات مقدماتی آغاز گردد.
4. تحقیقات و احضار متهم: مقام قضایی پس از بررسی شکواییه و ادله اولیه، متهم را احضار و از او بازجویی می کند.
5. صدور قرار: در صورت احراز جرم، قرار جلب به دادرسی صادر و پرونده به دادگاه کیفری ارجاع می شود. در غیر این صورت، قرار منع تعقیب صادر می گردد که شاکی می تواند به آن اعتراض کند.

انواع ادله اثبات جرم تهدید

اثبات جرم تهدید نیازمند ارائه مدارک و شواهد معتبر است. در ادامه به انواع ادله ای که می توانند در دادگاه مورد استناد قرار گیرند، اشاره می شود:

ادله شفاهی

• شهادت شهود: اگر تهدید در حضور اشخاص ثالث صورت گرفته باشد، شهادت آن ها می تواند دلیل محکمه پسندی باشد.
• اقرار متهم: اقرار صریح متهم در مراحل تحقیق یا در دادگاه، قوی ترین دلیل اثبات جرم است.

ادله کتبی و دیجیتال

در دنیای امروز، بخش عمده ای از تهدیدات از طریق ابزارهای ارتباطی نوین صورت می گیرد. بنابراین، ادله دیجیتال از اهمیت بالایی برخوردارند:

• پیامک (SMS): متن پیامک های تهدیدآمیز.
• ایمیل: متن ایمیل های حاوی تهدید.
• پیام در شبکه های اجتماعی: چت ها و پیام های ارسالی در پلتفرم هایی مانند تلگرام، واتساپ، اینستاگرام، و … .
• نامه های مکتوب: نامه ها یا دست نوشته های حاوی تهدید.

برای اثبات تهدیدات دیجیتال، حفظ اصالت پیام ها و اسکرین شات ها اهمیت حیاتی دارد. کارشناسی پلیس فتا می تواند صحت این مدارک را تأیید کند.

برای ادله دیجیتال، ارائه اسکرین شات و کارشناسی فنی برای احراز صحت و عدم دستکاری ضروری است. گزارش کارشناسان پلیس فتا در این زمینه بسیار تعیین کننده است.

سایر مدارک و ادله

• فیلم و عکس: تصاویر ضبط شده توسط دوربین های مداربسته، تلفن همراه یا سایر دستگاه ها که نشان دهنده وقوع تهدید یا رفتار تهدیدآمیز باشد.
• گزارش ضابطین دادگستری: گزارش نیروهای انتظامی (پلیس) و سایر ضابطین که در جریان تهدید قرار گرفته اند.
• تحقیقات محلی: اگر تهدید در یک محیط خاص و با اطلاع افراد محلی صورت گرفته باشد، تحقیقات محلی می تواند مؤثر باشد.
• علم قاضی: قاضی می تواند با تکیه بر مجموعه قراین و شواهد موجود در پرونده و با استدلال منطقی و مستند، به علم برسد و رأی صادر کند.

نکات مهم در جمع آوری و ارائه ادله:

• حفظ اصالت: مدارک دیجیتال را بدون دستکاری یا ویرایش حفظ کنید.
• زمان و تاریخ: همواره سعی کنید زمان و تاریخ وقوع تهدید را به دقت ثبت کنید.
• شاهدان: در صورت امکان، نام و شماره تماس شاهدان را جمع آوری کنید.

دادگاه صالح به رسیدگی به جرم تهدید

تعیین دادگاه صالح به رسیدگی به جرم، یکی از اصول مهم در فرآیند دادرسی است. این اصل تضمین می کند که هر پرونده ای در مرجع قانونی و ذی صلاح خود مورد بررسی قرار گیرد. در مورد جرم تهدید، مانند بسیاری از جرایم کیفری، قواعد مشخصی برای تعیین دادگاه صالح وجود دارد.

قاعده عمومی و اصلی در تعیین دادگاه صالح، محل وقوع جرم است. این بدان معناست که اگر تهدید در شهر یا منطقه ای خاص صورت گرفته باشد، دادسرای همان حوزه قضایی صلاحیت رسیدگی به شکایت را دارد. به عنوان مثال، اگر فردی در شهر تهران مورد تهدید قرار گیرد، باید به دادسرای تهران مراجعه کند، حتی اگر تهدیدکننده در شهر دیگری ساکن باشد.

اما در برخی موارد، با توجه به پیشرفت تکنولوژی و امکان وقوع جرایم در فضای مجازی، استثنائاتی نیز بر این قاعده وجود دارد. یکی از این موارد مربوط به تهدید از طریق پیامک یا فضای مجازی است. در این حالت:

• اگر تهدید از طریق پیامک یا ایمیل صورت گرفته باشد، دادگاهی که پیام تهدید در آنجا دریافت شده است، صالح به رسیدگی خواهد بود، نه دادگاه محل ارسال پیام. این نکته به دلیل اهمیت تأثیرگذاری تهدید بر قربانی در محل دریافت آن است.
• در مورد تهدید در شبکه های اجتماعی نیز، عموماً دادگاه محل اقامت شاکی یا محل دسترسی او به محتوای تهدیدآمیز، می تواند صالح به رسیدگی باشد.

در نهایت، تشخیص دقیق دادگاه صالح بر عهده مقام قضایی است که در ابتدا به پرونده رسیدگی می کند. در صورت بروز اختلاف در صلاحیت، پرونده به دیوان عالی کشور ارسال می شود تا مرجع صالح تعیین گردد.

نتیجه گیری

تهدید به ضرر نفسی، شرفی، مالی و افشای سر، پدیده ای شایع با ابعاد حقوقی پیچیده است که می تواند امنیت روانی و جانی افراد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. شناخت دقیق مفهوم تهدید، انواع آن و ارکان تشکیل دهنده این جرم بر اساس ماده 669 قانون مجازات اسلامی، برای هر شهروندی امری حیاتی است.

قانون گذار با جرم انگاری این افعال و تعیین مجازات برای آن ها، به دنبال صیانت از حقوق و آزادی های فردی و حفظ آرامش و امنیت عمومی جامعه است. با این حال، تحقق جرم تهدید نیازمند شرایطی فراتر از صرف بیان کلمات است؛ از جمله توانایی عرفی تهدیدکننده، نامشروع بودن عمل تهدیدآمیز و جدی بودن قصد مجرم. در عصر حاضر، با گسترش فضای مجازی، اشکال جدیدی از تهدیدها، به ویژه در حوزه های شرفی و افشای سر، ظهور کرده اند که نیازمند هوشیاری و آگاهی بیشتر هستند.

قربانیان تهدید باید بدانند که در صورت مواجهه با چنین شرایطی، می توانند از طریق مراجع قضایی اقدام قانونی کنند. جمع آوری ادله مستند، اعم از شفاهی، کتبی یا دیجیتال، و مراجعه به دادسرای صالح، از گام های اساسی در پیگیری این جرم است. در نهایت، پیگیری قانونی تهدیدات نه تنها به حفظ امنیت روانی و جانی خود فرد کمک می کند، بلکه به برقراری نظم و عدالت در جامعه نیز یاری می رساند. در صورت نیاز به راهنمایی های دقیق تر و تخصصی، مشورت با یک وکیل متخصص در امور کیفری توصیه می شود تا با آگاهی کامل از تمامی ابعاد پرونده خود، بهترین تصمیمات را اتخاذ کنید.