تهدید قانون مجازات اسلامی

تهدید، از جمله جرایمی است که امنیت روانی و اجتماعی افراد را خدشه دار می کند و قانون گذار برای مقابله با آن، مجازات هایی را در نظر گرفته است. این جرم به معنای ترساندن دیگری نسبت به وقوع یک عمل نامشروع و ناگوار در آینده است و می تواند شامل تهدید به قتل، آسیب های جسمی، حیثیتی، مالی یا افشای اسرار باشد.

جرم تهدید از دیرباز در قوانین کیفری کشورها مورد توجه بوده و در قانون مجازات اسلامی ایران نیز با دقت و جزئیات به آن پرداخته شده است. درک صحیح از این جرم، ارکان تشکیل دهنده آن، تفاوت های انواع تهدید و مجازات های مرتبط، برای تمامی شهروندان از اهمیت بالایی برخوردار است. این شناخت نه تنها به افراد کمک می کند تا حقوق خود را در صورت مواجهه با تهدید بشناسند، بلکه راهنمایی برای متهمان به این جرم نیز خواهد بود تا بتوانند دفاع حقوقی مناسبی داشته باشند. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع و کاربردی، تمامی جنبه های تهدید قانون مجازات اسلامی را بر اساس مواد 668 و 669 قانون تعزیرات تحلیل و بررسی می کند.

معرفی جرم تهدید در قانون مجازات اسلامی (ماده 669)

جرم تهدید یکی از جرایم علیه آسایش عمومی و امنیت روانی افراد است که در قانون مجازات اسلامی ایران، به طور خاص در ماده 669 کتاب پنجم (تعزیرات) به آن پرداخته شده است. این ماده قانونی چارچوب حقوقی لازم برای تعریف و مجازات این عمل را فراهم می کند و شناخت دقیق آن، برای هر فردی که در معرض چنین رفتارهایی قرار می گیرد یا به آن متهم می شود، ضروری است.

تعریف حقوقی جرم تهدید و ارکان آن

تهدید در معنای لغوی به معنای بیم دادن و ترساندن است. در اصطلاح حقوقی، جرم تهدید به هر عملی گفته می شود که فردی، دیگری را نسبت به وقوع یک ضرر نامشروع در آینده بترساند. این ضرر می تواند جانی، مالی، شرفی یا مربوط به افشای سر باشد. ویژگی بارز تهدید این است که عمل مورد تهدید باید نامشروع و خارج از حیطه قانون باشد و همچنین وقوع آن در آینده محتمل باشد.

بر اساس ماده 669 قانون مجازات اسلامی: «هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشاء سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از این که به این و اسطه تقاضای و جه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا (74) ضَربه یا زندان از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.»

عبارت به هر نحو در این ماده نشان می دهد که ابزار یا شیوه تهدید تفاوتی ندارد؛ خواه تهدید به صورت لفظی باشد، خواه کتبی (نامه، پیامک، ایمیل)، اشاره ای یا از طریق فضای مجازی و ابزارهای نوین ارتباطی. مهم آن است که پیام تهدید به مخاطب برسد و موجب ترس او شود.

ارکان سه گانه جرم تهدید

برای تحقق هر جرمی، وجود سه رکن اصلی ضروری است که در مورد جرم تهدید نیز صدق می کند:

1. رکن قانونی:

   این رکن بیانگر وجود نص صریح قانونی است که عملی را جرم انگاری کرده و برای آن مجازات تعیین نموده است. در مورد جرم تهدید، ماده 669 قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم – تعزیرات) مصداق رکن قانونی است. این ماده به طور واضح، اعمالی که تحت عنوان تهدید قرار می گیرند و مجازات آنها را مشخص کرده است.

2. رکن مادی:

   این رکن به جنبه فیزیکی و قابل مشاهده جرم اشاره دارد. در جرم تهدید، رکن مادی شامل موارد زیر است:

   • فعلیت تهدید:

     ضروری است که پیام تهدید به گوش یا چشم مخاطب برسد و از آن آگاه شود. تا زمانی که تهدید در ذهن تهدیدکننده باشد یا به شکلی نباشد که به مخاطب منتقل شود، جرم تحقق نمی یابد. برای مثال، نوشتن یک نامه تهدیدآمیز که هرگز ارسال نشود، جرم نیست.

   • موضوعات تهدید:

     این ماده صراحتاً به موضوعات خاصی اشاره کرده که تهدید به آن ها جرم محسوب می شود. این موضوعات شامل قتل، ضررهای نفسی (جسمی و روانی مانند ضرب و جرح یا ایجاد ترس و اضطراب شدید)، ضررهای شرفی (آبرویی و حیثیتی مانند افشای نقاط ضعف یا تهمت)، ضررهای مالی (مانند تخریب اموال، ورشکستگی یا سرقت) و افشای سر (اسرار شخصی یا خانوادگی خود فرد یا بستگان او) است. هر یک از این ضررها باید نامشروع باشند.

   • توانایی نوعی تهدیدکننده برای عملی کردن تهدید:

     اگرچه لازم نیست که تهدیدکننده واقعاً قصد اجرای تهدید را داشته باشد، اما باید در نظر عرف، توانایی انجام آن را داشته باشد تا تهدید جدی به نظر برسد. برای مثال، تهدید یک کودک سه ساله به قتل توسط یک فرد لاغراندام در زندان، نمی تواند مصداق جدی تهدید باشد.

3. رکن معنوی:

   رکن معنوی یا قصد مجرمانه، به حالت روانی مجرم در زمان ارتکاب جرم اشاره دارد. در جرم تهدید:

   • سوءنیت عام:

     قصد ترساندن مخاطب. تهدیدکننده باید آگاهانه و با قصد ایجاد ترس و بیم در دیگری، اقدام به تهدید کند.

   • عدم لزوم سوءنیت خاص:

     در جرم تهدید، لازم نیست که تهدیدکننده واقعاً قصد عملی کردن تهدید خود را داشته باشد. صرف قصد ترساندن برای تحقق جرم کافی است و نیازی به قصد واقعی برای قتل یا ایجاد ضرر مورد تهدید نیست.

مجازات جرم تهدید بر اساس ماده 669

قانون گذار برای جرم تهدید (موضوع ماده 669) دو نوع مجازات در نظر گرفته است که قاضی با توجه به شرایط پرونده، شخصیت مجرم، و شدت تهدید یکی از آن ها را انتخاب می کند:

• شلاق تا 74 ضربه
• حبس از 1 ماه تا 1 سال

شایان ذکر است که با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری در سال 1399، حداقل و حداکثر میزان حبس برای برخی جرایم، از جمله جرم تهدید، کاهش یافته است. پیش از این قانون، مجازات حبس برای تهدید از دو ماه تا دو سال بود که اکنون به یک ماه تا یک سال تقلیل یافته است. استفاده از حرف یا در بین دو مجازات شلاق و حبس، نشان دهنده تخییری بودن مجازات است، یعنی قاضی می تواند یکی از این دو مجازات را برای مرتکب تعیین کند.

نوع مجازات	قبل از قانون کاهش مجازات حبس تعزیری	بعد از قانون کاهش مجازات حبس تعزیری (1399)
شلاق	تا 74 ضربه	تا 74 ضربه
حبس	از 2 ماه تا 2 سال	از 1 ماه تا 1 سال

تفاوت تهدید با اعلام جرم قانونی

یکی از نکات مهم در تشخیص جرم تهدید، تفاوت آن با اعلام جرم قانونی است. اگر فردی دیگری را تهدید کند که در صورت عدم انجام کاری، از او به مراجع قضایی شکایت خواهد کرد، این عمل تهدید مجرمانه محسوب نمی شود. چرا که شکایت کردن و اعلام جرم، یک حق قانونی است و اقدام از طریق مراجع قانونی، عملی نامشروع نیست. به عنوان مثال، اگر «الف» به «ب» بگوید اگر بدهی خود را پرداخت نکنی، از تو شکایت خواهم کرد، این گفته تهدید حقوقی نیست. اما اگر «الف» بگوید اگر بدهی خود را پرداخت نکنی، خانه ات را آتش می زنم، این یک تهدید مجرمانه است زیرا آتش زدن خانه عملی نامشروع است.

جرم تهدید همراه با اجبار و اکراه (ماده 668 قانون مجازات اسلامی)

علاوه بر جرم تهدید ساده که در ماده 669 قانون مجازات اسلامی به آن پرداختیم، نوع دیگری از تهدید وجود دارد که با اجبار و اکراه همراه است و هدف آن کسب مال یا سندی خاص از طریق ترساندن است. این نوع تهدید در ماده 668 قانون مجازات اسلامی مورد تصریح قرار گرفته و از نظر ماهیت و مجازات، تفاوت هایی کلیدی با ماده 669 دارد.

ماهیت و تفاوت های کلیدی با ماده 669

ماده 668 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد: «هرکس با جبر و قهر یا با اکراه و تهدید دیگری را ملزم به دادن نوشته یا سند یا امضا و یا مهر نماید و یا سند و نوشته ای که متعلق به او یا سپرده به او می باشد را از وی بگیرد به حبس از چهل و پنج روز تا یک سال و تا (74) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»

همانطور که ملاحظه می شود، تفاوت اصلی این ماده با ماده 669 در این است که در ماده 668، تهدید به منظور دستیابی به یک نتیجه خاص، یعنی گرفتن نوشته، سند، امضاء، مهر یا بازپس گیری سندی صورت می گیرد. این امر، چند تفاوت عمده را ایجاد می کند:

• جرم مقید به نتیجه بودن: برخلاف ماده 669 که یک جرم مطلق است (یعنی صرف تهدید کافی است و نیازی به تحقق نتیجه نیست)، ماده 668 یک جرم مقید به نتیجه است. به این معنا که برای تحقق جرم تهدید بر اساس ماده 668، حتماً باید نتیجه مورد نظر تهدیدکننده، یعنی دادن یا گرفتن سند و نوشته، اتفاق افتاده باشد. اگر تهدید انجام شود اما شخص مورد تهدید، سند یا نوشته را ندهد، این جرم محقق نمی شود.

• قصد خاص: در ماده 668، علاوه بر قصد ترساندن (سوءنیت عام)، تهدیدکننده باید قصد مشخصی برای به دست آوردن سند یا نوشته را نیز داشته باشد (سوءنیت خاص). این در حالی است که در ماده 669، نیازی به این قصد خاص نیست.

ارکان و مجازات جرم ماده 668

ارکان جرم تهدید همراه با اجبار (ماده 668) نیز مانند سایر جرایم شامل ارکان قانونی، مادی و معنوی است. رکن قانونی آن همان ماده 668 است.

رکن مادی در ماده 668

رکن مادی این جرم نیازمند موارد زیر است:

• استفاده از جبر و قهر، اکراه یا تهدید: مرتکب باید از یکی از این شیوه ها برای مجبور کردن دیگری استفاده کند.

• موضوع اجبار: ملزم کردن دیگری به دادن نوشته یا سند یا امضاء و یا مهر و یا گرفتن سند و نوشته ای که متعلق به او یا سپرده به او می باشد.

• تحقق نتیجه: همانطور که گفته شد، برای تحقق این جرم، حتماً باید نتیجه مورد نظر تهدیدکننده، یعنی گرفتن سند یا نوشته، اتفاق افتاده باشد.

رکن معنوی در ماده 668

رکن معنوی در ماده 668 شامل سوءنیت عام (قصد انجام عمل فیزیکی اجبار یا تهدید) و سوءنیت خاص (قصد نهایی و گرفتن سند یا نوشته) است.

مجازات جرم تهدید همراه با اجبار (ماده 668)

مجازات این جرم با ماده 669 تفاوت اساسی دارد. در ماده 668، قانون گذار از واژه و استفاده کرده است که نشان دهنده الزامی بودن هر دو مجازات است، نه تخییری بودن آن ها. بنابراین، مرتکب به هر دو مجازات زیر محکوم خواهد شد:

• حبس از 45 روز تا 1 سال
• و تا 74 ضربه شلاق

در اینجا نیز قانون کاهش مجازات حبس تعزیری تاثیرگذار بوده است. پیش از این قانون، مجازات حبس برای این جرم از سه ماه تا دو سال بود که اکنون به چهل و پنج روز تا یک سال تقلیل یافته است. مجازات شلاق بدون تغییر باقی مانده است.

نوع مجازات	قبل از قانون کاهش مجازات حبس تعزیری	بعد از قانون کاهش مجازات حبس تعزیری (1399)
شلاق	تا 74 ضربه	تا 74 ضربه
حبس	از 3 ماه تا 2 سال	از 45 روز تا 1 سال

انواع ضرر در تهدید و مصادیق آن

ماده 669 قانون مجازات اسلامی به وضوح انواع ضررهایی را که تهدید به آن ها می تواند جرم تهدید را محقق سازد، مشخص کرده است. این دسته بندی به تفکیک شامل ضررهای نفسی، شرفی، مالی و افشای سر است که هر کدام دارای مصادیق خاص خود هستند.

ضررهای نفسی

منظور از ضررهای نفسی، هر نوع آسیبی است که به جسم یا روان فرد وارد شود. این نوع تهدید به طور مستقیم سلامت و امنیت جانی یا روانی فرد را هدف قرار می دهد و از جدی ترین انواع تهدید محسوب می شود.

• آسیب های جسمی:

  تهدید به قتل، ضرب و جرح، قطع عضو، اسیدپاشی یا هرگونه صدمه فیزیکی که به بدن فرد وارد شود. به عنوان مثال، تهدید به شکستن دست یا پا، یا وارد آوردن جراحت به صورت. این تهدیدات می توانند سلامت جسمی قربانی را به خطر بیندازند.

• آسیب های روانی:

  تهدید به ایجاد ترس و وحشت شدید، سلب آرامش، آسیب رساندن به فرزندان، یا هر عملی که منجر به اختلال روانی در فرد شود. این گونه تهدیدات، هرچند ممکن است مستقیماً به جسم آسیب نرسانند، اما می توانند منجر به اضطراب، افسردگی، یا مشکلات جدی تر روانی شوند.

ضررهای شرفی

ضررهای شرفی، آسیب هایی هستند که حیثیت، آبرو، اعتبار اجتماعی و خانوادگی فرد را نشانه می روند. این نوع تهدید می تواند تبعات اجتماعی و روانی گسترده ای برای قربانی داشته باشد.

• آبروریزی و تهمت:

  تهدید به فاش کردن اطلاعات غلط یا شرم آور درباره فرد یا خانواده او، تهمت زدن به روابط نامشروع، سوءپیشینه یا هر موردی که اعتبار اجتماعی و خانوادگی فرد را خدشه دار کند. مثال بارز آن، تهدید به افشای دروغین اطلاعاتی است که می تواند به اعتبار فرد در جامعه آسیب جدی برساند.

• از بین بردن اعتبار:

  تهدید به انتشار عکس ها یا فیلم های خصوصی (حتی اگر ساختگی باشند)، یا ایجاد شایعاتی که موقعیت شغلی یا اجتماعی فرد را به خطر می اندازد. هدف از این نوع تهدید، نابود کردن شخصیت اجتماعی و اعتباری قربانی است.

ضررهای مالی

ضررهای مالی به هرگونه تهدید اشاره دارد که هدف آن آسیب رساندن به اموال یا وضعیت اقتصادی فرد باشد. این نوع تهدید می تواند نگرانی های جدی اقتصادی برای قربانی به دنبال داشته باشد.

• تخریب اموال:

  تهدید به آتش زدن خانه، ماشین، مغازه یا هرگونه ملک و مال منقول یا غیرمنقول متعلق به فرد یا بستگان او. به عنوان مثال، تهدید به شکستن شیشه های مغازه در صورت عدم پرداخت باج.

• ورشکستگی و آسیب اقتصادی:

  تهدید به وارد آوردن ضررهای اقتصادی سنگین، از بین بردن منابع درآمد، یا اقداماتی که منجر به ورشکستگی و از دست دادن سرمایه فرد شود. این شامل تهدید به قطع همکاری های تجاری، انتشار اطلاعات نادرست مالی برای ضرر رساندن به کسب وکار و سایر موارد مشابه است.

افشای سر

این نوع تهدید به معنای فاش کردن اطلاعات محرمانه یا اسراری است که می تواند برای فرد یا بستگان او مضر باشد. این اسرار ممکن است مربوط به گذشته، روابط شخصی، وضعیت مالی یا هر موضوع دیگری باشد که افشای آن موجب شرمساری، ضرر یا آسیب شود.

• افشای اسرار شخصی:

  تهدید به فاش کردن اطلاعات پزشکی، مسائل خصوصی خانوادگی، یا هر رازی که افشای آن برای فرد ناخوشایند است. این نوع تهدید می تواند فشار روانی زیادی بر قربانی وارد آورد و او را مجبور به تسلیم در برابر خواسته های تهدیدکننده کند.

• تهدید به افشای اطلاعات مربوط به بستگان:

  اگر تهدیدکننده فردی را به افشای اسرار مربوط به همسر، فرزندان، والدین یا سایر بستگانش بترساند، این نیز از مصادیق جرم تهدید خواهد بود. مهم این است که آن سر یا راز ماهیت مجرمانه نداشته باشد؛ یعنی خود آن موضوع، جرم نباشد. اگر فردی را به افشای جرم خودش تهدید کنند، این مصداق تهدید مجرمانه نیست، بلکه اعلام جرم است.

«تهدید، به هر نحوی که باشد و با هر ابزاری صورت پذیرد، اگر به قصد ترساندن دیگری و وقوع ضرری نامشروع در آینده باشد، جرم محسوب می شود و قانون گذار برای حفظ امنیت روانی جامعه، با آن برخورد قاطع می کند.»

ابعاد نوین و نکات تکمیلی جرم تهدید

با پیشرفت فناوری و تغییر الگوهای ارتباطی، جرم تهدید نیز ابعاد جدیدی به خود گرفته است. علاوه بر این، درک دقیق تفاوت های جرم تهدید با جرایم مشابه و شناخت عوامل موثر بر مجازات، اهمیت بسیاری دارد.

تهدید در فضای مجازی (سایبری)

امروزه بخش قابل توجهی از ارتباطات انسانی در فضای مجازی صورت می گیرد و به همان نسبت، تهدیدات نیز از این فضا بی نصیب نمانده اند. تهدید از طریق سایبر می تواند به اشکال مختلفی رخ دهد:

• پیامک و شبکه های اجتماعی:

  ارسال پیام های تهدیدآمیز از طریق SMS، واتس اپ، تلگرام، اینستاگرام، فیس بوک و سایر پلتفرم ها. این پیام ها می توانند شامل تهدیدهای مستقیم، ارسال عکس ها یا فیلم های خصوصی با هدف اخاذی، یا انتشار شایعات باشد.

• ایمیل و وبسایت ها:

  تهدید از طریق ایمیل های ناشناس یا ایجاد وبلاگ ها و صفحات وب با هدف آبروریزی و تخریب شخصیت. این روش ها به دلیل پنهان بودن هویت تهدیدکننده، ممکن است پیچیدگی های بیشتری در پیگیری داشته باشند.

• چگونگی جمع آوری دلایل و مستندات دیجیتال:

  در صورت تهدید در فضای مجازی، جمع آوری مستندات بسیار مهم است. اسکرین شات از پیام ها، وویس یا فایل های صوتی ضبط شده، فایل های تصویری، تاریخ و زمان دقیق ارسال پیام ها، شماره تلفن ها یا شناسه های کاربری (آیدی) مبدأ تهدید، همگی می توانند به عنوان ادله اثبات دعوی مورد استفاده قرار گیرند. توصیه می شود این شواهد به صورت کامل و دقیق ذخیره و به مراجع قضایی ارائه شوند.

تفاوت جرم تهدید و توهین

یکی از ابهامات رایج، تفاوت بین جرم تهدید و جرم توهین است. ماده 608 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) به توهین به افراد پرداخته و آن را به عنوان فحاشی و استعمال الفاظ رکیک تعریف کرده است.

• توهین:

  به معنای تحقیر و خوار شمردن دیگری است و به حیثیت و آبروی فرد در زمان حال لطمه می زند. توهین عملی است که از طریق الفاظ، حرکات یا اشارات اهانت آمیز صورت می گیرد و نیازی به قصد ایجاد ضرر در آینده ندارد.

• تهدید:

  برخلاف توهین، تهدید به قصد ترساندن فرد از وقوع ضرری نامشروع در آینده انجام می شود. تهدیدکننده با ایجاد هراس، می خواهد قربانی را مجبور به انجام یا ترک کاری کند.

برای مثال، اگر فردی به دیگری فحش بدهد، این توهین است. اما اگر بگوید اگر این کار را نکنی، آبرو یت را می برم، این تهدید است. البته، امکان دارد که در یک واقعه، هم جرم تهدید و هم جرم توهین به صورت همزمان رخ دهند که در این صورت مرتکب به مجازات هر دو جرم محکوم خواهد شد.

شمول جرم تهدید بر اشخاص حقوقی

ماده 669 قانون مجازات اسلامی به طور صریح به تهدید دیگری اشاره دارد که به ظاهر، شامل اشخاص حقیقی است. اما این سوال مطرح می شود که آیا یک شخص حقوقی (مانند شرکت یا مؤسسه) نیز می تواند مورد تهدید واقع شود و از حمایت این قانون برخوردار گردد؟

اگرچه شخص حقوقی قادر به احساس ترس به معنای رایج نیست، اما می تواند هدف ضررهای مالی یا شرفی قرار گیرد. با توجه به ماده 588 قانون تجارت که به صلاحیت اشخاص حقوقی برای دارا بودن حقوق و تکالیف اشاره دارد، و همچنین رویه قضایی، این امکان وجود دارد که در مواردی خاص، جرم تهدید بر اشخاص حقوقی نیز شمول یابد. به ویژه در مورد تهدید به ضررهای مالی یا افشای اسرار تجاری که می تواند به اعتبار و موجودیت یک شرکت آسیب برساند.

عوامل موثر در تعیین میزان مجازات

اگرچه قانون برای جرم تهدید مجازات مشخصی تعیین کرده است، اما قاضی در تعیین میزان دقیق آن، عوامل مختلفی را مد نظر قرار می دهد. این عوامل می توانند بر تخفیف یا تشدید مجازات تأثیرگذار باشند:

• سابقه کیفری مجرم:

  وجود سابقه محکومیت کیفری می تواند منجر به تشدید مجازات شود.

• شخصیت مجرم:

  وضعیت روانی، اجتماعی و فرهنگی مجرم، و همچنین احتمال تکرار جرم در آینده، در تصمیم گیری قاضی موثر است.

• شدت و نوع تهدید:

  تهدید به قتل به مراتب جدی تر از تهدید به افشای یک راز کم اهمیت است. میزان جدی بودن تهدید و آثار آن بر بزه دیده، در حکم نهایی تاثیرگذار خواهد بود.

• وضعیت بزه دیده:

  آسیب پذیری قربانی (مانند کودکان، سالمندان، یا افراد دارای بیماری خاص) می تواند عامل تشدید مجازات باشد.

• میزان تأثیر تهدید:

  اینکه تهدید تا چه حد توانسته است در قربانی ترس و اضطراب ایجاد کند یا منجر به تبعات منفی شود، می تواند در تعیین مجازات مورد توجه قرار گیرد.

• گذشت شاکی:

  از آنجا که جرم تهدید از جرایم قابل گذشت محسوب می شود (یعنی با گذشت شاکی خصوصی، تعقیب یا اجرای مجازات متوقف می شود)، گذشت قربانی می تواند منجر به تخفیف یا حتی موقوفی تعقیب شود. البته این موضوع در مورد ماده 668 که جرم مقید به نتیجه است و معمولا با اهداف مالی همراه است، پیچیدگی های بیشتری دارد.

فرآیند شکایت و راهکارهای حقوقی مقابله با تهدید

مواجهه با تهدید می تواند تجربه ای بسیار ناخوشایند و پراسترس باشد. اما آگاهی از راهکارهای حقوقی و فرآیند شکایت، به قربانیان کمک می کند تا با آرامش بیشتری اقدام کرده و حقوق خود را پیگیری نمایند. در این بخش، گام های عملی برای مقابله با تهدید و طرح شکایت را بررسی می کنیم.

اقدامات اولیه در صورت مورد تهدید واقع شدن

اولین واکنش ها پس از تهدید، نقش مهمی در موفقیت فرآیند حقوقی دارد:

1. حفظ خونسردی:

   هرچند دشوار است، اما حفظ آرامش از بروز واکنش های احساسی که می تواند به ضرر شما تمام شود، جلوگیری می کند. از هرگونه درگیری لفظی یا فیزیکی با تهدیدکننده پرهیز کنید.

2. جمع آوری شواهد و مدارک:

   هرگونه مدرکی که نشان دهنده تهدید باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است. این مدارک می تواند شامل موارد زیر باشد:

   • پیامک ها، ایمیل ها، چت های شبکه های اجتماعی:

     از تمامی آن ها اسکرین شات تهیه کنید و زمان و تاریخ ارسال را ثبت نمایید.

   • فایل های صوتی یا تصویری:

     اگر تهدید به صورت شفاهی و قابل ضبط بوده، آن را ثبت و ذخیره کنید.

   • شهادت شهود:

     اگر کسی شاهد تهدید بوده است، اطلاعات تماس او را یادداشت کنید.

   • نامه ها یا دست نوشته ها:

     در صورت وجود تهدید کتبی، آن ها را به دقت نگهداری کنید.

3. عدم درگیری یا پاسخ تحریک آمیز:

   به هیچ وجه سعی نکنید به تهدیدکننده پاسخ دهید یا با او وارد مشاجره شوید. این کار می تواند شواهد را پیچیده کرده یا حتی شما را در موقعیت متهم قرار دهد.

نحوه تنظیم و طرح شکواییه

پس از جمع آوری مدارک، گام بعدی تنظیم و طرح شکواییه است:

1. مراجعه به دادسرا یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:

   برای طرح شکایت کیفری، باید به دادسرا محل وقوع جرم (یا محل اقامت متهم) مراجعه کنید. امروزه بیشتر مراحل از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود.

2. نکات کلیدی در نگارش شکواییه:
   • مشخصات کامل شاکی و مشتکی عنه:

     نام و نام خانوادگی، کدملی، آدرس و شماره تماس دقیق هر دو طرف. در صورت عدم اطلاع از مشخصات کامل متهم، تا حد امکان اطلاعات موجود را ذکر کنید.

   • شرح دقیق واقعه:

     زمان، مکان، نحوه و موضوع تهدید را به صورت کامل و با جزئیات توضیح دهید. برای مثال: در تاریخ فلان، ساعت فلان، در محل فلان، آقای/خانم [نام متهم] به بنده با الفاظ [ذکر الفاظ] تهدید به [موضوع تهدید] نمودند.

   • ذکر ادله اثبات دعوی:

     تمامی شواهد و مدارکی که جمع آوری کرده اید (مانند اسکرین شات، شهادت شهود، فایل صوتی) را در شکواییه ذکر و ضمیمه کنید.

   • عنوان اتهام:

     به صراحت عنوان جرم تهدید (مستند به ماده 669 یا 668 قانون مجازات اسلامی) را در شکواییه قید کنید.

ادله اثبات دعوی در جرم تهدید

ادله اثبات دعوی در جرایم کیفری از اهمیت بالایی برخوردارند و می توانند به اثبات جرم تهدید کمک کنند:

• شهادت شهود:

  اگر افرادی شاهد تهدید بوده اند، شهادت آن ها می تواند دلیل محکمی باشد.

• اقرار متهم:

  اگر متهم به ارتکاب تهدید اقرار کند، این قوی ترین دلیل اثبات جرم است.

• سند:

  پیامک ها، نامه ها، ایمیل ها، فایل های صوتی و تصویری که حاوی متن تهدید هستند، به عنوان سند محسوب می شوند.

• علم قاضی:

  در مواردی که قاضی از مجموع قرائن و امارات موجود در پرونده به وقوع جرم تهدید یقین حاصل کند، می تواند بر اساس علم خود حکم صادر کند.

• امارات قضایی:

  هر نشانه یا قرینه ای که به طور غیرمستقیم بر وقوع تهدید دلالت داشته باشد (مانند شهادت افراد غیرمستقیم، اظهارات قبلی متهم). این امارات، به تنهایی، ممکن است کافی نباشند ولی در کنار سایر ادله، به قاضی در تشکیل علم کمک می کنند.

مراحل رسیدگی قضایی

پرونده های تهدید پس از طرح شکواییه، مراحل زیر را طی می کنند:

1. تحقیقات مقدماتی در دادسرا:

   پس از ثبت شکواییه، دادسرا تحقیقات اولیه را آغاز می کند. بازپرس یا دادیار، از شاکی و مشتکی عنه (اگر معلوم باشد) بازجویی کرده و ادله را بررسی می کند.

2. صدور قرار جلب به دادرسی یا منع تعقیب:

   اگر دادسرا دلایل کافی برای اثبات جرم بیابد، قرار جلب به دادرسی صادر می کند. در غیر این صورت، قرار منع تعقیب صادر می شود. قرار منع تعقیب قابل اعتراض در دادگاه است.

3. کیفرخواست:

   پس از صدور قرار جلب به دادرسی، دادستان کیفرخواست را صادر و پرونده را برای رسیدگی به دادگاه کیفری ارسال می کند.

4. محاکمه در دادگاه کیفری:

   دادگاه کیفری (معمولاً دادگاه کیفری 2) پس از تشکیل جلسه، به اظهارات طرفین و ادله توجه کرده و در نهایت حکم مقتضی را صادر می کند. این حکم می تواند شامل محکومیت متهم به مجازات قانونی یا تبرئه او باشد.

اهمیت و نقش وکیل در پرونده های تهدید

حضور وکیل در پرونده های تهدید، چه برای شاکی و چه برای متهم، از اهمیت بالایی برخوردار است. وکیل متخصص می تواند:

• مشاوره حقوقی: وکیل به شما کمک می کند تا حقوق خود را بشناسید و از پیچیدگی های قانونی آگاه شوید.

• تنظیم شکواییه:

  تنظیم شکواییه دقیق و مستدل، یکی از مهمترین مراحل است که وکیل می تواند به بهترین شکل آن را انجام دهد.

• پیگیری پرونده:

  فرآیندهای قضایی زمان بر و نیازمند پیگیری مستمر هستند. وکیل می تواند این مراحل را به نحو احسن پیگیری کند.

• دفاع از حقوق موکل:

  در جلسات دادسرا و دادگاه، وکیل با ارائه استدلالات حقوقی و دفاع مناسب، از حقوق موکل خود (چه شاکی و چه متهم) حمایت می کند.

قابل گذشت بودن جرم تهدید

جرم تهدید (موضوع ماده 669 قانون مجازات اسلامی) از جرایم قابل گذشت محسوب می شود. به این معنا که تعقیب متهم و اجرای مجازات، منوط به شکایت شاکی خصوصی است و با گذشت شاکی در هر مرحله از دادرسی، تعقیب یا اجرای مجازات متوقف می شود. این امر به طرفین امکان می دهد تا با صلح و سازش، پرونده را مختومه کنند. البته این موضوع در مورد ماده 668 که معمولاً با انگیزه مالی همراه است، می تواند پیچیدگی های بیشتری داشته باشد و بستگی به توافقات طرفین دارد.

درک این موارد به شهروندان کمک می کند تا در صورت مواجهه با تهدید، با آگاهی کامل و بدون نگرانی، مسیر قانونی را طی کرده و از حقوق خود دفاع کنند.

سوالات متداول

آیا تهدیدات کنایه آمیز یا مبهم نیز جرم محسوب می شوند؟

بله، اگرچه تهدید باید جدی و قابل فهم باشد، اما لزوماً نباید صریح و مستقیم باشد. تهدیدات کنایه آمیز یا مبهم نیز در صورتی که به وضوح نشان دهنده قصد تهدید به ضرری نامشروع در آینده باشند و موجب ترس مخاطب شوند، می توانند جرم تلقی گردند. تشخیص این موضوع به علم قاضی و اوضاع و احوال پرونده بستگی دارد.

اگر تهدیدکننده توانایی انجام تهدید را واقعاً نداشته باشد، جرم است؟

برای تحقق جرم تهدید (ماده 669)، لازم نیست که تهدیدکننده واقعاً قصد یا توانایی انجام تهدید را داشته باشد. مهم آن است که تهدید در عرف جامعه و با توجه به شرایط موجود، جدی و قابل تحقق به نظر برسد و موجب ترس در مخاطب شود. یعنی توانایی نوعی و نه واقعی ملاک است. اگر مخاطب به هیچ وجه تهدید را جدی نگیرد، جرم محقق نمی شود.

چه مدت پس از تهدید می توان شکایت کرد؟ (مهلت قانونی)

جرم تهدید (ماده 669) از جرایم قابل گذشت است و مهلت خاصی برای شکایت از آن در قانون مجازات اسلامی پیش بینی نشده است. یعنی شاکی تا زمانی که متهم تحت تعقیب قرار نگرفته یا حکم نهایی صادر نشده باشد، می تواند شکایت خود را مطرح کند. اما توصیه می شود برای اثبات بهتر و جلوگیری از از بین رفتن ادله، هرچه سریع تر اقدام شود.

آیا تهدید به خودکشی، جرم است؟

تهدید به خودکشی توسط خود فرد، فی نفسه جرم نیست. اما اگر فردی دیگری را به خودکشی ترغیب، تحریک یا تشویق کند، یا وسایل آن را فراهم آورد، بر اساس ماده 211 قانون مجازات اسلامی، در صورتی که منجر به خودکشی شود، ممکن است مجازات داشته باشد. تهدید به خودکشی بیشتر یک موضوع روانشناختی و نیازمند مداخله درمانی است.

مجازات تهدید کودکان یا افراد آسیب پذیر چیست؟

در قانون مجازات اسلامی، تهدید کودکان یا افراد آسیب پذیر به طور خاص مجازات جداگانه ای ندارد، اما آسیب پذیری بزه دیده می تواند به عنوان یکی از عوامل تشدیدکننده مجازات توسط قاضی در نظر گرفته شود. همچنین، در صورتی که تهدید با آزار و اذیت همراه باشد یا منجر به آسیب های روانی جدی در کودکان شود، ممکن است جرایم دیگری نیز مطرح گردد.

تفاوت تهدید و زورگیری (اخاذی) چیست؟

تهدید (ماده 669) صرفاً قصد ترساندن برای وارد آوردن ضرر نامشروع در آینده است و لزوماً به کسب مال منجر نمی شود. اما زورگیری یا اخاذی، عملی است که در آن، مجرم با استفاده از تهدید یا اجبار، مال یا وجهی را به صورت نامشروع از دیگری می گیرد. ماده 668 قانون مجازات اسلامی به تهدید همراه با اجبار برای گرفتن سند یا نوشته اشاره دارد که شکلی از اخاذی است. مجازات اخاذی معمولاً شدیدتر از تهدید ساده است و می تواند با ماده 657 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) که به تحصیل مال از طریق نامشروع می پردازد نیز مرتبط باشد.

آیا می توان به جای حبس، جزای نقدی درخواست کرد؟

در جرایم تعزیری، قاضی این اختیار را دارد که در شرایط خاص و با رعایت قوانین تخفیف مجازات، حبس را به جزای نقدی تبدیل کند. این موضوع به عوامل متعددی مانند سابقه کیفری متهم، میزان ضرر وارده و میزان تأثیر تهدید بستگی دارد و تصمیم نهایی با قاضی پرونده است. گذشت شاکی نیز می تواند در این زمینه بسیار موثر باشد.

---

نتیجه گیری

تهدید، به عنوان یکی از جرایم ریشه دار در قانون مجازات اسلامی، نه تنها امنیت فردی و اجتماعی را به مخاطره می اندازد، بلکه با ایجاد ترس و اضطراب، سلامت روانی جامعه را نیز مختل می کند. همانطور که در این مقاله به تفصیل بیان شد، جرم تهدید بر اساس ماده 669 قانون مجازات اسلامی، شامل هرگونه تهدید به قتل، ضررهای نفسی، شرفی، مالی و افشای سر است که با مجازات حبس یا شلاق همراه خواهد بود. از سوی دیگر، ماده 668 به نوع خاصی از تهدید می پردازد که با هدف اجبار به دادن یا گرفتن سند و نوشته صورت می گیرد و مجازات سنگین تر و توأمان حبس و شلاق را در پی دارد.

آگاهی از ارکان این جرم، تفاوت های کلیدی مواد قانونی و ابعاد نوین آن در فضای مجازی، برای هر شهروندی که به دنبال حفظ حقوق و امنیت خود است، ضروری است. قانون کاهش مجازات حبس تعزیری نیز تغییراتی در میزان حبس برخی از این جرایم ایجاد کرده که باید مدنظر قرار گیرد. در نهایت، در صورت مواجهه با تهدید، جمع آوری دقیق مدارک و طرح شکواییه از طریق مراجع قضایی، و در صورت لزوم مشاوره با وکیل متخصص، بهترین راهکار برای پیگیری قانونی و دفاع از حقوق است. شناخت این سازوکارها، به همگان کمک می کند تا با قاطعیت و آگاهی، در مقابل هرگونه تهدید ایستادگی کنند و امنیت و آرامش خود و جامعه را حفظ نمایند.