خلاصه کتاب مورتالیته و جیغ سیاه: روزنوشت های یک رزیدنت زنان ( نویسنده زویا طاوسیان )

کتاب «مورتالیته و جیغ سیاه» اثر زویا طاوسیان، روایتی بی پرده و تکان دهنده از چهار سال دوره رزیدنتی زنان و زایمان است که چالش های طاقت فرسای پزشکی، واقعیت های تلخ بیمارستان، و ابعاد انسانی کادر درمان را به تصویر می کشد و درکی عمیق از مرز باریک مرگ و زندگی در بیمارستان های مناطق دورافتاده ارائه می دهد.

این کتاب به عنوان یک اثر برجسته در ادبیات خاطرات پزشکی فارسی شناخته می شود که به شکلی صادقانه و بی پروا، مخاطب را به سفری پرچالش در دنیای پنهان بیمارستان ها می برد. در عصری که جامعه معمولاً از پزشکان تصویری ایده آل و بدون نقص ترسیم می کند، مورتالیته و جیغ سیاه با شجاعت تمام، پرده از واقعیت های کمتر دیده شده و گاه آزاردهنده برمی دارد. این مقاله با هدف ارائه خلاصه ای جامع، تحلیلی و بی طرفانه، تلاش می کند تا پیش از مطالعه کامل کتاب، درکی عمیق از محتوا، مضامین اصلی، سبک نگارش و تأثیرات آن بر خوانندگان فراهم آورد. از این طریق، مخاطبان می توانند تصمیمی آگاهانه در مورد خواندن این اثر ارزشمند بگیرند و با اطلاعاتی غنی تر به سراغ آن بروند.

درباره نویسنده: زویا طاوسیان کیست؟

زویا طاوسیان، نویسنده کتاب مورتالیته و جیغ سیاه: روزنوشت های یک رزیدنت زنان، پزشکی است که با قلمی توانمند و روایتی صادقانه، تجربیات چهار ساله خود را در دوره رزیدنتی زنان و زایمان به رشته تحریر درآورده است. او با نام مستعار رؤیا در کتاب، زندگی پر فراز و نشیب و مملو از چالش های یک دستیار پزشک در بخش زنان را روایت می کند.

انگیزه نگارش این خاطرات نه تنها به تصویر کشیدن سختی های مسیر پر پیچ و خم پزشکی است، بلکه تلاش می کند تا صدای واقعیت های پنهان بیمارستان ها، به خصوص در مناطق محروم، باشد. طاوسیان در این اثر خود، نه تنها یک پزشک، بلکه یک انسان است که با تمام وجود با بیمارانش همدردی می کند، با سیستم درمانی ناکارآمد دست و پنجه نرم می کند و در تلاش است تا تعادلی میان زندگی شخصی (مادری و خانواده) و وظایف حرفه ای خود برقرار سازد. این کتاب بیش از آنکه صرفاً یک خاطره نگاری باشد، آیینه تمام نمای تعهد، رنج، و شجاعت زنی است که تصمیم گرفته است از پشت پرده روپوش سفید خود، با دنیای بیرونی سخن بگوید.

«مورتالیته و جیغ سیاه»؛ عنوان کتاب چه مفهومی دارد؟

عنوان مورتالیته و جیغ سیاه خود به تنهایی گویای بخش عظیمی از فضای حاکم بر کتاب و مضامین عمیق آن است. مورتالیته (Mortality) واژه ای است که به مفهوم مرگ و میر اشاره دارد و در بستر بیمارستان و بخش زنان و زایمان، تداعی گر لحظات حساس و اغلب تلخی است که در آن مرز باریک زندگی و مرگ، چه برای مادر و چه برای نوزاد، به طرز وحشتناکی آشکار می شود. این کلمه، نمادی از از دست دادن ها، شکست ها، و پایانی است که در حرفه پزشکی اجتناب ناپذیر به نظر می رسد و به طور مداوم روح و روان کادر درمان را تحت تأثیر قرار می دهد.

در مقابل، جیغ سیاه عبارتی است که تصویری پرقدرت از درد، رنج و فریادهای بی صدای بیماران و حتی کادر درمان به نمایش می گذارد. این جیغ می تواند فریادهای درد ناشی از زایمان های سخت، جیغ های ناشی از مواجهه با اخبار ناگوار، یا حتی جیغ های درونی پزشکان و دستیارانی باشد که در مواجهه با سیستم ناکارآمد، کمبود امکانات، و فشار کاری طاقت فرسا، احساس استیصال و درماندگی می کنند. این بخش از عنوان، به جنبه های عاطفی و روان شناختی عمیق کتاب اشاره دارد؛ به آن رنج های روحی و جسمی که در زیر سطح ظاهری بیمارستان پنهان شده اند.

ارتباط این عنوان با مضمون اصلی کتاب، در واقع بازتاب دهنده واقعیت های تلخ بیمارستان است؛ جایی که مرز بین مرگ و زندگی به نازکی تار مو است و هر روز با رنج بیماران و سختی های کادر درمان گره خورده است. طاوسیان با انتخاب این عنوان، به خواننده هشدار می دهد که آماده رویارویی با حقایقی باشد که نه همیشه زیبا، بلکه غالباً دردناک و تکان دهنده هستند. این عنوان، نمادی از تقابل زندگی و مرگ، امید و ناامیدی، و تلاش های بی وقفه ای است که در زیر پوست بیمارستان جریان دارد.

خلاصه کلی و فضای حاکم بر کتاب: از بخش زنان تا اعماق انسانیت

کتاب مورتالیته و جیغ سیاه داستانی نیست که با شخصیت پردازی های پیچیده یا توطئه های داستانی آغاز شود. بلکه روایتی است خودمانی و صادقانه از خاطرات چهار سال دوره رزیدنتی زنان و زایمان رؤیا (نام مستعار زویا طاوسیان). این کتاب مخاطب را مستقیماً به قلب بیمارستان، به خصوص در مناطق دورافتاده، می برد و او را با فضای غالب تلخ، واقع گرایانه و بی رحمانه محیط درمانی آشنا می سازد.

فضای کتاب، آمیزه ای از چالش های اخلاقی، انسانی و حرفه ای است که هر رزیدنت پزشکی با آن روبروست. از کشیک های طاقت فرسا و کمبود خواب گرفته تا مواجهه مکرر با درد، رنج، و مرگ و میر. طاوسیان بدون سانسور و با صداقتی بی پرده، وقایع بیمارستان را نقل می کند؛ از لحظات معجزه آسای تولد تا لحظات دلخراش از دست دادن جان انسان ها. او تنها به جنبه های پزشکی نمی پردازد، بلکه به عمق مسائل انسانی نفوذ کرده و تأثیر این محیط پرفشار را بر روح و روان کادر درمان، روابط میان آن ها و نگاهشان به بیماران، بازگو می کند.

این کتاب تصویری واقع بینانه از سیستم درمانی ایران، به خصوص در بخش های زنان و زایمان، ارائه می دهد. کمبود امکانات، خطاهای پزشکی، نگاه های سنتی به زایمان، و تأثیر آن بر زندگی پزشکان، از جمله محورهای اصلی این روایت هستند. نویسنده تلاش می کند تا با نمایش این واقعیت ها، خواننده را به تأمل وادارد و این نکته را یادآور شود که برای رسیدن به اهداف بزرگ در این مسیر دشوار، نه تنها باید تلاش کرد و از سختی ها نهراسید، بلکه با صبر و بردباری از موانع عبور کرد. مورتالیته و جیغ سیاه فراتر از یک خاطره نگاری ساده، نقدی عمیق بر سیستم و جامعه پزشکی است که با نگاهی انسانی و همدلانه، قلب خواننده را به درد می آورد و او را به فکر وا می دارد.

محورهای اصلی و مضامین کلیدی کتاب

سختی ها و چالش های دوره رزیدنتی

دوره رزیدنتی در رشته های پزشکی، به خصوص زنان و زایمان، یکی از طاقت فرساترین مراحل تحصیل و کار محسوب می شود. زویا طاوسیان در کتاب خود، این سختی ها را با جزئیات تمام شرح می دهد. از کشیک های طولانی و بی وقفه که گاه تا ۷۲ ساعت به طول می انجامند و منجر به کمبود خواب مفرط می شوند، تا فشار کاری بالا و استرس مداوم ناشی از تصمیم گیری های حیاتی در مواجهه با مرگ و زندگی. این شرایط، نه تنها جسم پزشک را فرسوده می کند، بلکه فشار روانی شدیدی بر او وارد می سازد. نویسنده به کمبود امکانات در بیمارستان ها، به خصوص در مناطق دورافتاده، و مشکلات آموزشی که دستیاران پزشکی با آن روبرو هستند، اشاره می کند. این کمبودها، چالش های اخلاقی و عملی فراوانی را به همراه دارد و گاهی منجر به تصمیم گیری های دشواری می شود که پزشک را در مرز بین حرفه ای گرایی و وجدان انسانی قرار می دهد. معضل خودکشی دانشجویان پزشکی که در سال های اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته، به صورت غیرمستقیم در لایه های پنهان این روایت حضور دارد و نشان از عمق بحران سلامت روان در این قشر دارد.

رابطه پزشک-بیمار و معضل بی تفاوتی

یکی از نقاط قوت و در عین حال تلخ ترین مضامین کتاب، بررسی نگاه بی تفاوت برخی کادر درمان به بیمار است. این نکته ای است که در نظرات بسیاری از خوانندگان رقبا نیز پررنگ شده بود. درحالی که انتظار می رود پزشکان و پرستاران سرشار از همدلی باشند، نویسنده نشان می دهد که چگونه فشار کار، سیستم ناکارآمد، و مواجهه مکرر با درد و رنج، می تواند به تدریج منجر به نوعی بی تفاوتی در کادر درمان شود. بیمار گاهی به مثابه ابزاری برای یادگیری یا تنها یک پرونده پزشکی دیده می شود، نه یک انسان با احساسات و دغدغه های شخصی. این بی تفاوتی، به خصوص در مواجهه با اینترن ها و رزیدنت ها، بیشتر به چشم می آید. طاوسیان با ظرافت، ریشه های این معضل را نه تنها در فرد، بلکه در ساختار و فشارهای محیطی جستجو می کند و نشان می دهد که چگونه سیستم می تواند همدلی را از میان بردارد. این بخش از کتاب، دعوتی به تأمل درباره انسانیت در حرفه پزشکی است.

همیشه در هر بار حضور در بیمارستان یا هر مرکز درمانی دیگری، از بی تفاوتی اغلب پزشکان و پرستاران به بیمار حیرت زده می شدم… بیمار صرفاً وسیله ای است برای یاد گرفتن و دکتر شدن. همین. مهم نیست چقدر برای خانواده اش عزیز باشد.

ابعاد انسانی کادر درمان: فراسوی روپوش سفید

یکی از تازه ترین و مهم ترین جنبه های مورتالیته و جیغ سیاه، به تصویر کشیدن ابعاد انسانی کادر درمان است. نویسنده با شجاعت تمام، پرده از حسادت ها، رقابت ها و حتی خاله زنک بازیهای موجود در محیط پزشکی برمی دارد. این بخش، نگاه کلیشه ای و ایده آل گرایانه به پزشکان را درهم می شکند و یادآور می شود که پزشکان نیز انسان هستند؛ با ضعف ها، قوت ها، و تمام پیچیدگی های شخصیتی که در هر جمع انسانی دیگری وجود دارد. آنها نیز زندگی شخصی، خانواده، مشکلات و شادی های خود را دارند. طاوسیان به خصوص بر تأثیر زندگی شخصی، مانند مادری کردن و دوری از فرزندان، بر عملکرد و روحیه پزشک تأکید می کند. این نگاه واقع بینانه، خواننده را به درک عمیق تری از چالش های این قشر می رساند و نشان می دهد که چگونه مسائل شخصی می توانند به طور مستقیم بر کیفیت زندگی حرفه ای یک پزشک تأثیر بگذارند. این کتاب کمک می کند تا مخاطب، پزشکان را نه تنها به عنوان متخصصان بی احساس، بلکه به عنوان انسان هایی با تمام ابعاد وجودی شان ببیند.

واقع گرایی بی پرده و تابوشکنی

مورتالیته و جیغ سیاه به واسطه بیان صادقانه و بدون تعارف از وقایع تلخ و ناگوار، اثری تابوشکن محسوب می شود. زویا طاوسیان با شجاعت کم نظیری، آنچه را که در بیمارستان رخ داده، فارغ از زیبایی یا زشتی آن، روایت می کند. او از توصیف جزئیات دردناک و صحنه های دلخراش ابایی ندارد و خواننده را بی پرده با واقعیت های موجود مواجه می سازد. این صداقت، به کتاب ارزشی دوچندان بخشیده است، چرا که در جامعه ای که معمولاً از بیان واقعیت های تلخ پرهیز می شود، نویسنده جرأت می کند تا حقایق را آن گونه که هستند، مطرح کند. نقد قوانین ناقص و دست وپاگیر، اشاره به کمبود امکانات، و نشان دادن تأثیر این عوامل بر جان و سلامت انسان ها، همگی گویای رویکرد واقع گرایانه و انتقادی نویسنده است. این تابوشکنی، نه برای ایجاد ناامیدی، بلکه برای برانگیختن وجدان ها و ایجاد تغییر، صورت گرفته است.

معجزه زایمان، درد و مرگ

در دل این تلخی ها و چالش ها، کتاب به لحظات حساس و گاه معجزه آسای زایمان نیز می پردازد. طاوسیان با توصیف دقیق و پر احساس لحظات زایمان طبیعی و سزارین (که او به زیبایی آن را رستم زایی می نامد)، خواننده را در بطن این تجربه بی نظیر قرار می دهد. اما در کنار این معجزه تولد، مرز باریک بین زندگی و مرگ همواره حضور دارد. تجربه مواجهه با فقدان، خواه فقدان جان مادر یا نوزاد، یکی از دردناک ترین بخش های کار یک پزشک زنان است که نویسنده با حساسیتی خاص به آن پرداخته است. این تقابل دائمی میان آغاز یک زندگی و پایان زندگی دیگر، قلب کتاب را تشکیل می دهد و نشان می دهد که چگونه پزشکان، به خصوص رزیدنت ها، باید همزمان با این تضادهای بنیادین انسانی کنار بیایند و بردباری خود را در مسیر رسیدن به هدف و انجام وظیفه، حفظ کنند.

نقد سیستم و کمبود امکانات

یکی از مهم ترین محورهای پنهان در سراسر کتاب، نقد سیستم درمانی و کمبود امکانات است. طاوسیان به وضعیت نابسامان زایشگاه ها، کمبود تجهیزات و نیروی انسانی، و مشکلات مراکز تحقیقاتی اشاره می کند. او نشان می دهد که چگونه نگاه های سنتی و گاه غیرعلمی به زایمان، می تواند پیامدهای ناگواری برای مادر و نوزاد داشته باشد. این نقدها، تنها اعتراضات شخصی یک پزشک نیست، بلکه بازتاب دهنده واقعیت هایی است که در بسیاری از نقاط کشور وجود دارد و بر کیفیت ارائه خدمات درمانی تأثیر مستقیم می گذارد. نویسنده به طور ضمنی خواستار بازنگری در سیاست ها و تخصیص منابع مناسب تر به بخش های حیاتی مانند زنان و زایمان است تا نه تنها جان انسان ها در امان باشد، بلکه کادر درمان نیز بتوانند با شرایط بهتری به وظایف خود عمل کنند.

نثر و سبک نگارش: روایتگر بی تکلف یک واقعیت

نثر زویا طاوسیان در مورتالیته و جیغ سیاه را می توان روان و صمیمی توصیف کرد، اما این صمیمیت هرگز از عمق و قدرت تأثیرگذاری آن نمی کاهد. ویژگی بارز این کتاب، صداقت و بی پرده بودن در روایت است. نویسنده بدون هیچ گونه تعارف یا پیچیدگی ادبی، مستقیماً به سراغ اصل مطلب می رود و جزئیات پزشکی و دردناک را با زبانی ساده و قابل فهم برای عموم مردم بیان می کند. این سادگی و صداقت، باعث می شود تا خواننده به سرعت با رؤیا و دنیای او ارتباط برقرار کند.

یکی از نکات مطرح شده در نظرات خوانندگان، عدم رعایت ترتیب زمانی در بخش هایی از کتاب است. این موضوع برای برخی ممکن است کمی گیج کننده باشد، اما در بیشتر موارد، تأثیر منفی چندانی بر درک کلی داستان و ارتباط با آن ندارد. در واقع، این شکست خط زمانی گاهی اوقات به طبیعی تر شدن روایت کمک می کند، گویی که نویسنده در حال بازگو کردن خاطراتی است که به صورت نامنظم در ذهنش مرور می شوند. این رویکرد، قدرت نویسنده را در ایجاد همدلی و انتقال احساسات، افزایش می دهد. خواننده به واسطه این نثر بی تکلف، می تواند عمق رنج ها، امیدها و چالش هایی را که رؤیا با آن مواجه است، به خوبی حس کند و خود را در آن فضای پر استرس بیمارستان تصور کند.

از سوی دیگر، این نثر صمیمی به نویسنده اجازه می دهد تا مسائل عمیق و گاه پیچیده پزشکی و اخلاقی را بدون افتادن در دام زبان تخصصی و غیرقابل فهم، برای خواننده عام توضیح دهد. او با استفاده از زبان روزمره و مثال های ملموس، مفاهیم را روشن می کند و همین امر، مورتالیته و جیغ سیاه را برای طیف وسیعی از مخاطبان، از دانشجویان پزشکی گرفته تا عموم مردم، جذاب می سازد.

برش هایی از کتاب

کتاب مورتالیته و جیغ سیاه پر از لحظات تأثیرگذار و توصیفات فراموش نشدنی است که بخش هایی از آن، همچنان پس از سال ها در ذهن خوانندگان باقی می ماند. یکی از این توصیفات که بارها در بین نظرات خوانندگان مورد اشاره قرار گرفته و از آن به عنوان نمادی از واقعیت های تلخ زایمان یاد می شود، مفهوم رستم زایی است. این بخش از کتاب به خوبی نشان دهنده سبک نگارش بی پرده و در عین حال هنرمندانه زویا طاوسیان است:

زن درشت و قوی بود. از شکمش پیدا بود که رستمی در خود جا داده است. رو به رزیدنت های سال پایین کردم و گفتم: این بچه خیلی درشته، بالای 4500 گرمه. زود ببریمش اتاق عمل برای رستم زایی! رستم زایی همان فارسی شده سزارین است. رستم دستان ما چه کم از ژولیوس سزار دارد؟

این نقل قول، نه تنها به زیبایی معنای سزارین را با یک کنایه فرهنگی درهم می آمیزد، بلکه فضای حاکم بر بیمارستان و ضرورت تصمیم گیری های سریع و حیاتی را به تصویر می کشد. لحن کتاب مملو از چنین لحظاتی است که در آن ها، نویسنده با وجود تمام دشواری ها، سعی می کند تا وجه انسانی و گاه شاعرانه وقایع را نیز نشان دهد، حتی اگر این وقایع با درد و رنج همراه باشند. این برش ها، تصویری کوچک اما قدرتمند از دنیای بزرگی است که رؤیا در آن زندگی می کند و به خواننده کمک می کند تا عمق داستان را بهتر درک کند.

این کتاب برای چه کسانی است؟ (توصیه ها و هشدارها)

مورتالیته و جیغ سیاه کتابی است که می تواند برای گروه های مختلفی از خوانندگان ارزشمند و تأثیرگذار باشد، اما مطالعه آن برای برخی افراد، نیازمند آمادگی ذهنی خاصی است و حتی ممکن است برای گروهی دیگر توصیه نشود. شناخت مخاطب هدف به درک بهتر کتاب کمک می کند:

توصیه اکید

1. دانشجویان پزشکی و خانواده هایشان: این کتاب به روشنی و بدون اغراق، واقعیت های دوران رزیدنتی، فشار کاری، کمبود امکانات و چالش های روحی و روانی این مسیر را نشان می دهد. خواندن آن می تواند به دانشجویان در آمادگی ذهنی برای مواجهه با این مشکلات کمک کند و خانواده ها را نیز با سختی های فرزندانشان آشنا سازد.
2. کادر درمان (پزشکان، پرستاران، ماماها): این اثر می تواند حس همذات پنداری عمیقی در کادر درمان ایجاد کند و به آن ها یادآوری کند که تنها نیستند. همچنین می تواند تلنگری باشد برای بازنگری در برخی رفتارها و چالش های موجود در محیط کار.
3. علاقه مندان به درک عمیق از سیستم درمانی: برای عموم مردمی که می خواهند از پشت پرده بیمارستان ها، زندگی پزشکان و چالش های سیستم بهداشت و درمان آگاه شوند، این کتاب یک منبع بی بدیل است.
4. افرادی که به دنبال شناخت ابعاد انسانی و عاطفی رشته پزشکی هستند: کسانی که به دنبال داستان های واقعی و تأثیرگذار هستند که فراتر از آمار و ارقام، به زندگی و احساسات انسان ها می پردازد، از این کتاب لذت خواهند برد.

هشدار مهم

1. زنان باردار، به خصوص شکم اولی ها یا کسانی که در شرف زایمان هستند: این مهم ترین و پرتکرارترین هشدار از سوی خوانندگان کتاب است. به دلیل توصیفات بسیار واقع گرایانه و گاه تلخ از عوارض زایمان، سقط جنین، و مواجهه با مرگ و میر در بخش زنان و زایمان، مطالعه این کتاب می تواند برای این گروه از زنان بسیار استرس زا و آزاردهنده باشد. محتوای کتاب ممکن است نگرانی های بی موردی را در آن ها ایجاد کند و تجربه زایمانشان را تحت تأثیر قرار دهد.
2. خوانندگان عمومی با روحیه حساس: اگرچه کتاب ارزشمند است، اما محتوای آن به دلیل پرداختن به موضوعاتی چون مرگ و میر، رنج شدید، و نقد بی پرده از سیستم درمانی، می تواند برای افرادی با روحیه حساس یا کسانی که به دنبال مطالعه ای آرامش بخش هستند، آزاردهنده باشد.

بنابراین، پیش از مطالعه مورتالیته و جیغ سیاه، لازم است که خواننده با آگاهی کامل از ماهیت محتوای آن، تصمیم به خواندن بگیرد و در صورت لزوم، با احتیاط و آمادگی روانی کافی به سراغ آن برود.

نکات مثبت و منفی از دیدگاه خوانندگان

کتاب مورتالیته و جیغ سیاه با استقبال گسترده ای از سوی خوانندگان مواجه شده و نظرات متفاوتی را برانگیخته است. بررسی این نظرات، به درک عمیق تری از نقاط قوت و ضعف این اثر کمک می کند:

نقاط قوت

• واقع گرایی بالا و بیان صادقانه: بارزترین نقطه قوت کتاب، صداقت بی پرده و واقع گرایی آن در روایت وقایع است. خوانندگان اذعان دارند که نویسنده بدون هیچ گونه تعارف یا ملاحظه ای، حقایق تلخ و شیرین محیط بیمارستان را به تصویر کشیده است. این صداقت به کتاب اصالت ویژه ای بخشیده است.
• توانایی برانگیختن احساسات: بسیاری از خوانندگان گزارش داده اند که با این کتاب گریه کرده و خندیده اند. این نشان دهنده قدرت نویسنده در ایجاد همدلی و انتقال احساسات عمیق به مخاطب است، به گونه ای که خواننده خود را در بطن داستان و تجربیات رؤیا حس می کند.
• شناخت سختی های کادر درمان: کتاب کمک شایانی به شناخت عموم مردم از سختی ها، فداکاری ها و چالش های طاقت فرسای کادر درمان می کند. بسیاری پس از خواندن کتاب، دیدگاهشان نسبت به رشته پزشکی و زحمات پزشکان تغییر کرده است.
• کمک به تغییر دیدگاه نسبت به رشته پزشکی: برای دانشجویان و علاقه مندان به پزشکی، این کتاب یک تصویر واقعی و جامع از این حرفه ارائه می دهد که فراتر از پرستیژ و درآمد، به مشقات و دشواری های آن می پردازد. برخی حتی گفته اند که پس از خواندن این کتاب، در تصمیم خود برای انتخاب این رشته تجدید نظر کرده اند.
• تبیین مشکلات سیستمی: کتاب به خوبی مشکلات آموزشی، کمبود امکانات در زایشگاه ها، و نگاه های سنتی به زایمان را نقد می کند و به آگاهی بخشی در مورد نیاز به اصلاحات سیستمی کمک می کند.

نقاط ضعف

• عدم رعایت ترتیب زمانی در برخی بخش ها: این نکته ای است که برخی خوانندگان به عنوان یک ایراد کوچک مطرح کرده اند. در قسمت هایی از کتاب، ترتیب زمانی وقایع رعایت نشده که ممکن است برای عده ای از خوانندگان، پیگیری داستان را کمی دشوار کند. با این حال، اکثر خوانندگان معتقدند که این موضوع مانع از درک کلی داستان و ارتباط با آن نمی شود.
• تلخی بیش از حد محتوا برای برخی افراد: ماهیت واقع گرایانه و بی پرده کتاب در مورد مرگ و میر، رنج و مشکلات سیستمی، می تواند برای خوانندگان حساس بیش از حد تلخ و آزاردهنده باشد. این کتاب به دلیل محتوای پر استرس، به خصوص برای زنان باردار یا در شرف زایمان، توصیه نمی شود.
• تکرار برخی مضامین: در معدودی از نظرات، به تکرار برخی مضامین یا وقایع اشاره شده است که البته این امر در خاطره نگاری ها تا حدودی طبیعی به نظر می رسد.

به طور کلی، نقاط قوت مورتالیته و جیغ سیاه به مراتب از نقاط ضعف آن بیشتر است و این کتاب به دلیل رویکرد جسورانه و صادقانه اش، جایگاه ویژه ای در میان آثار خاطره نگاری پزشکی پیدا کرده است.

نتیجه گیری و پیشنهاد نهایی

مورتالیته و جیغ سیاه: روزنوشت های یک رزیدنت زنان اثر زویا طاوسیان، بیش از یک خاطره نگاری ساده، یک سند اجتماعی و نقدی عمیق بر سیستم بهداشت و درمان و جامعه پزشکی است. این کتاب با روایتی بی پرده و صادقانه از چهار سال دوره رزیدنتی زنان و زایمان، خواننده را به سفری طاقت فرسا و در عین حال روشنگرانه در دنیای پنهان بیمارستان ها می برد. طاوسیان با شجاعت تمام، پرده از واقعیت های تلخ، چالش های اخلاقی و انسانی، و فشارهای روانی بی اندازه ای برمی دارد که کادر درمان، به خصوص در مناطق محروم، با آن دست و پنجه نرم می کنند.

این کتاب اهمیت زیادی دارد، زیرا به مخاطب فرصت می دهد تا از پشت پرده روپوش سفید پزشکان، نگاهی انسانی و همدلانه به زندگی آن ها داشته باشد؛ نگاهی که نشان می دهد پزشکان نیز انسان هایی با ضعف ها، قوت ها، حسادت ها و رنج های شخصی خود هستند. مورتالیته و جیغ سیاه با به تصویر کشیدن مرز باریک بین زندگی و مرگ، معجزه زایمان و درد فقدان، و با نقد کمبود امکانات و قوانین دست وپاگیر، وجدان جمعی را به تأمل وامی دارد و اهمیت اصلاحات در این حوزه را گوشزد می کند.

تأثیرگذاری این کتاب به حدی است که بسیاری از خوانندگان پس از مطالعه آن، دیدگاهشان نسبت به حرفه پزشکی و زحمات کادر درمان تغییر کرده است. اگرچه این کتاب مملو از تلخی ها و وقایع ناگوار است و برای برخی گروه ها (مانند زنان باردار) با هشدار جدی همراه است، اما ارزشی بی بدیل در آگاهی بخشی و ایجاد همدلی دارد. به همین دلیل، مطالعه مورتالیته و جیغ سیاه نه تنها به دانشجویان پزشکی، کادر درمان، و خانواده های آن ها، بلکه به تمام کسانی که به درک عمیق تر از جامعه و ابعاد انسانی آن علاقه مند هستند، به شدت توصیه می شود. این کتاب تلخ است، اما لازم الوجود، زیرا حقیقت را بی پرده به رخ می کشد و راهی برای اندیشیدن و امید به آینده ای بهتر باز می کند.