محدودیت های خرید بلیط هواپیما

سفر هوایی با وجود سرعت و راحتی که ارائه می دهد نیازمند آگاهی از مجموعه ای از قوانین و مقررات است که اغلب مسافران از آن ها بی اطلاع هستند. خرید بلیط هواپیما تنها گام اول است؛ درک محدودیت های سنی میزان بار مجاز شرایط خاص برای اتباع خارجی یا مسافران با وضعیت های پزشکی و همچنین تفاوت قوانین مربوط به بلیط های سیستمی و چارتری برای برنامه ریزی یک سفر بدون دغدغه حیاتی است. عدم توجه به این جزئیات می تواند منجر به مشکلات پیش بینی نشده ای مانند عدم پذیرش در فرودگاه پرداخت جریمه های سنگین یا از دست رفتن هزینه بلیط شود. این راهنما با هدف روشن کردن این قوانین پیچیده و ارائه اطلاعات کاربردی به شما کمک می کند تا با دانش کامل نسبت به خرید بلیط هواپیما اقدام کرده و سفری آسوده را تجربه کنید.

قوانین پرواز داخلی مجموعه ای از ضوابط هستند که توسط سازمان هواپیمایی کشوری و ایرلاین های داخلی برای سفرهای هوایی در داخل مرزهای ایران تعیین شده اند. این قوانین شامل جزئیات مربوط به خرید بلیط شرایط پذیرش مسافر میزان بار مجاز و مقررات مربوط به تغییر و کنسلی پروازها می شود. مسافران باید حداقل دو ساعت قبل از زمان پرواز در فرودگاه حاضر باشند و مدارک شناسایی معتبر (کارت ملی یا شناسنامه) را ارائه دهند که اطلاعات آن دقیقاً با مشخصات ثبت شده روی بلیط مطابقت داشته باشد. هرگونه مغایرت در اطلاعات هویتی یا رده سنی (نوزاد کودک بزرگسال) می تواند منجر به ممانعت از سوار شدن به هواپیما شود. مسئولیت صحت اطلاعات وارد شده هنگام خرید بلیط تماماً بر عهده خریدار است. همچنین قوانین مربوط به مسافران خاص مانند بانوان باردار افراد بیمار و کودکان تنها نیز در این چارچوب تعریف شده اند که نیازمند توجه ویژه ای هستند.

سفرهای هوایی بین المللی تحت تأثیر قوانین پیچیده تری قرار دارند که علاوه بر مقررات ایرلاین و کشور مبدأ شامل ضوابط کشور مقصد و کشورهای ترانزیت (در صورت توقف بین راهی) نیز می شود. مسافران پروازهای خارجی معمولاً باید حداقل سه ساعت قبل از پرواز در فرودگاه بین المللی (مانند فرودگاه امام خمینی در تهران) حضور یابند. مهم ترین شرط برای سفر خارجی اعتبار گذرنامه است که در اکثر کشورها حداقل ۶ ماه از تاریخ سفر باید اعتبار داشته باشد. بررسی دقیق نیاز به ویزا برای کشور مقصد و همچنین کشورهای ترانزیت قبل از خرید بلیط کاملاً ضروری است. حتی در صورت سفر به کشورهای بدون نیاز به ویزا ممکن است برای عبور از کشورهای میانی به ویزای ترانزیت احتیاج داشته باشید. مسئولیت کامل کسب اطلاعات مربوط به ویزا و اقامت بر عهده مسافر است و شرکت های فروش بلیط معمولاً مسئولیتی در قبال مشکلات ناشی از عدم آگاهی مسافر ندارند. اطلاعات مسافر بر روی بلیط باید کاملاً با گذرنامه مطابقت داشته باشد و امکان تغییر نام مسافر در بلیط های خارجی معمولاً وجود ندارد.

بلیط های سیستمی بلیط هایی هستند که مستقیماً توسط ایرلاین ها عرضه می شوند و قوانین کنسلی نسبتاً مشخصی دارند. در صورت درخواست کنسلی از سوی مسافر مبلغی به عنوان جریمه از قیمت بلیط کسر و مابقی به مسافر مسترد می شود. میزان این جریمه بستگی به زمان باقی مانده تا پرواز دارد؛ هرچه به زمان پرواز نزدیک تر باشید درصد جریمه افزایش می یابد. قوانین دقیق جریمه برای هر کلاس پروازی و هر ایرلاین متفاوت است و هنگام خرید یا درخواست کنسلی به مسافر اعلام می شود. فرآیند استرداد وجه پس از کسر جریمه و کارمزد معمولاً ظرف ۲۴ تا ۷۲ ساعت کاری به حساب مسافر بازگردانده می شود. در شرایط خاص مانند لغو پرواز یا تأخیرهای طولانی (بیش از دو ساعت) از سوی ایرلاین قوانین استرداد بدون جریمه اعمال می شود اما این موضوع نیز تابع ضوابط همان ایرلاین است.

بلیط های چارتری توسط آژانس ها یا شرکت های چارترکننده از ایرلاین خریداری و سپس به مسافر عرضه می شوند. این نوع بلیط ها معمولاً ارزان تر هستند اما قوانین سخت گیرانه تری به خصوص در زمینه کنسلی و استرداد دارند. در اغلب موارد بلیط های چارتری غیر قابل استرداد (Non-refundable) هستند و در صورت انصراف مسافر هیچ مبلغی به وی بازگردانده نمی شود. با این حال برخی چارترکنندگان ممکن است تحت شرایط خاص و تا زمان مشخصی قبل از پرواز (مثلاً تا ساعت ۱۲ ظهر روز قبل از پرواز) امکان کنسلی با جریمه بسیار بالا را فراهم کنند. تصمیم گیری نهایی در مورد کنسلی و میزان جریمه در بلیط های چارتری تماماً بر عهده چارترکننده است و قوانین آن نسبت به بلیط های سیستمی انعطاف پذیری کمتری دارد. بنابراین هنگام خرید بلیط چارتری باید ریسک عدم استرداد وجه در صورت تغییر برنامه سفر را پذیرفت.

میزان بار مجاز در پروازهای داخلی بر اساس کلاس پروازی و ایرلاین متفاوت است اما به طور معمول برای هر مسافر بزرگسال در کلاس اکونومی حدود ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم بار پذیرش شده (چمدان تحویلی) و ۵ تا ۷ کیلوگرم بار دستی (قابل حمل به داخل کابین) مجاز است. ابعاد بار دستی نیز محدودیت هایی دارد که معمولاً مجموع ابعاد آن نباید از ۱۱۵ سانتیمتر (طول+عرض+ارتفاع) تجاوز کند و باید به راحتی در محفظه بالای سر یا زیر صندلی جلویی جا بگیرد. اضافه بار به ازای هر کیلوگرم مشمول جریمه ای معادل حدود یک درصد قیمت پایه بلیط در همان مسیر است. وسایل نوک تیز مایعات با حجم بالا (محدودیت برای مایعات در بار دستی معمولاً ۱۰۰ میلی لیتر در هر ظرف و مجموعاً ۱ لیتر است به جز موارد خاص مانند دارو) مواد آتش زا یا خطرناک نیز از جمله اقلام ممنوعه در بار دستی یا حتی بار پذیرش شده هستند. کالسکه کودک معمولاً به عنوان بار مجاز رایگان برای نوزاد در نظر گرفته می شود اما باید تحویل بخش پذیرش بار داده شود و امکان حمل آن به داخل کابین وجود ندارد.

محدودیت های سنی در خرید و استفاده از بلیط هواپیما عمدتاً مربوط به مسافرانی است که در رده های سنی نوزاد کودک یا نوجوان قرار می گیرند و نیازمند توجه به مقررات خاصی هستند. در حالی که هر فرد بزرگسال می تواند برای خود یا سایر افراد بلیط تهیه کند اما شرایط سفر برای مسافران خردسال متفاوت است و ایرلاین ها برای اطمینان از ایمنی و رفاه آن ها ضوابط خاصی را اعمال می کنند. این محدودیت ها شامل حداقل سن برای سفر امکان سفر بدون همراه نحوه محاسبه نرخ بلیط و مدارک مورد نیاز می شود.

هیچ حداقل سن مشخصی برای خرید بلیط هواپیما توسط یک فرد وجود ندارد به این معنی که یک فرد بزرگسال می تواند برای هر رده سنی (از نوزاد تا بزرگسال) بلیط تهیه کند. اما برای مسافرت هوایی مسافران به سه دسته سنی تقسیم می شوند: نوزاد (کمتر از دو سال) کودک (دو تا دوازده سال تمام) و بزرگسال (بیشتر از دوازده سال). نوزادان حتماً باید با یک فرد بزرگسال همراه سفر کنند و نمی توان برای آن ها بلیط جداگانه تهیه کرد. کودکان نیز در اغلب موارد نیاز به همراهی یک بزرگسال دارند مگر اینکه از سرویس ویژه کودک تنها استفاده شود که قوانین و محدودیت های خاص خود را دارد.

سرویس کودک تنها (Unaccompanied Minor – UM) برای کودکانی ارائه می شود که بدون همراهی والدین یا سرپرست قانونی خود سفر می کنند. این سرویس معمولاً برای کودکان بین ۵ تا ۱۲ سال در پروازهای داخلی و گاهی تا ۱۶ سال در برخی ایرلاین ها و پروازهای خارجی ارائه می شود. استفاده از این سرویس اجباری است و شامل پرداخت هزینه اضافی می شود. والدین یا سرپرست باید فرم های مربوطه را تکمیل کرده و اطلاعات تماس و مشخصات فردی که در مقصد مسئول تحویل گرفتن کودک است را ارائه دهند. ایرلاین مسئولیت مراقبت از کودک از زمان تحویل در مبدأ تا زمان تحویل به فرد تعیین شده در مقصد را بر عهده می گیرد. قوانین دقیق و محدوده سنی پذیرش کودک تنها در ایرلاین های مختلف متفاوت است و باید قبل از خرید بلیط از ایرلاین مورد نظر استعلام شود.

سن نوزاد برای مسافرت هوایی کمتر از دو سال تمام در نظر گرفته می شود. نوزادان برای سفر نیازی به صندلی مجزا ندارند و در تمام مدت پرواز روی پای مسافر بزرگسال همراه خود (که معمولاً یکی از والدین یا سرپرست است) می نشینند و از یک کمربند ایمنی مخصوص که به کمربند بزرگسال متصل می شود استفاده می کنند. نرخ بلیط نوزاد در پروازهای سیستمی معمولاً حدود ۱۰ درصد نرخ بلیط بزرگسال در همان کلاس پروازی به علاوه عوارض و مالیات است. لازم به ذکر است که هر بزرگسال تنها می تواند یک نوزاد را همراهی کند. اگر یک بزرگسال با دو نوزاد سفر می کند باید برای یکی از نوزادان بلیط با نرخ کودک (با صندلی مجزا) تهیه شود.

نرخ بلیط هواپیما برای کودکان بین دو تا دوازده سال تمام در پروازهای سیستمی معمولاً نیم بها محاسبه می شود؛ به این معنی که حدود ۵۰ درصد نرخ بلیط بزرگسال در همان کلاس پروازی به علاوه عوارض و مالیات برای آن ها دریافت می گردد. کودکان در این رده سنی صندلی مجزا دارند. اما در پروازهای چارتری نرخ بلیط کودک اغلب برابر با نرخ بلیط بزرگسال محاسبه می شود و تخفیف نیم بها معمولاً برای این نوع بلیط ها اعمال نمی گردد. بنابراین هنگام خرید بلیط برای کودکان مهم است که به نوع پرواز (سیستمی یا چارتری) و قوانین نرخ گذاری ایرلاین یا چارترکننده توجه شود.

اتباع غیر ایرانی برای خرید بلیط هواپیما چه در مسیرهای داخلی و چه بین المللی ممکن است با قوانین و الزامات متفاوتی نسبت به شهروندان ایرانی مواجه شوند. در پروازهای داخلی برخی ایرلاین ها یا مسیرها ممکن است برای اتباع خارجی نیازمند ارائه مدارک شناسایی خاصی علاوه بر گذرنامه باشند اگرچه در اغلب موارد گذرنامه معتبر کفایت می کند. چالش اصلی برای اتباع غیر ایرانی معمولاً در پروازهای بین المللی و مسائل مربوط به ویزا و اقامت در کشور مقصد یا کشورهای ترانزیت است. مسئولیت اطمینان از داشتن مدارک لازم برای ورود به کشور مقصد و اجازه خروج از کشور مبدأ کاملاً بر عهده مسافر غیر ایرانی است.

اتباع افغانستانی ساکن ایران برای خرید بلیط هواپیما به خصوص در مسیرهای داخلی ممکن است نیازمند ارائه مدارک اقامتی معتبر مانند کارت آمایش پاسپورت با ویزای معتبر یا دفترچه پناهندگی باشند. شرایط پذیرش اتباع افغانستانی می تواند بر اساس قوانین داخلی و همچنین سیاست های هر ایرلاین متفاوت باشد. در پروازهای خارجی علاوه بر مدارک اقامتی ایران (در صورت نیاز برای خروج) داشتن گذرنامه معتبر و ویزای کشور مقصد (در صورت لزوم) کاملاً ضروری است. گاهی اوقات فرآیند خرید بلیط برای اتباع افغانستانی به صورت آنلاین ممکن است با محدودیت هایی همراه باشد و نیاز به پیگیری حضوری یا تلفنی از آژانس یا ایرلاین داشته باشد تا از صحت مدارک و امکان سفر اطمینان حاصل شود.

برخی شرایط پزشکی یا وضعیت های جسمانی خاص نیازمند اخذ مجوز پرواز (معمولاً با تکمیل فرم MEDIF – Medical Information Form) از پزشک معتمد ایرلاین مربوطه هستند. این اقدام برای اطمینان از سلامت مسافر در طول پرواز و جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی انجام می شود. مسافرانی که به بیماری های قلبی-عروقی شدید بیماری های تنفسی مزمن صرع کنترل نشده آنمی شدید دیابت کنترل نشده یا بیماری هایی که سیستم ایمنی را تضعیف می کنند مبتلا هستند معمولاً نیاز به مجوز پزشکی دارند. همچنین بانوان باردار در هفته های پایانی بارداری (معمولاً پس از هفته ۲۸ یا ۳۲ بسته به ایرلاین) و افرادی که به تازگی عمل جراحی سنگین داشته اند یا دیالیز می شوند نیز مشمول این قانون هستند. ارائه مجوز پزشکی به تنهایی کافی نیست و ایرلاین در نهایت حق دارد با توجه به شرایط مسافر و پرواز از پذیرش وی ممانعت به عمل آورد.

مهم ترین بخش برنامه ریزی برای پروازهای خارجی اطمینان از دارا بودن شرایط لازم برای ورود به کشور مقصد و همچنین کشورهای ترانزیت است. این شرایط شامل داشتن ویزای معتبر اجازه اقامت یا هرگونه مدرک دیگری است که توسط مقامات مهاجرتی آن کشورها الزامی شده است. حتی اگر کشور مقصد برای ایرانیان نیاز به ویزا نداشته باشد ممکن است در طول مسیر پرواز توقفی در کشوری داشته باشید که برای ورود یا حتی ترانزیت در فرودگاه آن کشور به ویزا نیاز باشد. عدم آگاهی از این موضوع می تواند منجر به ممانعت از سوار شدن به هواپیما در مبدأ یا مشکلات جدی تر در فرودگاه ترانزیت شود. مسئولیت بررسی ویزا و مقررات اقامتی کشورهای مسیر پرواز تماماً بر عهده مسافر است و توصیه می شود قبل از خرید بلیط اطلاعات دقیق را از سفارتخانه ها یا وب سایت های رسمی مهاجرت کسب کنید.

صدور بلیط پرواز یک طرفه در مسیرهای بین المللی معمولاً با محدودیت هایی همراه است زیرا مقامات مهاجرتی کشورهای مقصد ممکن است نیاز به اطمینان از خروج مسافر از کشورشان داشته باشند. به همین دلیل ایرلاین ها و آژانس ها معمولاً تنها در صورتی مجاز به صدور بلیط یک طرفه خارجی هستند که مسافر بتواند یکی از شرایط زیر را اثبات کند: داشتن اجازه اقامت دائم در کشور مقصد داشتن ویزای بلندمدت مانند ویزای تحصیلی کاری یا الحاق به خانواده که نشان دهنده قصد اقامت طولانی مدت در آن کشور است ارائه بلیط ادامه مسیر از کشور مقصد به کشور دیگر (بلیط خروجی) یا در مواردی خاص بر اساس توافق نامه های دوجانبه بین کشورها. در غیر این صورت ممکن است از صدور بلیط یک طرفه یا پذیرش مسافر در فرودگاه خودداری شود.

در طول همه گیری بیماری کووید-۱۹ محدودیت های متعددی برای سفر هوایی در سراسر جهان اعمال شد که شامل الزام به ارائه گواهی واکسیناسیون نتیجه منفی تست PCR فرم های سلامتی یا قرنطینه در بدو ورود بود. این محدودیت ها به طور مداوم در حال تغییر بودند و بر اساس وضعیت اپیدمی در هر کشور و سیاست های سازمان های بهداشتی تعیین می شدند. در حال حاضر اکثر این محدودیت ها برداشته شده اند و سفر هوایی به شرایط عادی بازگشته است اما همواره توصیه می شود قبل از سفر آخرین پروتکل های بهداشتی و مقررات ورود به کشور مقصد و همچنین توصیه های ایرلاین را بررسی کنید. در ایام اوج محدودیت ها قوانین مربوط به کنسلی و استرداد بلیط ها نیز تحت تأثیر قرار گرفتند.

در ایام شیوع کرونا و اعمال محدودیت ها بر پروازهای داخلی در صورتی که پروازی به دلیل تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا لغو می شد یا با تغییرات اساسی مواجه می گردید مسافران معمولاً می توانستند بدون کسر جریمه بلیط خود را استرداد کنند. همچنین در برخی موارد اگر مسافری به دلیل ابتلا به کرونا یا الزامات قرنطینه قادر به سفر نبود و مدارک پزشکی معتبر ارائه می داد ممکن بود استرداد بلیط با شرایط ویژه ای (مانند کسر جریمه کمتر یا بدون جریمه) انجام شود. با این حال قوانین دقیق استرداد در این شرایط اضطراری توسط سازمان هواپیمایی کشوری و ایرلاین ها اعلام می شد و ممکن بود با قوانین عادی کنسلی متفاوت باشد.

محدودیت های اعمال شده بر پروازهای خارجی در دوره کرونا بسته به کشور مبدأ و مقصد بسیار متغیر بود و شامل ممنوعیت ورود مسافران از برخی کشورها الزام به ارائه تست منفی کرونا گواهی واکسیناسیون خاص یا گذراندن دوره قرنطینه در هتل های تعیین شده می شد. این محدودیت ها تأثیر زیادی بر برنامه های سفر مسافران داشت. در صورتی که پروازی به دلیل این محدودیت ها لغو می شد یا مسافر به دلیل عدم احراز شرایط ورود (مانند نداشتن گواهی واکسن مورد قبول) از سفر باز می ماند قوانین استرداد می توانست متفاوت باشد. معمولاً در صورت لغو پرواز از سوی ایرلاین به دلیل محدودیت ها مسافر حق استرداد کامل وجه را داشت اما در صورتی که مسافر به دلیل عدم رعایت مقررات کشور مقصد قادر به سفر نبود ممکن بود مشمول جریمه های سنگین یا عدم استرداد وجه شود.

خرید بلیط هواپیما فرآیندی به ظاهر ساده است اما اشتباهات رایجی در این مرحله رخ می دهند که می توانند منجر به دردسر از دست رفتن هزینه یا تجربه ناخوشایند شوند. آگاهی از این اشتباهات و رعایت نکات پیشگیرانه به شما کمک می کند تا خریدی مطمئن و سفری آرام تر داشته باشید. این اشتباهات می توانند از بی توجهی به جزئیات کوچک در وارد کردن اطلاعات گرفته تا عدم اطلاع از قوانین مهم مربوط به سفر باشند.

یکی از رایج ترین و پرهزینه ترین اشتباهات عدم توجه کافی به قوانین کنسلی و استرداد بلیط در زمان خرید است. مسافران اغلب تنها به قیمت بلیط توجه می کنند و از شرایط مربوط به تغییر تاریخ یا کنسلی بی خبر می مانند. تفاوت فاحش قوانین بین بلیط های سیستمی و چارتری در زمینه استرداد می تواند در صورت لغو سفر منجر به از دست رفتن بخش زیادی یا تمام مبلغ پرداختی شود. برای جلوگیری از این مشکل همواره قبل از نهایی کردن خرید قوانین کنسلی مربوط به همان بلیط خاص را مطالعه کنید و در صورت نیاز به انعطاف پذیری بیشتر در برنامه سفر بلیط های سیستمی با امکان استرداد بهتر را انتخاب نمایید.

بی توجهی به محدودیت های بار مجاز یکی دیگر از اشتباهات رایج است که منجر به پرداخت هزینه های گزاف در فرودگاه می شود. هر ایرلاین و حتی در مسیرهای مختلف قوانین متفاوتی برای وزن و ابعاد بار پذیرش شده و بار دستی دارد. مسافران باید قبل از بستن چمدان ها این قوانین را برای پرواز خود بررسی کنند. وزن کردن چمدان ها قبل از رفتن به فرودگاه و اطمینان از رعایت محدودیت ها از پرداخت جریمه اضافه بار جلوگیری می کند. همچنین باید به لیست اقلام ممنوعه در بار دستی و پذیرش شده نیز توجه داشت تا وسایل مورد نیاز مصادره نشوند.

برای پروازهای خارجی بی توجهی به تاریخ انقضای گذرنامه اشتباهی مهلک است که می تواند سفر را کاملاً لغو کند. اکثر کشورها و ایرلاین ها برای پذیرش مسافر خارجی نیازمند گذرنامه ای هستند که حداقل ۶ ماه از تاریخ سفر اعتبار داشته باشد. حتی اگر گذرنامه شما تا تاریخ بازگشت اعتبار داشته باشد اما کمتر از شش ماه باقی مانده باشد ممکن است با مشکل مواجه شوید. همواره قبل از برنامه ریزی برای سفر خارجی و خرید بلیط تاریخ انقضای گذرنامه خود و همراهانتان را بررسی کنید و در صورت لزوم برای تمدید آن به موقع اقدام نمایید.

آیا خرید بلیط هواپیما محدودیت سنی دارد؟

بله برای مسافران محدودیت سنی وجود دارد. مسافران به سه دسته نوزاد (زیر 2 سال) کودک (2 تا 12 سال) و بزرگسال (بالای 12 سال) تقسیم می شوند که هر کدام قوانین و نرخ بلیط متفاوتی دارند. نوزاد و کودک تنها نیازمند مقررات خاصی هستند.

مسافرت هوایی در دوران بارداری خطر دارد؟

مسافرت هوایی در دوران بارداری به خصوص در ماه های پایانی (معمولاً پس از هفته 28) ممکن است نیازمند مجوز پزشکی از پزشک معتمد ایرلاین باشد. توصیه می شود قبل از سفر با پزشک خود و ایرلاین مشورت کنید.

قوانین خرید بلیط برای کودک تنها چیست؟

اکثر ایرلاین ها برای کودکان 5 تا 12 سال (گاهی تا 16 سال) سرویس کودک تنها ارائه می دهند. این سرویس اجباری و شامل هزینه اضافی است و نیازمند هماهنگی قبلی با ایرلاین و تکمیل مدارک توسط والدین است.

بار مجاز در پرواز داخلی چقدر است؟

میزان بار مجاز در پرواز داخلی بسته به ایرلاین و کلاس پروازی متفاوت است. به طور معمول بار پذیرش شده حدود 20-25 کیلوگرم و بار دستی حدود 5-7 کیلوگرم است. جزئیات دقیق را باید از ایرلاین مربوطه استعلام کرد.

اتباع غیر ایرانی برای خرید بلیط هواپیما چه محدودیت هایی دارند؟

اتباع غیر ایرانی ممکن است در پروازهای داخلی نیازمند ارائه مدارک اقامتی معتبر باشند. در پروازهای خارجی نیز مسئولیت اطمینان از داشتن ویزا و مدارک لازم برای ورود به کشور مقصد و کشورهای ترانزیت کاملاً بر عهده مسافر است.