محله هوتونگ در پکن Hutong

در میان آسمان خراش های سر به فلک کشیده و خیابان های عریض پکن مدرن شبکه ای پیچیده از کوچه های باریک و خانه های حیاط دار سنتی وجود دارد که روح پکن قدیم را در خود حفظ کرده است. این کوچه ها که با نام «هوتونگ» (Hutong) شناخته می شوند بیش از صرفاً مسیرهای عبور و مرور هستند؛ آن ها قلب تپنده تاریخ فرهنگ و سبک زندگی سنتی پایتخت چین به شمار می آیند. هوتونگ ها که ریشه در قرن ها تاریخ دارند نمادی از بافت شهری منحصربه فرد پکن و کپسول زمانی زنده ای هستند که بازدیدکنندگان را به گذشته ای نه چندان دور می برند. در این میان خانه های حیاط دار سنتی معروف به «سیهه یوان» (Siheyuan) که در دل این هوتونگ ها جای گرفته اند نمونه های برجسته ای از معماری سنتی چینی و نحوه زندگی خانواده ها در گذشته را به نمایش می گذارند. قدم زدن در این کوچه ها فرصتی بی نظیر برای لمس اصالت کشف جذابیت های پنهان و درک عمیق تر تفاوت میان پکن امروز و دیروز است. هوتونگ ها تجربه ای متفاوت از پکن ارائه می دهند؛ تجربه ای که فراتر از جاذبه های گردشگری معمول به درک روح واقعی این شهر باستانی کمک می کند.

معرفی محله هوتونگ پکن

هوتونگ ها (Hutong) به شبکه ای از کوچه های باریک و خیابان های فرعی در مناطق قدیمی شهر پکن گفته می شود. این واژه از زبان مغولی ریشه گرفته و در ابتدا به معنای «چاه آب» بوده است که نشان دهنده اهمیت دسترسی به آب برای اجتماعات اولیه در این مناطق است. هوتونگ ها عمدتاً مناطق مسکونی سنتی پکن را تشکیل می دهند و خانه هایی که در امتداد آن ها قرار گرفته اند اغلب از نوع «سیهه یوان» یا خانه های حیاط دار سنتی هستند. این کوچه ها نمایانگر ساختار شهری پکن در دوران امپراتوری بوده اند و برخلاف خیابان های عریض و مدرن پکن امروزی فضایی صمیمی پیچیده و مقیاس انسانی دارند. هر هوتونگ معمولاً نام خاص خود را دارد که اغلب برگرفته از یک ویژگی محلی یک رویداد تاریخی یا یک کسب وکار قدیمی است. هوتونگ ها فقط مجموعه ای از ساختمان ها نیستند بلکه محل زندگی جوامع محلی تعاملات همسایگی و حفظ سنت ها و آداب و رسوم پکن قدیم هستند. آن ها بخشی جدایی ناپذیر از هویت فرهنگی پکن محسوب می شوند.

موقعیت جغرافیایی هوتونگ ها در پکن

هوتونگ ها به طور سنتی در داخل دیوارهای شهر قدیمی پکن متمرکز بوده اند به ویژه در مناطق اطراف شهر ممنوعه. این الگو از دوران سلسله های یوان مینگ و چینگ شکل گرفت زمانی که پکن به عنوان پایتخت امپراتوری توسعه یافت. ساختار شبکه ای هوتونگ ها اغلب از یک الگوی شطرنجی پیروی می کند که با خیابان های اصلی شهر در هم تنیده شده است. امروزه اگرچه بسیاری از هوتونگ های قدیمی در طول دهه های گذشته به دلیل توسعه شهری تخریب شده اند اما بخش های قابل توجهی از آن ها به ویژه در مناطق مرکزی مانند دونگ چنگ (Dongcheng) و شی چنگ (Xicheng) همچنان باقی مانده اند. مناطقی مانند اطراف دریاچه های شیچاهای (Shichahai) گولو (Gulou – برج طبل و برج ناقوس) و معبد لاما (Lama Temple) از جمله مکان هایی هستند که می توان مجموعه های بزرگی از هوتونگ های حفظ شده را در آن ها یافت. این موقعیت های مرکزی باعث شده اند که هوتونگ ها به راحتی از طریق سیستم حمل و نقل عمومی پکن قابل دسترسی باشند و به یکی از محبوب ترین مقاصد برای گردشگران و علاقه مندان به فرهنگ تبدیل شوند.

تاریخچه هوتونگ های پکن

تاریخ هوتونگ های پکن به طور رسمی به دوران سلسله یوان (1271-1368 میلادی) بازمی گردد زمانی که مغول ها پکن را به عنوان پایتخت خود انتخاب کردند. در آن زمان شهر بر اساس یک طرح شبکه ای دقیق برنامه ریزی شد و کوچه های باریک و خانه های حیاط دار برای اسکان جمعیت ساخته شدند. این ساختار شهری در دوران سلسله های مینگ (1368-1644 میلادی) و چینگ (1644-1911 میلادی) ادامه یافت و گسترش پیدا کرد. در اوج خود پکن دارای هزاران هوتونگ بود که هر کدام ویژگی ها و داستان های خاص خود را داشتند. هوتونگ ها مرکز زندگی اجتماعی و اقتصادی شهر بودند و هر کوچه شامل خانه ها مغازه ها کارگاه ها و معابد کوچک محلی بود. با این حال در قرن بیستم به ویژه پس از تأسیس جمهوری خلق چین و با آغاز فرآیندهای شهرنشینی و مدرنیزاسیون سریع بسیاری از هوتونگ های قدیمی به عنوان بخشی از پروژه های توسعه شهری و ساخت زیرساخت های جدید تخریب شدند. این تخریب ها به ویژه در دهه های پایانی قرن بیستم شدت گرفت. با این حال در سال های اخیر با درک ارزش فرهنگی و تاریخی هوتونگ ها تلاش هایی برای حفظ مرمت و احیای بخش های باقیمانده آغاز شده است.

اهمیت فرهنگی و معماری هوتونگ ها

هوتونگ ها نه تنها بقایای فیزیکی پکن قدیم هستند بلکه مخازن زنده ای از فرهنگ و سنت های این شهر به شمار می آیند. آن ها نمادی از سبک زندگی اجتماعی و جامعه محور در گذشته هستند جایی که همسایگان یکدیگر را می شناختند و تعاملات روزمره در کوچه ها جریان داشت. هوتونگ ها بازتاب دهنده نظم اجتماعی و طبقاتی در دوران امپراتوری نیز بودند؛ هوتونگ های نزدیک به کاخ امپراتوری اغلب محل سکونت مقامات و اشراف بودند در حالی که هوتونگ های دورتر به مردم عادی و بازرگانان اختصاص داشتند. از نظر معماری هوتونگ ها با خانه های حیاط دار سنتی یا «سیهه یوان» تعریف می شوند. این خانه ها نمونه های برجسته ای از معماری سنتی چینی هستند که بر هماهنگی با طبیعت تقارن و اهمیت فضای داخلی متمرکز هستند. طراحی سیهه یوان ها به گونه ای است که حریم خصوصی ساکنان را حفظ کرده و در عین حال فضایی مشترک برای خانواده فراهم می کند. سادگی ظاهری هوتونگ ها و پیچیدگی پنهان سیهه یوان ها در دل آن ها جذابیت معماری خاصی ایجاد می کند که با ساختمان های مدرن کاملاً متفاوت است. حفظ هوتونگ ها به معنای حفظ این میراث فرهنگی و معماری گرانبهاست.

معماری خانه های سنتی هوتونگ (سیهه یوان)

خانه های سنتی که در هوتونگ ها یافت می شوند عمدتاً از نوع «سیهه یوان» (Siheyuan) هستند که به معنای «خانه ای با چهار حیاط» است هرچند انواع مختلفی از آن ها با یک دو یا حتی سه حیاط وجود دارد. ویژگی اصلی سیهه یوان یک حیاط مرکزی محصور است که توسط ساختمان ها از چهار طرف احاطه شده است. این ساختمان ها معمولاً شامل یک ساختمان اصلی در سمت شمالی (رو به جنوب برای استفاده حداکثری از نور خورشید) دو ساختمان جانبی در شرق و غرب و یک ساختمان ورودی در سمت جنوبی (رو به شمال) هستند. ورودی خانه معمولاً از طریق یک دروازه تزئین شده در یکی از دیوارهای خارجی هوتونگ است. داخل حیاط فضایی برای باغبانی استراحت و فعالیت های خانوادگی فراهم می کند. اتاق های مختلف کاربردهای مشخصی دارند؛ ساختمان اصلی معمولاً برای بزرگان خانواده یا پذیرایی از مهمانان مهم ساختمان های جانبی برای سایر اعضای خانواده و ساختمان ورودی برای خدمتکاران یا به عنوان انبار استفاده می شد. سقف ها معمولاً از کاشی های خاکستری یا قرمز دیوارها از آجر خاکستری و درها و پنجره ها چوبی هستند. این معماری نه تنها به حفظ حریم خصوصی کمک می کند بلکه پناهگاهی در برابر آب و هوای پکن (تابستان های گرم و زمستان های سرد) فراهم می آورد و فضایی آرام و دلنشین در قلب شهر شلوغ ایجاد می کند.

جاذبه ها و فعالیت ها در هوتونگ

بازدید از هوتونگ ها فرصت های متنوعی برای تجربه فرهنگ و زندگی محلی در پکن ارائه می دهد. اصلی ترین فعالیت صرفاً قدم زدن یا گشت و گذار در کوچه های باریک و کشف زیبایی های پنهان آن هاست. می توان از طریق تورهای پیاده روی دوچرخه سواری یا محبوب ترین گزینه یعنی تور با ریکشاو (سه چرخه کشیده شده توسط انسان) هوتونگ ها را کاوش کرد. ریکشاو سواران محلی اغلب راهنمای خوبی برای آشنایی با تاریخچه و داستان های هوتونگ های خاص هستند. علاوه بر گشت و گذار برخی از سیهه یوان های بازسازی شده به گالری هنری موزه کوچک چایخانه رستوران یا اقامتگاه تبدیل شده اند که امکان تجربه زندگی در محیطی سنتی را فراهم می کنند. شرکت در کلاس های آشپزی غذاهای پکن تجربه مراسم چای یا تماشای اجراهای سنتی در محیط یک سیهه یوان از دیگر فعالیت های فرهنگی جذاب است. هوتونگ ها همچنین مکان های خوبی برای خرید سوغاتی های دست ساز هنرهای محلی و خوراکی های سنتی پکن هستند. برخی هوتونگ های معروف مانند نان لوئوگوشیانگ (Nanluoguxiang) مملو از مغازه ها کافه ها و رستوران های مدرن شده اند در حالی که برخی دیگر حس سنتی تر خود را حفظ کرده اند و تجربه خرید در آن ها بیشتر شبیه به کشف گنجینه های پنهان است.

گشت و گذار در کوچه پس کوچه های هوتونگ

لذت اصلی بازدید از هوتونگ ها در سادگی گشت و گذار بی هدف در میان کوچه پس کوچه های آن ها نهفته است. این کوچه ها برخلاف خیابان های اصلی فضایی آرام تر و صمیمی تر دارند. در حین پیاده روی می توان جزئیات معماری خانه های سیهه یوان را تحسین کرد از دروازه های زیبا و نقش و نگارهای روی دیوارها گرفته تا گیاهانی که در حیاط ها یا جلوی خانه ها رشد می کنند. مشاهده زندگی روزمره ساکنان محلی که در خارج از خانه های خود نشسته اند چای می نوشند یا با همسایگان صحبت می کنند بخشی از جذابیت این تجربه است. صدای دوچرخه ها بوی غذاهای محلی که از خانه ها به مشام می رسد و بازی کودکان در کوچه ها همگی به حس اصالت و زندگی در هوتونگ ها کمک می کنند. تورهای ریکشاو یک راه محبوب برای پوشش مسافت بیشتر و شنیدن توضیحات از یک راهنمای محلی است. این تورها معمولاً شامل بازدید از یک یا دو سیهه یوان بازسازی شده یا یک خانواده محلی برای درک بهتر سبک زندگی هستند. گشت و گذار در هوتونگ ها فرصتی برای عکاسی از صحنه های زندگی روزمره و معماری سنتی است و بینشی عمیق تر از بافت اجتماعی و فرهنگی پکن قدیم به دست می دهد.

تجربه زندگی در هوتونگ

فراتر از یک بازدید کوتاه هوتونگ ها فرصت هایی برای تجربه عمیق تر سبک زندگی سنتی پکن ارائه می دهند. یکی از محبوب ترین راه ها اقامت در گست هاوس ها یا هتل های بوتیکی است که در سیهه یوان های بازسازی شده دایر شده اند. اقامت در چنین مکانی به شما امکان می دهد تا فضای آرام و منحصربه فرد یک خانه حیاط دار سنتی را از نزدیک لمس کنید و صبح ها با صدای پرندگان در حیاط بیدار شوید. برخی از این اقامتگاه ها فعالیت های فرهنگی مانند کلاس های خطاطی نقاشی چینی آشپزی غذاهای محلی یا بازی های سنتی ارائه می دهند. همچنین در برخی هوتونگ ها خانواده های محلی پذیرای گردشگران برای صرف غذا یا شرکت در فعالیت های روزمره هستند که این خود تجربه ای بسیار اصیل و بی واسطه از زندگی در پکن قدیم است. شرکت در مراسم چای در یک چایخانه سنتی در دل هوتونگ یا تماشای یک نمایش اپرای پکن در یک سالن کوچک محلی از دیگر راه های غرق شدن در فضای فرهنگی این مناطق است. این تجربیات به بازدیدکنندگان کمک می کنند تا فراتر از مشاهده صرف بخشی از زندگی جاری در این بافت تاریخی شوند و ارتباط عمیق تری با فرهنگ محلی برقرار کنند.

خرید در هوتونگ

تجربه خرید در هوتونگ ها کاملاً متفاوت از مراکز خرید بزرگ و مدرن پکن است. در این کوچه ها می توان مغازه های کوچک و منحصربه فردی را پیدا کرد که اجناس متنوعی از صنایع دستی سنتی گرفته تا محصولات مدرن و هنری را عرضه می کنند. هوتونگ هایی مانند نان لوئوگوشیانگ (Nanluoguxiang) و وودائویینگ (Wudaoying) به دلیل تبدیل شدن به مناطق محبوب گردشگری مملو از فروشگاه های سوغاتی بوتیک های لباس و لوازم جانبی طراحی شده توسط هنرمندان محلی گالری های هنری و کتابفروشی های مستقل هستند. در این مناطق می توان اقلامی مانند بادبزن های نقاشی شده خوشنویسی مهر و موم های سنگی زیورآلات دست ساز و لباس های با طرح های چینی را پیدا کرد. علاوه بر این هوتونگ های سنتی تر همچنان دارای مغازه های محلی قدیمی هستند که مایحتاج روزمره ساکنان را تأمین می کنند از جمله فروشگاه های خواربار نانوایی ها و تعمیرگاه های دوچرخه. خرید در هوتونگ ها فرصتی برای حمایت از کسب وکارهای کوچک و محلی و یافتن اقلامی است که در جاهای دیگر شهر به راحتی یافت نمی شوند. همچنین چانه زنی در برخی از این مغازه ها بخشی از تجربه خرید است.

هوتونگ های معروف پکن

پکن دارای چندین هوتونگ معروف است که هر کدام جذابیت ها و ویژگی های خاص خود را دارند و مقاصد محبوبی برای بازدیدکنندگان هستند. نان لوئوگوشیانگ (Nanluoguxiang) یکی از شناخته شده ترین هوتونگ ها است که به دلیل بازسازی و توسعه تجاری امروزه مملو از مغازه ها کافه ها و رستوران های شیک است و فضایی زنده و مدرن دارد هرچند که معماری سنتی خود را حفظ کرده است. منطقه شیچاهای (Shichahai) شامل مجموعه ای از هوتونگ ها در اطراف سه دریاچه زیبا است که فضایی آرام تر و دلپذیرتر دارد و برای تورهای ریکشاو و قایق سواری در تابستان و اسکیت روی یخ در زمستان محبوب است. خیابان کج یان دای شیه جیه (Yandai Xiejie) که به معنای «خیابان کج پیپ» است یک هوتونگ تجاری قدیمی در نزدیکی برج طبل است که به خاطر شکل کج و مغازه های سنتی اش معروف است. داشیلار (Dashilar) یک منطقه تجاری تاریخی در نزدیکی میدان تیان آن من است که اگرچه کاملاً هوتونگ به معنای مسکونی نیست اما دارای کوچه ها و ساختمان های قدیمی با مغازه ها و رستوران های معتبر و چند صد ساله است. هوتونگ وودائویینگ (Wudaoying) در نزدیکی معبد لاما به دلیل تبدیل شدن به مرکزی برای کافه ها رستوران ها و بوتیک های مستقل و هنری در میان جوانان و خارجی ها بسیار محبوب است. هر یک از این هوتونگ ها تجربه ای متفاوت از پکن قدیم و جدید ارائه می دهند.

چگونه به هوتونگ پکن برویم (دسترسی و حمل و نقل)

دسترسی به هوتونگ های پکن به دلیل موقعیت مرکزی بسیاری از آن ها بسیار آسان است و می توان از سیستم حمل و نقل عمومی کارآمد شهر استفاده کرد. متروی پکن بهترین گزینه برای رسیدن به نزدیکی هوتونگ های مختلف است. برای مثال برای بازدید از هوتونگ های منطقه شیچاهای و نان لوئوگوشیانگ می توان از خطوط 6 یا 8 مترو استفاده کرد و در ایستگاه هایی مانند نان لوئوگوشیانگ (Nanluoguxiang) شیچاهای (Shichahai) یا گولوداجیه (Gulou Dajie) پیاده شد. هوتونگ وودائویینگ در نزدیکی ایستگاه معبد لاما (Lama Temple) در خطوط 2 و 5 مترو قرار دارد. منطقه داشیلار نیز از ایستگاه های میدان تیان آن من (Tian’anmen East/West) یا کیان من (Qianmen) در خط 2 مترو قابل دسترسی است. پس از رسیدن به ایستگاه مترو معمولاً با کمی پیاده روی می توان وارد شبکه ی هوتونگ ها شد. تاکسی ها و سرویس های تاکسی اینترنتی نیز گزینه های مناسبی برای رسیدن به ورودی هوتونگ ها هستند اما به دلیل باریک بودن کوچه ها معمولاً نمی توانند وارد خود هوتونگ ها شوند. در داخل هوتونگ ها بهترین راه برای گشت و گذار پیاده روی دوچرخه سواری یا استفاده از ریکشاو است. اجاره دوچرخه در برخی نقاط امکان پذیر است و ریکشاوها به وفور در ورودی هوتونگ های محبوب یافت می شوند.

حفظ و نوسازی هوتونگ ها

موضوع حفظ و نوسازی هوتونگ ها در دهه های اخیر به یکی از چالش های مهم در مدیریت شهری پکن تبدیل شده است. با رشد سریع شهر و نیاز به زیرساخت های مدرن بسیاری از هوتونگ ها در معرض تخریب قرار گرفتند. با این حال با افزایش آگاهی نسبت به ارزش تاریخی و فرهنگی این مناطق رویکردهای جدیدی برای حفظ آن ها اتخاذ شده است. دولت پکن پروژه هایی را برای حفاظت و مرمت برخی مناطق هوتونگ آغاز کرده است. این پروژه ها شامل بهبود زیرساخت ها مانند فاضلاب و برق رسانی تقویت سازه های قدیمی و بازسازی خانه های سیهه یوان با حفظ معماری سنتی است. هدف این است که هم میراث فرهنگی حفظ شود و هم شرایط زندگی برای ساکنان بهبود یابد. با این حال این فرآیند با چالش هایی نیز همراه است از جمله افزایش هزینه های زندگی که می تواند منجر به جابجایی ساکنان قدیمی شود (پدیده اعیان نشینی یا Gentrification) و همچنین تغییر ماهیت برخی هوتونگ ها از مناطق مسکونی به مناطق تجاری-گردشگری. با وجود این تلاش ها برای یافتن تعادلی میان مدرنیزاسیون بهبود کیفیت زندگی و حفظ اصالت هوتونگ ها ادامه دارد و بخش های قابل توجهی از این بافت تاریخی با موفقیت حفظ و احیا شده اند.

هوتونگ نمادی از پکن قدیم

هوتونگ ها بیش از هر چیز دیگری نمادی زنده و ماندگار از پکن قدیم هستند. در شهری که به سرعت در حال تغییر و مدرن شدن است هوتونگ ها ارتباطی حیاتی با گذشته برقرار می کنند. آن ها یادآور روزهایی هستند که پکن شهری با مقیاس انسانی تر بود جایی که زندگی اجتماعی در کوچه ها جریان داشت و همسایگان رابطه ای نزدیک با یکدیگر داشتند. هوتونگ ها تجسمی از سبک زندگی سنتی چینی معماری مبتنی بر حیاط و مفهوم خانواده گسترده هستند که در خانه های سیهه یوان نمود پیدا می کند. آن ها همچنین شاهدی بر تاریخ پر فراز و نشیب شهر از دوران امپراتوری تا تحولات قرن بیستم هستند. در حالی که آسمان خراش ها و مراکز خرید مدرن نمایانگر قدرت اقتصادی و پیشرفت تکنولوژیکی چین امروز هستند هوتونگ ها روح هویت و خاطرات جمعی پکن را در خود جای داده اند. بازدید از هوتونگ ها به معنای سفر به گذشته و درک عمیق تر ریشه های فرهنگی این کلان شهر باستانی است. آن ها نه تنها یک جاذبه گردشگری بلکه بخشی جدایی ناپذیر از میراث فرهنگی و قلب تپنده پکن محسوب می شوند که داستان های نسل ها را در خود پنهان کرده اند.

هزینه بازدید از محله هوتونگ پکن چقدر است؟

بازدید و قدم زدن در بیشتر هوتونگ ها رایگان است. هزینه ها مربوط به تورهای ریکشاو ورود به برخی خانه های سیهه یوان بازسازی شده یا موزه ها و فعالیت هایی مانند کلاس آشپزی است.

بهترین زمان برای بازدید از هوتونگ ها چه فصلی است؟

بهترین زمان فصول بهار (آوریل تا مه) و پاییز (سپتامبر تا اکتبر) است که هوا معتدل و دلپذیر برای گشت و گذار پیاده یا با دوچرخه است. تابستان می تواند گرم و مرطوب و زمستان سرد باشد.

بازدید از هوتونگ چقدر زمان می برد؟

مدت زمان بازدید بسته به هوتونگ و فعالیت ها متفاوت است. یک گشت کوتاه ممکن است یک ساعت طول بکشد اما برای کاوش عمیق تر شرکت در تور ریکشاو یا بازدید از چند هوتونگ حداقل 2 تا 4 ساعت یا بیشتر زمان نیاز دارید.

آیا امکان اقامت در خانه های هوتونگ وجود دارد؟

بله بسیاری از خانه های سیهه یوان قدیمی بازسازی شده و به گست هاوس ها هاستل ها و هتل های بوتیکی تبدیل شده اند که امکان اقامت در محیطی سنتی و منحصربه فرد را فراهم می کنند.

چه تفاوتی بین هوتونگ ها و سایر مناطق پکن وجود دارد؟

هوتونگ ها با کوچه های باریک خانه های حیاط دار کم ارتفاع و فضای محلی و سنتی تفاوت اساسی با مناطق مدرن پکن دارند که عمدتاً شامل ساختمان های بلندمرتبه خیابان های عریض و زیرساخت های جدید هستند. هوتونگ ها نماینده بافت قدیمی و فرهنگی شهر هستند.