مراسم نوروز در قزاقستان چگونه است؟

نوروز در قزاقستان، جشنی دیرینه و نمادی از آغاز بهار و تجدید حیات است که با آداب و رسوم منحصر به فرد و شور و هیجان خاصی از ۱۴ تا ۲۳ مارس (۲۴ اسفند تا ۳ فروردین) برگزار می شود. این آیین باستانی که ریشه های عمیق در فرهنگ ایرانی دارد، در سرزمین پهناور قزاقستان با سنت های بومی درهم آمیخته و به یکی از مهم ترین رویدادهای ملی تبدیل شده است. مردم این کشور با آماده سازی خانه ها، تهیه غذاهای سنتی و شرکت در جشن های عمومی، فرارسیدن سال نو را با شادی و همبستگی جشن می گیرند.

قزاقستان، کشوری وسیع در آسیای میانه، هر ساله میزبان یکی از پرشورترین جشن های بهاری در منطقه است. نوروز، که در این دیار با نام نوروز بایرامی نیز شناخته می شود، تنها یک تغییر تقویمی نیست، بلکه نمادی از دگرگونی، امید و رویش دوباره طبیعت است. این جشن باستانی که از قرن ها پیش در میان اقوام ایرانی و ترک تبار رواج داشته، در فرهنگ قزاق ها نیز جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. در طول این ایام، که از اواسط مارس آغاز می شود، هر روز با مضامین خاصی همچون سلامتی، طبیعت، یادبود گذشتگان و خرد پیوند می خورد. شهرها و روستاهای قزاقستان غرق در شور و شادی می شوند و مردم با پوشیدن لباس های سنتی، برگزاری مراسم آیینی و مسابقات مهیج، به استقبال بهار و سال نو می روند. این رویداد نه تنها بازتابی از هویت فرهنگی قزاقستان است، بلکه پیوندهای اجتماعی و همبستگی ملی را نیز تقویت می کند.

تاریخچه نوروز در قزاقستان

جشن نوروز در قزاقستان ریشه های عمیقی در تاریخ و فرهنگ باستانی منطقه دارد. این آیین کهن، که قرن ها پیش از فلات ایران به سرزمین های آسیای میانه از جمله قزاقستان راه یافته، نه تنها به عنوان آغاز سال نو، بلکه به عنوان نمادی از تجدید حیات طبیعت و جهان شناخته می شود. قزاق ها همچون بسیاری از اقوام منطقه، بر این باورند که در لحظه تحویل سال، ستارگان به نقطه آغازین خود در کیهان بازمی گردند و این همزمانی، زمینه ساز تحولی بزرگ و سرشار از شادی و برکت بر روی زمین است. این باور عمیق، جشن نوروز را فراتر از یک مناسبت ساده تقویمی برده و آن را به آیینی معنوی و پر از امید تبدیل کرده است.

برای مردم قزاق، نوروز نمادی از آغاز نویدبخش و فرصتی برای پاکسازی روح و جسم است. در این روز خاص، خانواده ها گرد هم می آیند، غذاهای سنتی تهیه می کنند و با شادمانی به استقبال سالی پر از کامیابی می روند. بسیاری از آداب و رسوم نوروزی قزاق ها، همچون سفره آرایی، دید و بازدید و تبادل عیدی، از سنت های مشترک با فرهنگ ایرانی نشأت گرفته اند که نشان دهنده پیوندهای تاریخی و فرهنگی ناگسستنی میان این دو ملت است. نوروز فرصتی برای تقویت اتحاد و همبستگی در جامعه قزاقستان است و مردم با شور و اشتیاق فراوان این روز را جشن می گیرند. این جشن باشکوه، بازتابی از تاریخ غنی و میراث فرهنگی مشترک قزاقستان و ایران به شمار می رود و نشان از ارادت دیرینه به ارزش های انسانی و طبیعی دارد.

جشن نوروز در سایه شوروی سابق

تاریخچه نوروز در قزاقستان با چالش های بزرگی نیز همراه بوده است. برای سال های متمادی، به ویژه تا سال ۱۹۸۸ میلادی، جشن نوروز در قزاقستان تحت حاکمیت حزب کمونیست شوروی به عنوان یک سنت بومی ممنوع اعلام شده بود. هدف اصلی از این ممنوعیت، سرکوب هویت ملی و فرهنگی اقوام مختلف در راستای سیاست یکپارچه سازی سیاسی و فرهنگی شوروی بود. مقامات شوروی تلاش می کردند تا با نادیده گرفتن و محدود کردن سنت های بومی، فرهنگ واحدی را بر تمامی جمهوری ها تحمیل کنند. این دوره، برای مردم قزاقستان به معنای دوری اجباری از ریشه های فرهنگی و آیینی خود بود و جشن نوروز در خفا و به صورت محدود برگزار می شد.

اما پس از ۶۲ سال دوری و ممنوعیت، در سال ۱۹۸۸، با آغاز تحولات سیاسی و اجتماعی گسترده در شوروی و سیاست های گلاسنوست و پروسترویکا، قزاقستان به تدریج شروع به احیای جشن نوروز کرد. این تغییر نشان دهنده آغاز دوره ای جدید از آزادی های فرهنگی و بازگشت به هویت ملی بود. سرانجام، با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اعلام استقلال قزاقستان در سال ۱۹۹۱، رئیس جمهور وقت این کشور با صدور فرمانی رسمی، نوروز را به عنوان یک جشن ملی و تعطیل رسمی اعلام کرد. این اقدام نمادی از عزم دولت قزاقستان برای حفظ و تقویت میراث فرهنگی و هویت ملی کشور بود.

از آن زمان به بعد، نوروز در قزاقستان نه تنها به یک رویداد مهم در تقویم ملی تبدیل شد، بلکه به یکی از نمادهای اصلی استقلال و بازگشت به ریشه های فرهنگی این ملت تبدیل شد. دولت قزاقستان با حمایت از برگزاری هر چه باشکوه تر این جشن، بر اهمیت آن در حفظ ارتباطات اجتماعی و تقویت همبستگی ملی تأکید کرد. امروزه، مردم قزاقستان هر ساله با شور و اشتیاق فراوان، این جشن باستانی را گرامی می دارند و نوروز به یکی از پرطرفدارترین و محترم ترین اعیاد در این سرزمین تبدیل شده است. این جشن نه تنها گذشته را زنده نگه می دارد، بلکه پلی به سوی آینده ای روشن و پر امید برای نسل های آتی می سازد.

سنت های نوروز در قزاقستان

نوروز در قزاقستان، فراتر از یک مناسبت ساده، جشنی مهم و موروثی است که با مجموعه ای از سنت ها و آیین های کهن همراه است. این سنت ها، که ریشه در تاریخ و فرهنگ غنی مردم قزاق دارند، همگی با هدف استقبال از فصل پربرکت بهار و آغاز سالی نو و پر از امید برگزار می شوند. از جمله مهم ترین این آیین ها می توان به رقص های محلی، پوشش های سنتی رنگارنگ، تهیه غذاهای خاص و برگزاری بازی ها و مسابقات متنوع اشاره کرد. هر یک از این فعالیت ها، نه تنها به شادی و سرور کمک می کنند، بلکه به تقویت حس اتحاد و همبستگی در جامعه قزاقستان نیز یاری می رسانند.

این جشن ها نمادی از تجدید حیات و پاکسازی هستند، جایی که مردم با کنار گذاشتن کینه ها و کدورت ها، با دلی سرشار از امید به استقبال آینده می روند. سنت های نوروزی در قزاقستان، آیین هایی هستند که نسل به نسل منتقل شده و هر سال با شکوه بیشتری برگزار می شوند. این مراسم ها، فرصتی برای خانواده ها و دوستان فراهم می آورند تا گرد هم آیند و لحظاتی فراموش نشدنی را با یکدیگر سپری کنند. از خانه تکانی های پیش از نوروز تا دید و بازدیدهای ایام عید، هر جزئی از این سنت ها حامل پیامی عمیق از احترام به طبیعت، نیاکان و ارزش های انسانی است.

مردم قزاق با افتخار این سنت های باستانی را حفظ و احیا می کنند، زیرا می دانند که این آیین ها نه تنها بخشی از گذشته آن ها هستند، بلکه ستون های اصلی هویت فرهنگی و ملی شان را تشکیل می دهند. برگزاری این جشن ها در سراسر کشور، از شهرهای بزرگ گرفته تا کوچک ترین روستاها، نشان دهنده اهمیت و جایگاه ویژه نوروز در قلب و جان مردم قزاقستان است. این شور و هیجان جمعی، فضایی از امید و سرزندگی را به وجود می آورد که در هر گوشه از این سرزمین پهناور، قابل لمس است.

خانه تکانی نوروزی

همچون ایرانیان، یکی از مهم ترین و اولین سنت های نوروز در قزاقستان، آیین خانه تکانی و آماده سازی منازل برای استقبال از سال نو است. چند روز پیش از فرارسیدن عید، مردم قزاق با جدیت تمام به تمیز کردن و ترمیم خانه های خود مشغول می شوند. این فعالیت شامل جارو کشیدن از بالا تا پایین، تمیز کردن دیوارها، شستشوی فرش ها و پرده ها و به طور کلی زدودن هرگونه آلودگی و کهنگی از محیط زندگی است. این عمل، تنها یک نظافت فیزیکی نیست، بلکه نمادی از پاکسازی و آماده سازی روح و روان برای ورود به فصل جدید و آغاز نو است.

علاوه بر نظافت منازل، بسیاری از مردم به کاشت نهال درختان میوه در حیاط خانه های خود یا در محوطه های عمومی و شهری مشغول می شوند. این اقدام نیز نمادی از رویش، سرسبزی و امید به آینده ای پربار است. پاک نگه داشتن مناطق شهری و مشارکت در تمیز کردن محیط زیست، از دیگر بخش های مهم رسم تمیزی پیش از نوروز در قزاقستان به شمار می رود. مردم این کشور عمیقاً باور دارند که خانه ای تمیز و محیطی پاکیزه در آغاز سال نو، صاحبانش را از بیماری ها، مصیبت ها و بدشانسی ها دور نگه می دارد و زمینه را برای ورود خوشبختی و سلامتی فراهم می کند.

این رسم کهن با اعتقادی صمیمانه و قلبی انجام می شود. قزاق ها معتقدند که با این کار، نه تنها محیط زندگی خود را آماده می کنند، بلکه طالع سال آتی خود را نیز با خوشبختی، سلامت و برکت پیوند می زنند. خانه تکانی نوروزی در قزاقستان، بیش از یک نظافت معمولی، یک آیین معنوی و فرهنگی است که هر ساله با شور و اشتیاق فراوان، توسط تمامی اعضای خانواده به انجام می رسد و نمادی از آمادگی برای پذیرش برکات سال جدید است. این سنت، ریشه در باورهای قدیمی مبنی بر ارتباط پاکیزگی محیط با پاکیزگی روح و جذب انرژی های مثبت دارد.

برپایی سفره نوروزی

برپایی سفره نوروزی، یکی از زیباترین و باشکوه ترین سنت های نوروز در قزاقستان است که جلوه ای بی نظیر از مهمان نوازی و آمادگی برای استقبال از سال نو را به نمایش می گذارد. در ایام نوروز، در تمامی شهرها و روستاهای قزاقستان، از کوچک و بزرگ، مراسم و جشن های باشکوهی برگزار می شود. قلب این جشن ها، برپایی چادرهای بزرگ سنتی به نام یورت است که در مراکز شهرها و میادین اصلی برافراشته می شوند. این یورت ها، نمادی از زندگی کوچ نشینی و میراث فرهنگی غنی قزاق ها هستند و فضایی صمیمی و دلنشین را برای اجتماعات نوروزی فراهم می کنند.

در داخل هر یورت، میزهای بلندی چیده می شوند که بر روی آن ها سفره های عظیمی به نام دسرخان گسترده می شود. این دسرخان ها، نه تنها صرفاً یک سفره غذا، بلکه نمادی از برکت، فراوانی و سخاوت هستند. دسرخان ها مملو از انواع غذاها و شیرینی های سنتی قزاقی، میوه های خشک، آجیل و نوشیدنی های مخصوص نوروز می شوند. هر یک از این خوراکی ها، با دقت و وسواس خاصی تهیه می شوند و نمادی از آمادگی مردم برای استقبال از عید نوروز و آرزوی سالی پر از نعمت و فراوانی هستند.

مردم قزاقستان با آماده سازی این یورت ها و دسرخان های پربرکت، شادی عید را در تمامی نقاط کشور جشن می گیرند. این سفره ها، محلی برای گردهمایی خانواده ها، دوستان و حتی غریبه ها هستند و فرصتی برای تبادل تبریکات نوروزی، داستان گویی و لذت بردن از فضای شاد و پرشور عید فراهم می کنند. برپایی دسرخان نوروزی، نه تنها یک رسم غذایی، بلکه یک آیین اجتماعی است که به تقویت پیوندهای خانوادگی و اجتماعی کمک کرده و حس همبستگی و وحدت را در میان مردم قزاقستان افزایش می دهد. این سنت، نمایانگر ارادت مردم به میراث فرهنگی خود و میل به اشتراک گذاشتن شادی ها با دیگران است.

افروختن شمع

یکی از سنت های زیبای نوروز در قزاقستان، آیین افروختن شمع در شب سال تحویل است که با باورهای عمیق مردم این سرزمین پیوند خورده است. به اعتقاد مردم قزاقستان، روشن کردن دو شمع در شب آخر سال، نمادی از دور کردن بدبختی ها و محنت ها از زندگی و جذب خوشی و شادمانی برای سال آینده است. آن ها معتقدند که نور این شمع ها، نه تنها تاریکی را می زداید، بلکه به عنوان نمادی از دوام زندگی، پایداری و ادامهٔ سالی سالم و موفق عمل می کند. این آیین، فراتر از یک رسم ساده، بازتابی از امید به آینده ای روشن و پربرکت است.

در شب نوروز، خانواده های قزاق دور هم جمع می شوند و با احترام و شور خاصی دو شمع را روشن می کنند. کودکان با شادی و هیجان، به شمارش معکوس برای لحظه تحویل سال نو می پردازند. این لحظات، سرشار از امید و آرزوهای نیک برای تمامی اعضای خانواده است. همه با هم دعا می کنند و امیدوارند که سال آینده شاهد سلامتی، خوشبختی، آبادانی و موفقیت های روزافزون باشند. این مراسم سنتی، نه تنها نشان دهنده یگانگی و اتحاد خانواده هاست، بلکه فرصتی برای بازتاب امیدها و آرزوهای مشترک آن ها برای آینده است.

افروختن شمع در شب نوروز، همچنین نمادی از ارتباط با جهان معنوی و درخواست برکت از نیروهای ماورایی است. این عمل، به مردم احساس آرامش و اطمینان می دهد که با این آیین، مسیر سال جدید برای آن ها هموار و روشن خواهد شد. نور شمع ها، در تاریکی شب، یادآور این است که حتی در سخت ترین شرایط نیز، همواره نوری از امید وجود دارد که می تواند راه را نشان دهد. این سنت، از دیرباز تا کنون، به عنوان یک بخش جدایی ناپذیر از جشن نوروز در قزاقستان حفظ شده و هر ساله با همان شور و اعتقاد اولیه به انجام می رسد.

دید و بازدیدهای نوروزی

یکی از مهم ترین و پرشورترین رسوم عید نوروز در قزاقستان، آیین دید و بازدید اقوام و آشنایان است. این سنت، که با آغاز سال نو شروع می شود و تا چندین روز ادامه می یابد، فرصتی بی نظیر برای تقویت پیوندهای خانوادگی و اجتماعی فراهم می کند. افراد در این ایام، با شور و اشتیاق فراوان به دیدار یکدیگر می روند تا سال نو را به هم تبریک بگویند و آرزوهای نیک برای هم داشته باشند. این دید و بازدیدها، نمادی از صلح، آشتی و تجدید روابط دوستانه است.

در این دید و بازدیدها، مردم قزاق لباس های تمیز و رنگارنگ و غالباً سنتی خود را به تن می کنند که نشانه ای از شادی، خوشحالی و احترام به این جشن باشکوه است. هنگام دیدار، با گفتن نوروز مبارک یا نوروز قوتتی بولسین (نوروز خجسته باد)، برای یکدیگر آرزوی سلامتی، شادی، آسایش و کامیابی در سال جدید می کنند. این آرزوها، نه تنها کلمات ساده ای هستند، بلکه از عمق قلب و با نیتی پاک بیان می شوند و حامل انرژی مثبت برای سال پیش رو هستند.

همچنین، در این دید و بازدیدها، رسم است که بزرگ ترها به کوچک ترها هدیه ای مانند پول یا شیرینی تقدیم می کنند. این هدایا، نمادی از برکت، خوشبختی و آرزوی موفقیت برای نسل جوان تر هستند. این رسم، شور و هیجان خاصی را به ویژه در میان کودکان ایجاد می کند و آن ها را با مفهوم سخاوت و بخشش آشنا می سازد. مردم قزاقستان با ادامه دادن به این آیین کهن دید و بازدید، نه تنها به حفظ سنت های دیرینه خود کمک می کنند، بلکه با این کار به هم نزدیک تر شده و حس همبستگی و خانواده بودن را تقویت می نمایند. این دید و بازدیدها، روح نوروز را در جامعه زنده نگه می دارند و فضایی از مهربانی و عشق را در سراسر کشور می پراکنند.

دیدار اهل قبور

نوروز در قزاقستان، جشنی فراگیر است که توسط تمامی مردم این سرزمین، فارغ از مذهب یا قومیت، با احترام و شور فراوان جشن گرفته می شود. در کنار تمامی سنت های شاد و پرنشاط نوروزی، یکی از آیین های مهم و معنوی که به ویژه در میان مسلمانان قزاقستان رواج دارد، زیارت اهل قبور و خواندن قرآن بر سر مزار اجداد و افراد عزیز از دست رفته است. این سنت، نمادی از ارادت به گذشتگان و حفظ یاد و خاطره آن ها در آغاز سال نو است.

مردم قزاق با حضور بر سر مزار عزیزانشان، ضمن یادآوری خاطرات آن ها، برای آرامش روحشان دعا می کنند و از خداوند متعال برای آسایش جان آن ها شکرگزاری می نمایند. این رسم، که از گذشته های دور تا به امروز ادامه یافته، نشان دهنده پیوند عمیق مردم قزاق با تاریخ و نسل های پیشین خود است. زیارت اهل قبور در ایام نوروز، فرصتی برای تأمل در گذر زمان و اهمیت زندگی است و به افراد کمک می کند تا با قدردانی از آنچه دارند، به استقبال سال جدید بروند.

نوروز در قزاقستان، نه تنها جشنی برای آغاز سال نو است، بلکه فرصتی برای تجدید پیوند با ریشه ها، همبستگی اجتماعی و یادبود گذشتگان است، که هویت فرهنگی این ملت را به شکلی عمیق و زیبا به نمایش می گذارد.

این آیین، همچنین به نوعی ادای احترام به چرخه زندگی و مرگ است و به مردم یادآوری می کند که زندگی ادامه دارد و یاد عزیزان از دست رفته همواره در قلب ها زنده خواهد ماند. فضای معنوی حاکم بر این زیارت ها، آرامش خاصی را به خانواده ها می بخشد و آن ها را در آغاز سال نو، با حسی از پیوستگی و میراث فرهنگی، همراه می کند. این سنت، یکی از ابعاد عمیق تر و معنوی جشن نوروز در قزاقستان را نشان می دهد که فراتر از شادی های ظاهری، به جنبه های روحانی و خانوادگی نیز توجه دارد.

خوراکی های نوروز در قزاقستان

خوراکی های نوروزی در قزاقستان، بخش جدایی ناپذیری از جشن سال نو را تشکیل می دهند. این غذاها و نوشیدنی های سنتی، نه تنها طعمی دلنشین دارند، بلکه هر یک حامل نمادها و معانی عمیقی هستند که با فلسفه نوروز و آغاز بهار گره خورده اند. تهیه و مصرف این خوراکی ها، بخشی از آیین های دیرینه مردم قزاق است که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و هر ساله با شور و اشتیاق فراوان به انجام می رسد. این غذاها معمولاً از مواد اولیه محلی و فصلی تهیه می شوند و نمادی از فراوانی، سلامتی و برکت در سال جدید هستند.

تنوع خوراکی ها در سفره نوروزی قزاقستان، نشان دهنده غنای فرهنگ غذایی این کشور است. از آش های پرملات گرفته تا نوشیدنی های سنتی و شیرینی های مخصوص، هر کدام نقش ویژه ای در جشن های نوروزی ایفا می کنند. این خوراکی ها نه تنها برای پذیرایی از مهمانان و اعضای خانواده تهیه می شوند، بلکه در بسیاری از موارد به عنوان نذری یا هدیه نیز بین همسایگان و دوستان مبادله می گردند. این تبادل غذایی، به تقویت روابط اجتماعی و حس همبستگی در جامعه کمک شایانی می کند.

در ادامه به معرفی برخی از مهم ترین و شناخته شده ترین خوراکی های نوروزی در قزاقستان می پردازیم که هر یک داستانی از سنت و فرهنگ این سرزمین را روایت می کنند. این غذاها، نمادی از تداوم حیات، شکرگزاری از طبیعت و آرزوی سالی پر از نعمت هستند و بخش مهمی از خاطرات نوروزی مردم قزاق را تشکیل می دهند.

نوروز کاژه

نوروز کاژه (Nauryz Kozhe) یکی از مهم ترین و نمادین ترین نوشیدنی های سنتی است که در جشن بزرگ نوروز در قزاقستان اهمیت ویژه ای دارد. این نوشیدنی، نمادی از فراوانی و برکت است و مصرف آن از روزهای نخست سال نو آغاز شده و تا پایان جشن های نوروزی ادامه می یابد. ویژگی بارز نوروز کاژه، ترکیب آن از هفت نوع دانه و میوه مختلف است که هر یک نمادی از هفت عنصر اصلی حیات یا هفت آرزوی نیک برای سال جدید محسوب می شوند.

مواد تشکیل دهنده نوروز کاژه معمولاً شامل گندم، جو، ارزن، برنج، ذرت، نخود و کشمش یا میوه های خشک دیگر است. این مواد با آب و گاهی کمی گوشت یا شیر مخلوط شده و به آرامی پخته می شوند تا نوشیدنی غلیظ و مقوی به دست آید. تهیه نوروز کاژه، یک آیین جمعی است و اغلب در خانه ها یا در یورت های عمومی به صورت دسته جمعی انجام می شود. مردم قزاقستان با مصرف این نوشیدنی که از دانه ها و میوه های مختلف آماده می شود، به جشن گرفتن سال نو و آرزو کردن برای سالی بهتر و شادتر می پردازند.

نوشیدنی نوروز کاژه، فراتر از یک خوراکی، نمادی از یکی شدن مردم در ایام جشن و نشانه ای از اتحاد و همبستگی در جامعه است. هر قاشق از این نوشیدنی، حامل پیامی از امید، سلامتی و فراوانی است که در آغاز سال نو به تمامی اعضای خانواده و مهمانان تقدیم می شود. این سنت، ریشه در باورهای کشاورزی و دامپروری مردم قزاق دارد و به نوعی شکرگزاری از طبیعت برای محصولات پربار و آرزوی سالی پر از برکت است. نوروز کاژه، با طعم و بوی خاص خود، خاطره ای فراموش نشدنی از نوروز در قزاقستان را در ذهن هر کس که آن را تجربه کند، به یادگار می گذارد.

کوژه

در فرهنگ قزاقستان، عدد هفت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به عنوان نمادی از کمال، برکت و خوشبختی شناخته می شود. به همین دلیل، یکی از غذاهای سنتی و بسیار مهم این منطقه در ایام نوروز، غذایی به نام کوژه (Kozhe) است که به طور سنتی از هفت ماده غذایی مختلف تشکیل می شود. این غذا نه تنها یک وعده غذایی مقوی است، بلکه نمادی از فراوانی و تجدید حیات در آغاز فصل بهار است.

کوژه معمولاً شامل ترکیبی از گوشت (اغلب گوشت اسب یا گوسفند)، نمک، روغن، پیاز، گندم یا سایر غلات (مانند جو یا ارزن)، و دو نوع پنیر یا فرآورده لبنی است. این مواد با دقت و حوصله فراوان پخته می شوند تا یک آش غلیظ و خوش طعم به دست آید. تهیه این غذا با پایان زمستان و شروع فصل بهار مرتبط است. قزاق ها با تهیه و خوردن کوژه، با فصل سرما و غذاهای سنگین زمستانی خداحافظی می کنند و ورود به فصل بهار و غذاهای تازه تر و سبک تر را جشن می گیرند.

این غذای سنتی، نمادی از تغییر فصل و دگرگونی های طبیعی است. هر یک از هفت ماده غذایی در کوژه، ممکن است نمادی از برکت، سلامتی، ثروت، شادی، خرد، اتحاد و طول عمر باشد. کوژه به عنوان اولین غذایی که در سال جدید مصرف می شود، اهمیت ویژه ای دارد و باور بر این است که خوردن آن در آغاز سال، برکت و فراوانی را برای تمام سال به ارمغان می آورد. این غذا در تمامی خانه ها و یورت های نوروزی تهیه و به مهمانان و اعضای خانواده تقدیم می شود و بخشی جدایی ناپذیر از جشن های نوروزی در قزاقستان است.

اویقی آشار

اویقی آشار (Uyqy Ashar) یکی از سنت های غذایی جالب و منحصر به فرد در ایام نوروز در قزاقستان است که بیشتر در مناطق روستایی و در میان جوانان رواج دارد. این رسم، نمادی از توجه و علاقه میان جوانان و بخشی از آیین های خواستگاری و ابراز محبت در فرهنگ قزاقستان است. در این سنت، دختران جوان روستایی، برای پذیرایی از پسران مورد علاقه شان و ابراز محبت به آن ها، غذایی سنتی به نام آش اسب تهیه می کنند. این آش معمولاً از باقی مانده گوشت اسب تهیه می شود که نشان دهنده احترام و ارزش این حیوان در فرهنگ قزاق است.

تهیه آش اسب توسط دختران، نوعی ابراز مهارت در خانه داری و مهمان نوازی است که در فرهنگ قزاق از اهمیت بالایی برخوردار است. در مقابل، پسران روستایی نیز با هدایایی مانند آینه، شال و عطر به دختران توجه و احترام خودشان را نشان می دهند. این هدایا، نمادی از علاقه، قدردانی و جدی بودن رابطه هستند و می توانند مقدمه ای برای مراحل بعدی یک آشنایی باشند. آینه نمادی از زیبایی، شال نمادی از پوشیدگی و عطر نمادی از خوشبویی و طراوت است.

این رسم هدیه دهی و تبادل خوراکی در میان مردم روستاهای قزاقستان، نماد علاقه و توجه متقابل به یکدیگر است و به تقویت پیوندهای اجتماعی و عاطفی در جامعه کمک می کند. اویقی آشار، نه تنها یک رسم غذایی، بلکه یک آیین اجتماعی است که به جوانان فرصت می دهد تا در فضایی سنتی و با رعایت احترام، احساسات خود را ابراز کنند. این سنت، جلوه ای زیبا از فرهنگ غنی قزاقستان در زمینه روابط اجتماعی و عاطفی است که در ایام نوروز با شور و هیجان خاصی برگزار می شود.

بل کوترر

بل کوترر (Bel Koterer) یکی دیگر از خوراکی های سنتی و مهم در جشن نوروز در قزاقستان است که با باورهای عمیق مردم این سرزمین در مورد سلامتی و قدرت پیوند خورده است. قزاق ها با خوردن غذایی خاص در اولین روز سال نو، امیدوارند که تا آغاز سال آینده، قدرتمند و سالم بمانند و توانایی مقابله با چالش های زندگی را داشته باشند. این غذا که بل کوترر نام دارد، به طور سنتی از گوشت گاو تهیه می شود.

گاو، در فرهنگ قزاقستان و بسیاری از فرهنگ های دامپرور، یکی از حیوانات اصلی و نماد قدرت، پایداری، فراوانی و استقامت به شمار می رود. به همین خاطر، قزاق ها با صرف این غذا که از گوشت گاو تهیه شده، امیدوارند که خود نیز همانند این حیوان، در طول سال جدید قدرتمند، پایدار و پرتوان باشند. این رسم، نه تنها یک وعده غذایی، بلکه یک آیین معنوی است که در آن، مردم از طریق مصرف غذا، انرژی و ویژگی های مثبت حیوان را جذب می کنند.

تهیه بل کوترر، یک سنت کهن است که هر ساله مردم را به زنده نگه داشتن ریشه های فرهنگی شان و آرزوی سالی بهتر و شادتر وا می دارد. این غذا معمولاً به صورت آبگوشت یا خورشتی غلیظ تهیه می شود و در کنار سایر خوراکی های نوروزی، بر سفره دسرخان قرار می گیرد. مصرف بل کوترر در آغاز سال، به مردم حس امنیت و آمادگی برای مواجهه با سختی ها را می دهد و نمادی از امید به آینده ای پر از سلامتی و موفقیت است. این غذا، به عنوان یک منبع انرژی و قدرت، نقش مهمی در آیین های نوروزی قزاقستان ایفا می کند.

خوراکی های نوروزی قزاقستان، مانند نوروز کاژه و کوژه، نه تنها بخشی از جشن سال نو هستند، بلکه با نمادگرایی عمیق خود، پیوند میان انسان و طبیعت، گذشته و آینده، و مفاهیم برکت و سلامتی را در فرهنگ قزاق ها به تصویر می کشند.

برای درک بهتر تفاوت ها و شباهت های این غذاهای سنتی قزاقی، می توانیم نگاهی به جدول زیر داشته باشیم:

نام خوراکی	مواد اصلی	نماد و اهمیت	زمان مصرف
نوروز کاژه	۷ نوع دانه و میوه (گندم، جو، ارزن، برنج، ذرت، نخود، کشمش)	فراوانی، برکت، اتحاد، هفت آرزوی نیک	از آغاز نوروز تا پایان جشن ها
کوژه	۷ ماده غذایی (گوشت، نمک، روغن، پیاز، گندم/غلات، ۲ نوع پنیر/لبنیات)	تجدید حیات، پاکسازی، خداحافظی با زمستان	روز اول نوروز
اویقی آشار	گوشت اسب (آش اسب)	ابراز علاقه جوانان، مهمان نوازی، تبادل محبت	ایام نوروز (بیشتر در روستاها)
بل کوترر	گوشت گاو	قدرت، پایداری، سلامتی و طول عمر در سال جدید	روز اول نوروز

فعالیت ها و مراسم در ایام نوروز

ایام نوروز در قزاقستان با مجموعه ای گسترده از فعالیت ها و مراسم پرشور همراه است که جشن سال نو را به یک رویداد فرهنگی و اجتماعی عظیم تبدیل می کند. این فعالیت ها، که از نمایش های هنری گرفته تا مسابقات سنتی مهیج را در بر می گیرد، نه تنها برای سرگرمی مردم طراحی شده اند، بلکه نقش مهمی در حفظ و انتقال میراث فرهنگی قزاق ها به نسل های آینده ایفا می کنند. شهرها و روستاها در این ایام، به صحنه هایی از شور و هیجان تبدیل می شوند که در آن، سنت ها و آداب و رسوم دیرینه با جلوه ای تازه به نمایش گذاشته می شوند.

مردم در این ایام با پوشیدن لباس های محلی و شرکت فعال در مراسم، حس تعلق خود را به فرهنگ و هویت ملی شان نشان می دهند. این فعالیت ها، فرصتی برای گردهمایی، شادی و تقویت ارتباطات اجتماعی است که در طول سال، به دلیل مشغله های روزمره، کمتر پیش می آید. از صبح زود روز نوروز تا غروب آفتاب، هر لحظه با برنامه ای خاص و جذاب پر می شود که تمامی سنین را در بر می گیرد. این مراسم ها، نه تنها برای مردم محلی جذابیت دارند، بلکه گردشگران را نیز از سراسر جهان به خود جذب می کنند.

هر یک از این فعالیت ها، نمادی از جنبه ای خاص از زندگی و فرهنگ قزاق ها است؛ از نمایش هایی که داستان های کهن را روایت می کنند تا مسابقاتی که قدرت و مهارت را به چالش می کشند. این تنوع در فعالیت ها، نشان دهنده غنای فرهنگی و پویایی جامعه قزاقستان است. در ادامه به تفصیل به برخی از مهم ترین فعالیت ها و مراسمی که در ایام نوروز در قزاقستان برگزار می شوند، خواهیم پرداخت.

نمایش های نوروز در قزاقستان

در کنار خانه های چادری یا یورت ها که نمادی از زندگی سنتی قزاق ها هستند، نمایش های فرهنگی متنوعی درباره آداب و رسوم و تاریخ قزاقستان برگزار می شود. این نمایش ها، قلب تپنده جشن های نوروزی هستند و فرصتی برای مردم فراهم می کنند تا با ریشه های فرهنگی خود ارتباط برقرار کنند. مردم در حالی که لباس های سنتی و محلی خود را با رنگ ها و طرح های چشم نواز پوشیده اند، به رقص و راه رفتن با آهنگ های فولکلور قزاقی می پردازند. این رقص ها و موسیقی ها، اغلب داستان هایی از زندگی کوچ نشینی، قهرمانی ها و عشق را روایت می کنند.

موسیقی فولکلور قزاقی، که با سازهایی مانند دومبرا (Dombra) و کوبیز (Kobyz) نواخته می شود، فضایی دلنشین و پرشور را ایجاد می کند. هنرمندان محلی، با اجرای ترانه های سنتی و اپراهای کوچک، به نمایش جنبه های مختلف زندگی و باورهای مردم می پردازند. این نمایش ها، نه تنها جنبه سرگرمی دارند، بلکه ابزاری برای آموزش و انتقال ارزش های فرهنگی به نسل های جوان تر نیز محسوب می شوند. تماشاگران نیز با تشویق و همراهی، بخشی از این نمایش ها می شوند و فضای جمعی و پر از شادی را تجربه می کنند.

همزمان با این نمایش ها، داد و ستد هدایا و خرید و فروش سوغات و صنایع دستی محلی نیز انجام می شود. این بازارچه های نوروزی، فرصتی برای هنرمندان و صنعتگران محلی فراهم می آورند تا محصولات خود را به نمایش بگذارند و مردم نیز می توانند با خرید این سوغات، بخشی از فرهنگ و سنت های این کشور را با خود به خانه ببرند. این تبادلات، نه تنها از نظر اقتصادی حائز اهمیت هستند، بلکه به آشنایی بیشتر مردم با فرهنگ و هنر اصیل قزاقستان کمک شایانی می کنند و فضایی از پویایی و تبادل فرهنگی را به وجود می آورند.

مسابقات در ایام نوروز

نوروز در قزاقستان، معمولاً با مجموعه ای از مسابقات مهیج و سنتی همراه است که هدف از آن ها، آغاز سال نو با خوشی، شادی و رقابت سالم است. این مسابقات، نه تنها برای سرگرمی مردم برگزار می شوند، بلکه نمادی از قدرت، مهارت، هوش و شجاعت در فرهنگ قزاق ها هستند. یکی از مشهورترین این مسابقات، اسب دوانی است که در آن سوارکاران ماهر، مهارت خود را در سواری و اسب ها نیز سرعت و چابکی خود را به نمایش می گذارند. این مسابقه، ریشه در زندگی کوچ نشینی و اهمیت اسب در فرهنگ قزاق دارد.

مسابقه دیگر، مشاعره یا آیتس (Aitys) است که در آن مردان و زنان به رقابت و مبارزه کلامی و هوشمندانه می پردازند. این مسابقه، نمایانگر قدرت بیان، خلاقیت ادبی و توانایی بداهه پردازی در میان قزاق ها است. قول توزاق (Qol Tuzag) نیز مسابقه ای جالب و سنتی است که مردم قزاقستان به ویژه کشاورزان، معتقدند اگر زنان در این مسابقه پیروز شوند، آن سال محصولات کشاورزی خوبی خواهند داشت و زمین پربار خواهد بود. این باور، نشان دهنده احترام به نقش زنان و پیوند آن ها با برکت طبیعت است.

مسابقه کوکپار (Kokpar) نیز یکی از خشن ترین و هیجان انگیزترین مسابقات است که در آن سوارکاران باید بتوانند بزغاله یا بزی را از مکانی مشخص بردارند و به خط پایان برسانند. این بازی نمادی از قدرت و مهارت سوارکاری است. آودار یسپاق (Audaryspaq)، قیزقوو (Qyz Quu) و آلتی باقان (Alty Baqan) نیز از دیگر مسابقات محبوب نوروزی در مناطق مختلف کشور هستند که مردم با شور و شوق فراوان در آن ها شرکت می کنند. این مسابقات، نه تنها به تقویت روحیه رقابت پذیری کمک می کنند، بلکه به حفظ و احیای سنت های ورزشی و فرهنگی این سرزمین نیز یاری می رسانند.

رها شدن اسب ها

یکی از سنت های منحصر به فرد و هیجان انگیز نوروز در قزاقستان، آیین رها شدن اسب ها در ساعات اولیه صبح روز عید است. این مراسم، نمادی از بیداری، آغاز نو و اعلام فرارسیدن سال نو به تمامی اهالی محل است. در شب عید نوروز و در واقع صبح زود، حدود ساعت سه بامداد، جوانان پرشور و پرانرژی قزاق، به همراه دوستانشان در خیابان ها و پارک های شهر گرد هم می آیند. آن ها اسب های سرکش و چابک را که برای این مراسم آماده شده اند، جمع آوری می کنند.

پیش از رها کردن اسب ها، یک عروسک کوچک با لباس های رنگارنگ و شاد، به گردن اسب وصل می شود که نمادی از سال نو و شادی های آن است. همچنین، یک زنگوله کوچک نیز به گردن اسب آویزان می کنند تا صدای آن هنگام دویدن اسب، بلند شود و توجه همگان را جلب کند. هنگامی که ساعت سه صبح فرا می رسد، جوانان با شور و هیجان فراوان، اسب ها را رها می کنند تا با صدای زنگوله و سم هایشان، اهالی محل را از خواب بیدار کنند و بدین وسیله، فرارسیدن سال نو و بیداری طبیعت را به آن ها اعلام نمایند.

رها شدن اسب ها در سحرگاه نوروز قزاقستان، نه تنها یک آیین سنتی است، بلکه نمادی از بیداری طبیعت، آغاز نو و اعلام پرشور فرارسیدن سال جدید به تمامی ساکنان، با نوای زنگوله و سم های امیدبخش است.

این آیین، نه تنها یک اعلام رسمی و عمومی برای آغاز سال نو است، بلکه نمادی از آزادی، قدرت و پویایی است که با روح نوروز در هم آمیخته است. اسب در فرهنگ قزاق، جایگاه ویژه ای دارد و نماد نجابت، سرعت و استقامت است. رها کردن اسب ها در این زمان خاص، نشان دهنده امید به سالی پر از حرکت، پیشرفت و موفقیت برای تمامی مردم قزاقستان است. این مراسم، لحظه ای به یادماندنی و سرشار از انرژی مثبت است که هر ساله با شور و حال خاصی برگزار می شود.

سوالات متداول

نوروز در قزاقستان چه روزی است؟

نوروز در قزاقستان از ۱۴ تا ۲۳ مارس (۲۴ اسفند تا ۳ فروردین) جشن گرفته می شود. این دوره نه روزه، شامل فعالیت ها و مراسم متنوعی است که هر روز به یک موضوع خاص اختصاص دارد و با شور و هیجان فراوان در سراسر کشور برگزار می گردد.

اهمیت نوروز در فرهنگ قزاقستان چیست؟

نوروز در فرهنگ قزاقستان نمادی از تجدید حیات، آغاز بهار، و همبستگی اجتماعی است. این جشن باستانی، ریشه های تاریخی عمیقی دارد و پس از سال ها ممنوعیت در دوران شوروی، به عنوان نمادی از هویت ملی و فرهنگی قزاقستان احیا شده است.

نوروز در قزاقستان چند روز ادامه دارد؟

جشن نوروز در قزاقستان معمولاً از ۱۴ تا ۲۳ مارس، یعنی به مدت ۹ روز، ادامه دارد. هر روز از این دوره با یک موضوع خاص مانند سلامتی، طبیعت، یادبود اجداد و خرد مشخص می شود که به غنای فرهنگی این جشن می افزاید.

آیا نوروز در قزاقستان تعطیل رسمی است؟

بله، نوروز در قزاقستان تعطیل رسمی است. پس از استقلال این کشور از شوروی در سال ۱۹۹۱، با فرمان رئیس جمهور، نوروز به عنوان یک جشن ملی و تعطیل رسمی در تقویم ملی قزاقستان به رسمیت شناخته شد.

چه نوع موسیقی در مراسم نوروز قزاقستان رایج است؟

در مراسم نوروز قزاقستان، موسیقی فولکلور قزاقی بسیار رایج است. این موسیقی ها با سازهایی مانند دومبرا و کوبیز نواخته می شوند و اغلب شامل ترانه های سنتی و اپراهای کوچک هستند که داستان ها و باورهای مردم قزاق را روایت می کنند.