مراسم پنجاه به در قزوین

هرساله با فرارسیدن نیمه اردیبهشت ماه شهر قزوین میزبان آیینی کهن و منحصر به فرد می شود که ریشه در تاریخ و فرهنگ این دیار دارد. مراسم پنجاه بدر قزوین تنها یک گردهمایی ساده نیست؛ بلکه نمادی از ارتباط عمیق مردم با طبیعت نیاز به رحمت الهی و شکرگزاری برای نعمات است. این آیین باستانی که پنجاه روز پس از آغاز سال نو برگزار می شود فرصتی است تا قزوینی ها با حضور در دل طبیعت ضمن ادای رسوم مذهبی و درخواست باران پیوندهای خانوادگی و اجتماعی خود را نیز مستحکم تر کنند. آشنایی با جزئیات این مراسم از تاریخچه آن گرفته تا آداب و رسوم و مکان های برگزاری دریچه ای به سوی فهم بهتر فرهنگ غنی قزوین می گشاید.

آشنایی با مراسم پنجاه بدر قزوین

مراسم پنجاه بدر یکی از سنت های دیرینه و خاص شهر قزوین است که هر سال در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ماه برگزار می شود. این آیین در واقع پنجاهمین روز از فصل بهار و سال جدید شمسی را جشن می گیرد. هدف اصلی از برگزاری آن طلب باران و شکرگزاری از درگاه خداوند برای نزول رحمت الهی است.

این مراسم در میان مردم قزوین به ویژه ساکنان محله های قدیمی از اهمیت بالایی برخوردار است و بهانه ای برای گردهمایی خانواده ها و دوستان در فضای باز و طبیعت فراهم می آورد. پنجاه بدر ترکیبی از مناسک مذهبی و تفریح و سرگرمی است که جلوه ای زیبا از فرهنگ بومی قزوین را به نمایش می گذارد.

تاریخچه پنجاه بدر قزوین

قدمت دقیق مراسم پنجاه بدر به درستی مشخص نیست اما پژوهشگران معتقدند که این آیین ریشه های عمیقی در تاریخ ایران زمین دارد. برخی گمانه زنی ها حاکی از ارتباط آن با آیین های باستانی از جمله مراسمی شبیه به چله بهاری زرتشتیان است که با هدف گرامی داشت طبیعت و شکرگزاری برگزار می شده.

در طول تاریخ این مراسم بیشتر با هدف باران خواهی و در زمان خشکسالی برگزار می شده اما به تدریج جنبه تفریحی و عمومی نیز پیدا کرده است. مکان های اصلی برگزاری این آیین در گذشته مصلاهای خارج از دروازه های شهر قزوین بوده که به همین منظور برای نماز باران ساخته شده بودند.

پنجاه بدر آیین باران خواهی قزوینی ها

قلب مراسم پنجاه بدر آیین باران خواهی است. در نوزدهم اردیبهشت ماه که معمولاً مصادف با پایان مراحل کاشت محصولات کشاورزی و نیاز مزارع و باغستان ها به آب است مردم قزوین برای طلب باران گرد هم می آیند. این آیین نشان دهنده اهمیت کشاورزی و وابستگی زندگی مردم به نزول رحمت الهی در این منطقه است.

در صورتی که در طول پنجاه روز ابتدای سال باران به حد کافی باریده باشد مراسم با هدف شکرگزاری برگزار می شود. اما در سال های کم آبی تمرکز اصلی بر دعا و نیایش برای بارش باران است. این بخش از مراسم ارتباط معنوی عمیق مردم با طبیعت و خالق هستی را بازتاب می دهد.

آداب و رسوم مراسم پنجاه بدر

مراسم پنجاه بدر با گردهمایی مردم در طبیعت به ویژه در اطراف مصلاهای قدیمی شهر آغاز می شود. خانواده ها زیراندازهای خود را پهن کرده و بساط عصرانه و تفریح را برپا می کنند. بخش مهمی از آیین ادای مناسک مذهبی است.

مردم به صورت فردی یا گروهی دو رکعت نماز باران می خوانند و با خواندن دعاهای مخصوص از خداوند طلب باران می کنند. پخش نذری به ویژه آش رشته و لقمه هایی از نان و پنیر و سبزی و گردو بخش جدایی ناپذیر این مراسم است. بسیاری از این نذری ها توسط کسانی توزیع می شود که در سال های گذشته حاجتی داشته اند و نذر کرده اند.

یکی از آداب خاص این مراسم به ویژه در میان بانوان نیت کردن و چسباندن سنگ یا مُهر به دیواره آب انبار قدیمی مصلا پس از اقامه نماز است. اعتقاد بر این است که اگر سنگ به دیوار بچسبد حاجت فرد برآورده خواهد شد. این رسوم ترکیبی از اعمال مذهبی و باورهای محلی را در بر می گیرد.

مراسم پنجاه بدر قزوین ۱۹ اردیبهشت هرسال

مراسم پنجاه بدر هر سال به صورت ثابت در تاریخ ۱۹ اردیبهشت برگزار می شود. این تاریخ دقیقاً پنجاه روز پس از تحویل سال نو است و به همین دلیل این نام بر روی آیین گذاشته شده است. انتخاب این روز در اواسط بهار که معمولاً هوا دلپذیر است فرصت مناسبی برای حضور در طبیعت فراهم می کند.

ثابت بودن تاریخ برگزاری باعث شده است که این روز در تقویم فرهنگی قزوین جایگاه ویژه ای پیدا کند و مردم هر سال خود را برای شرکت در این مراسم آماده کنند. این تداوم در برگزاری به حفظ و انتقال این سنت کهن به نسل های جدید کمک کرده است.

غذاهای مناسب برای پنجاه بدر

حضور در طبیعت در مراسم پنجاه بدر با همراه داشتن و خوردن غذاهای محلی و سنتی همراه است. خانواده ها از منزل غذاها و خوراکی های متنوعی را آماده کرده و با خود به محل برگزاری مراسم می آورند تا در کنار یکدیگر و در فضای باز میل کنند. برخی از این غذاها جنبه نذری دارند و بین حاضران توزیع می شوند.

تنوع غذاها و تنقلات در این روز بخشی از جذابیت های مراسم پنجاه بدر محسوب می شود و فرصتی برای آشنایی با طعم های اصیل قزوینی فراهم می آورد. این سفره های ساده اما پربرکت نمادی از دورهمی و صمیمیت در این آیین است.

آش رشته

آش رشته یکی از رایج ترین و محبوب ترین غذاهایی است که در مراسم پنجاه بدر قزوین دیده می شود. بسیاری از خانواده ها به عنوان نذری آش رشته می پزند و آن را بین شرکت کنندگان در مراسم پخش می کنند. خوردن آش رشته داغ در کنار خانواده و دوستان در فضای باز لذت خاصی دارد و بخشی از خاطرات پنجاه بدر را شکل می دهد.

دیماج یکی دیگر از غذاهای پنجاه بدر قزوین

دیماج یکی از خوراکی های محلی و سنتی قزوین است که جایگاه ویژه ای در مراسم پنجاه بدر دارد. این پیش غذای لذیذ ترکیبی از نان محلی خرد شده پنیر سبزیجات معطر گردو کشمش و گاهی سیر پیاز داغ و خیار است که با هم مخلوط می شود. دیماج یکی از طعم های اصیل قزوین است که در این روز به وفور یافت می شود.

نان و پنیر و سبزی

نان و پنیر و سبزی نیز یکی دیگر از خوراکی های ساده اما پرطرفدار در مراسم پنجاه بدر است. بسیاری از خانواده ها به عنوان نذری لقمه هایی از نان و پنیر و سبزی و گردو آماده کرده و بین مردم توزیع می کنند. این ترکیب ساده نمادی از برکت و سادگی زندگی است و به راحتی قابل تهیه و توزیع در محیط های طبیعی است.

میوه های فصل

همراه داشتن میوه های فصل به ویژه هندوانه در مراسم پنجاه بدر بسیار رایج است. از آنجایی که مراسم در اواسط بهار برگزار می شود میوه های تازه ی این فصل طراوت خاصی به دورهمی ها می بخشند. هندوانه به دلیل طراوت و خنکی اش در هوای بهاری بسیار دلپذیر است و بخشی از سبد خوراکی های این روز را تشکیل می دهد.

تنقلات

علاوه بر غذاهای اصلی و محلی انواع تنقلات نیز در مراسم پنجاه بدر همراه خانواده هاست. آجیل و شیرینی های باقی مانده از ایام عید نوروز یکی از این تنقلات است. همچنین آجیل مشکل گشا نیز گاهی به عنوان بخشی از خوراکی ها و نذری ها در این روز دیده می شود که جنبه ای نمادین و آیینی دارد.

باراجین

در حالی که محل اصلی و تاریخی برگزاری مراسم پنجاه بدر مصلاهای قدیمی قزوین به ویژه مصلای جنوبی در دل باغستان سنتی است بسیاری از خانواده ها در این روز برای تفریح و گذراندن وقت در طبیعت به مناطق ییلاقی و پارک های طبیعی اطراف قزوین نیز می روند. پارک جنگلی باراجین به عنوان یکی از بزرگترین و زیباترین مجموعه های طبیعی و تفریحی در نزدیکی قزوین می تواند یکی از مقاصد مردم برای یک روز بهاری در کنار خانواده باشد اگرچه تمرکز اصلی مراسم مذهبی در مصلا است.

روستای الموت از مکان های پنجاه بدر قزوینی ها

منطقه الموت با طبیعت بکر و روستاهای زیبا یکی از جاذبه های گردشگری استان قزوین است. گرچه مراسم اصلی پنجاه بدر با محوریت باران خواهی در شهر قزوین و در محل مصلا برگزار می شود اما در روز نوزدهم اردیبهشت که مصادف با یک روز تعطیل یا فرصت برای بیرون رفتن است برخی خانواده ها ممکن است برای استفاده از طبیعت به مناطق خوش آب و هوای اطراف شهر مانند روستاهای منطقه الموت سفر کنند. این سفرها بیشتر جنبه تفریحی دارند تا شرکت در آیین باران خواهی.

دولتخانه صفوی

مجموعه دولتخانه صفوی در قزوین که شامل بناهای تاریخی از دوران صفویه است یکی از مهمترین جاذبه های فرهنگی و تاریخی شهر محسوب می شود. مراسم پنجاه بدر عمدتاً در فضای باز و خارج از بافت مرکزی شهر در مصلا و باغستان سنتی برگزار می گردد. بنابراین دولتخانه صفوی به طور مستقیم محل برگزاری آیین پنجاه بدر نیست. با این حال در روز نوزدهم اردیبهشت که فرصتی برای گردش و بازدید از شهر قزوین فراهم می شود ممکن است برخی از شرکت کنندگان در مراسم یا گردشگرانی که به قزوین سفر کرده اند از این مجموعه تاریخی نیز بازدید کنند.

پنجاه بدر چیست؟

پنجاه بدر یک آیین سنتی و مذهبی مردم قزوین است که در آن برای طلب باران یا شکرگزاری برای آن در طبیعت گرد هم می آیند و به نیایش می پردازند.

پنجاه بدر چه زمانی برگزار می شود؟

این مراسم هر سال در تاریخ ثابت ۱۹ اردیبهشت ماه پنجاهمین روز از سال جدید شمسی برگزار می گردد.

علت برگزاری مراسم پنجاه بدر چیست؟

علت اصلی برگزاری این مراسم درخواست رحمت الهی و نزول باران است که برای کشاورزی و طبیعت منطقه قزوین در این زمان از سال اهمیت دارد. همچنین جنبه شکرگزاری و دورهمی نیز دارد.

قدمت مراسم پنجاه به در چقدر است؟

قدمت دقیق این مراسم مشخص نیست اما ریشه های آن به دوران باستان بازمی گردد و یکی از آیین های کهن و منحصر به فرد استان قزوین محسوب می شود.

پنجاه بدر قزوین کجا بریم؟

محل اصلی و سنتی برگزاری آیین پنجاه بدر مصلای قدیمی شهر قزوین در محدوده باغستان سنتی است. مردم همچنین در باغ ها و فضاهای سبز اطراف آن گرد هم می آیند.