مردمی که دندان های جلویشان را می کشند

در میان مشکلات سلامت دهان و دندان که بسیاری از افراد با آن دست به گریبان هستند پدیده ای دردناک و نگران کننده وجود دارد که کمتر به آن پرداخته می شود: اقدام برخی افراد به کشیدن دندان های جلویی خود. این عمل که اغلب بدون هیچگونه دانش پزشکی یا ابزار مناسب انجام می شود ریشه در مجموعه ای پیچیده از عوامل اقتصادی اجتماعی فرهنگی و روانی دارد. درک عمیق دلایلی که فردی را وادار به چنین کاری می کند و آگاهی از پیامدهای فاجعه بار جسمی و روانی آن اولین گام برای مواجهه با این معضل است. این اقدام نه تنها سلامت فیزیکی فرد را به شدت به خطر می اندازد بلکه عزت نفس توانایی برقراری ارتباط اجتماعی و کیفیت کلی زندگی او را نیز تحت الشعاع قرار می دهد. بررسی این پدیده از ابعاد مختلف از ریشه های آن در محرومیت ها و باورها گرفته تا عوارض جبران ناپذیر آن و لزوم ارائه راه حل های جامع اهمیت حیاتی دارد.

اقدام به کشیدن دندان های جلویی توسط خود فرد عملی است که اغلب از سر ناچاری استیصال یا فقدان آگاهی صورت می گیرد. دلایل این رفتار خودتخریبی دندانی متعدد و در هم تنیده اند. یکی از اصلی ترین عوامل فقر شدید و عدم توانایی مالی برای دسترسی به خدمات دندانپزشکی حرفه ای است. زمانی که هزینه های ویزیت تشخیص و درمان های ضروری دندانپزشکی فراتر از توان اقتصادی فرد یا خانواده قرار می گیرد دندان درد یا مشکلات دیگر دهانی می تواند به تجربه ای طاقت فرسا و بی درمان تبدیل شود. در چنین شرایطی کشیدن دندان در خانه با ابزارهای نامناسب هرچند دردناک و خطرناک به عنوان تنها راه حل در دسترس برای رهایی فوری از درد تلقی می شود. این مشکل به ویژه در مناطق محروم جوامع با درآمد پایین و افرادی که تحت پوشش بیمه های درمانی نیستند یا بیمه هایشان خدمات دندانپزشکی را پوشش نمی دهند شیوع بیشتری دارد. عدم دسترسی جغرافیایی به کلینیک های دندانپزشکی به خصوص در مناطق روستایی یا دورافتاده نیز می تواند مانعی جدی برای دریافت مراقبت های لازم باشد و افراد را به سمت راهکارهای خطرناک خانگی سوق دهد. زیرساخت های ضعیف بهداشتی و درمانی در برخی مناطق این مشکل را تشدید می کند.

علاوه بر موانع اقتصادی ریشه های فرهنگی و باورهای سنتی نیز در برخی جوامع می تواند در این پدیده نقش داشته باشد. گاهی اوقات باورهای غلط در مورد دندان درد عفونت های دهانی یا روش های درمانی سنتی که فاقد پایه علمی هستند افراد را از مراجعه به دندانپزشک باز می دارد. در برخی فرهنگ ها ممکن است کشیدن دندان توسط فرد مسن تر خانواده یا با استفاده از روش های بومی و خطرناک به عنوان یک راه حل پذیرفته شده تلقی شود. این باورها می توانند ناشی از ترس از دندانپزشکی عدم اعتماد به سیستم درمانی مدرن یا صرفاً تداوم عادت های قدیمی باشند. آموزش ناکافی در زمینه بهداشت دهان و دندان و اهمیت مراقبت های پیشگیرانه و درمانی حرفه ای این باورهای غلط را تقویت کرده و افراد را در معرض خطر بیشتری قرار می دهد.

مشکلات روانی و هیجانی نیز می توانند عاملی مهم در اقدام به کشیدن دندان های جلو باشند. افرادی که با اضطراب شدید افسردگی یا اختلالات روانی دیگر دست و پنجه نرم می کنند ممکن است رفتارهای خودآسیب رسان از خود نشان دهند. دندان درد مزمن یا مشکلات زیبایی دندان می تواند منبع استرس و ناراحتی روانی باشد و در برخی موارد اقدام به کشیدن دندان به عنوان نوعی مکانیزم مقابله ناسالم برای رهایی از این فشار تلقی شود. اختلالات مرتبط با تصویر بدن یا وسواس کندن دندان ها (Tooth mobility obsession) نیز هرچند نادر می توانند منجر به تلاش برای خارج کردن دندان شوند. در برخی موارد این اقدام می تواند بخشی از یک الگوی وسیع تر از رفتارهای خودتخریبی یا ناشی از تجارب تروماتیک گذشته باشد.

ترس شدید از دندانپزشکی (دنتوفوبیا) و روش های درمانی مرتبط با آن یکی دیگر از دلایل شایع برای پرهیز از مراجعه به متخصص و در نهایت اقدام به کشیدن دندان در خانه است. بسیاری از افراد به دلیل تجارب ناخوشایند گذشته شنیده ها یا اضطراب عمومی از محیط دندانپزشکی و ابزارهای آن وحشت دارند. این ترس می تواند آنقدر فلج کننده باشد که فرد حتی در مواجهه با درد شدید ترجیح دهد رنج را تحمل کرده یا به راهکارهای خطرناک و غیرعلمی روی آورد تا اینکه به دندانپزشک مراجعه کند. این ترس نه تنها مانع دریافت درمان به موقع می شود بلکه مشکلات موجود را تشدید کرده و در نهایت ممکن است منجر به از دست رفتن دندان یا نیاز به اقدامات درمانی پیچیده تر و گران تر شود. آگاهی کم در مورد روش های نوین دندانپزشکی که کمتر دردناک و تهاجمی هستند نیز می تواند این ترس را دامن بزند.

کشیدن دندان های جلویی در خانه فارغ از دلیلی که پشت آن نهفته است پیامدهای فاجعه بار و جبران ناپذیری برای سلامت فیزیکی و روانی فرد دارد. یکی از فوری ترین و جدی ترین عوارض مشکلات فیزیکی و سلامتی دهان و دندان است. اقدام به خارج کردن دندان بدون استریل کردن ابزار استفاده از نیروی بیش از حد و عدم آگاهی از آناتومی دهان می تواند منجر به شکستگی فک آسیب به لثه و بافت های اطراف شکستگی ریشه دندان در استخوان یا آسیب به دندان های مجاور شود. خونریزی شدید و غیرقابل کنترل یکی دیگر از خطرات جدی است که می تواند حیات فرد را تهدید کند. عفونت در محل کشیدن دندان بسیار شایع است زیرا دهان محیطی پر از باکتری است و زخم باز ایجاد شده در اثر کشیدن دندان دروازه ای برای ورود میکروب ها به بدن محسوب می شود. این عفونت می تواند موضعی باقی بماند یا به بافت های عمیق تر فک و حتی جریان خون گسترش یافته و منجر به شرایط خطرناکی مانند آبسه سلولیت یا سپسیس (عفونت خون) شود که نیاز به بستری شدن و درمان اورژانسی دارد.

از دست دادن دندان های جلویی که در معرض دید هستند تاثیر عمیقی بر زیبایی چهره و عملکرد گفتار فرد می گذارد. دندان های جلویی نقش حیاتی در لبخند شکل دهان و حمایت از لب ها و گونه ها دارند. فقدان آن ها می تواند باعث فرورفتگی لب ها تغییر در فرم صورت و ظاهر شدن چهره ای پیرتر از سن واقعی شود. این تغییرات ظاهری به شدت بر اعتماد به نفس و تصویر بدنی فرد تاثیر منفی می گذارند. علاوه بر زیبایی دندان های جلویی در تلفظ بسیاری از حروف و کلمات نقش دارند. نبود این دندان ها می تواند منجر به نوک زبانی صحبت کردن سوت زدن هنگام صحبت و اختلال در وضوح گفتار شود که بر توانایی فرد در برقراری ارتباط موثر تاثیر می گذارد. همچنین دندان های جلویی در گاز زدن و بریدن غذا نقش دارند و از دست دادن آن ها می تواند جویدن غذا را دشوار کرده و بر فرآیند هضم نیز تاثیر بگذارد.

پیامدهای روانی و اجتماعی از دست دادن دندان های جلو به اندازه عوارض فیزیکی جدی هستند. تغییرات ظاهری و مشکلات گفتاری ناشی از فقدان دندان اغلب منجر به شرم خجالت و انزوای اجتماعی فرد می شود. افراد ممکن است از خندیدن صحبت کردن یا حضور در جمع خودداری کنند تا وضعیت دندان هایشان مشخص نشود. این کناره گیری اجتماعی می تواند به افسردگی اضطراب و احساس بی ارزشی دامن بزند. در محیط کار یا تحصیل این مشکلات می توانند بر عملکرد و فرصت های فرد تاثیر منفی بگذارند. نگاه جامعه به افرادی که دندان های از دست رفته دارند نیز گاهی اوقات می تواند قضاوت گرانه باشد و به انگ اجتماعی (استیگما) منجر شود که بار روانی بیشتری بر فرد تحمیل می کند. این چرخه معیوب از مشکلات فیزیکی که منجر به پیامدهای روانی و اجتماعی می شوند کیفیت زندگی فرد را به شدت کاهش می دهد.

همانطور که پیشتر اشاره شد خطر عفونت و آسیب های جدی ناشی از کشیدن دندان در خانه بسیار بالاست. ابزارهای مورد استفاده اغلب غیر استریل هستند و دهان محیطی مستعد عفونت است. حتی اگر فرد بتواند دندان را با موفقیت خارج کند زخم باز باقی مانده به راحتی می تواند توسط باکتری ها آلوده شود. این عفونت می تواند به سرعت پیشرفت کرده و باعث درد شدید تورم تب و گسترش به بافت های اطراف شود. در موارد شدید عفونت می تواند وارد جریان خون شده و منجر به سپسیس شود که یک وضعیت اورژانسی و بالقوه کشنده است. آسیب به عصب های دهان عروق خونی و استخوان فک نیز از دیگر خطرات جدی هستند که می توانند منجر به درد مزمن بی حسی و نیاز به جراحی های ترمیمی پیچیده شوند. این آسیب ها ممکن است دائمی باشند و حتی با درمان حرفه ای نیز به طور کامل قابل جبران نباشند.

خوشبختانه برای افرادی که دندان های جلوی خود را از دست داده اند چه به دلیل کشیدن توسط خود یا هر علت دیگری راهکارها و درمان های جایگزین متعددی وجود دارد که می تواند عملکرد و زیبایی را تا حد زیادی بازگرداند. اولین و مهمترین گام مراجعه به دندانپزشک متخصص است. دندانپزشک می تواند وضعیت کلی سلامت دهان و دندان فرد را ارزیابی کرده هرگونه عفونت یا آسیب باقی مانده از اقدام به کشیدن دندان را درمان کند و بهترین گزینه های جایگزینی دندان از دست رفته را پیشنهاد دهد. مراجعه به موقع به متخصص می تواند از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کرده و زمینه را برای درمان های ترمیمی موفق فراهم کند. دندانپزشک همچنین می تواند در مورد بهداشت دهان و دندان و روش های پیشگیری از مشکلات آینده آموزش های لازم را ارائه دهد.

روش های جایگزینی دندان از دست رفته شامل پروتزهای دندانی (دندان مصنوعی) و ایمپلنت های دندانی است. پروتزهای پارسیل یا کامل بسته به تعداد دندان های از دست رفته می توانند راه حلی نسبتاً سریع و مقرون به صرفه برای جایگزینی دندان های جلو باشند. این پروتزها متحرک هستند و نیاز به مراقبت و تنظیم دوره ای دارند اما می توانند ظاهر و تا حدی عملکرد جویدن و صحبت کردن را بهبود بخشند. ایمپلنت های دندانی راه حلی دائمی تر و شبیه به دندان طبیعی ارائه می دهند. در این روش یک پایه تیتانیومی در استخوان فک قرار داده می شود و پس از جوش خوردن با استخوان تاج دندان بر روی آن نصب می گردد. ایمپلنت ها ثبات بیشتری دارند احساس طبیعی تری ایجاد می کنند و می توانند به حفظ سلامت استخوان فک کمک کنند. انتخاب بین پروتز و ایمپلنت به عوامل مختلفی از جمله وضعیت سلامت دهان میزان استخوان فک بودجه و ترجیحات فرد بستگی دارد و باید با مشورت دندانپزشک صورت گیرد.

علاوه بر درمان های دندانپزشکی بسیاری از افرادی که اقدام به کشیدن دندان های خود کرده اند نیاز به حمایت روانشناختی و مشاوره دارند. همانطور که اشاره شد ریشه های این رفتار اغلب در مشکلات روانی اضطراب ترس یا تجارب تروماتیک نهفته است. یک روانشناس یا مشاور می تواند به فرد کمک کند تا با دلایل اصلی رفتار خود مقابله کند اضطراب مرتبط با دندانپزشکی را کاهش دهد و مهارت های مقابله سالم تری را بیاموزد. حمایت روانشناختی می تواند به بهبود عزت نفس و تصویر بدنی فرد پس از درمان های دندانپزشکی نیز کمک کند و او را برای بازگشت به فعالیت های اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی آماده سازد. درمان جامع این پدیده نیازمند رویکرد چند رشته ای است که هم شامل مداخلات دندانپزشکی و هم حمایت های روانی و اجتماعی باشد.

پدیده کشیدن دندان توسط خود فرد به ویژه دندان های جلویی یک مشکل بهداشتی و اجتماعی است که ابعاد و شیوع آن ممکن است در مناطق و جوامع مختلف متفاوت باشد. هرچند آمار دقیقی در سطح جهانی یا ملی ممکن است به راحتی در دسترس نباشد اما گزارش های موردی و مطالعات محدود نشان می دهند که این پدیده بیشتر در جوامع با سطح پایین اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی یا دورافتاده با دسترسی محدود به خدمات درمانی و در میان گروه های آسیب پذیر مانند افراد بی خانمان یا مصرف کنندگان مواد مخدر مشاهده می شود. ریشه های فرهنگی و باورهای سنتی نیز می تواند در برخی مناطق خاص شیوع این عمل را افزایش دهد. درک ابعاد واقعی این پدیده نیازمند انجام تحقیقات و پیمایش های دقیق تر در سطح جامعه است تا بتوان مداخلات پیشگیرانه و درمانی هدفمند و موثری را طراحی و اجرا کرد. افزایش آگاهی عمومی در مورد خطرات این عمل و معرفی راه های دسترسی به خدمات دندانپزشکی حتی برای افراد کم بضاعت گامی مهم در کاهش این پدیده است.

آیا کشیدن دندان جلو توسط خود فرد رایج است؟

این یک عمل شایع در معنای عادی نیست اما در میان برخی گروه های آسیب پذیر یا در شرایط خاص به ویژه در مناطق محروم یا با دسترسی محدود به خدمات دندانپزشکی مشاهده می شود و یک نگرانی جدی بهداشتی است.

چه دلایلی باعث می شود افراد دندان جلوی خود را بکشند؟

دلایل اصلی شامل فقر و ناتوانی در پرداخت هزینه دندانپزشکی ترس شدید از دندانپزشکی مشکلات روانی و گاهی باورهای سنتی یا عدم آگاهی در مورد عوارض این عمل است.

کشیدن دندان جلو در خانه چه عوارضی دارد؟

عوارض بسیار جدی هستند و شامل خونریزی شدید عفونت های خطرناک آسیب به فک و بافت های اطراف درد مزمن مشکلات زیبایی چهره و گفتار و پیامدهای روانی و اجتماعی مانند انزوا و افسردگی می شوند.

آیا جای دندان کشیده شده قابل جبران است؟

بله جای دندان از دست رفته قابل جبران است. روش هایی مانند پروتزهای دندانی (دندان مصنوعی) و ایمپلنت های دندانی وجود دارند که با مراجعه به دندانپزشک متخصص می توان از آن ها برای جایگزینی دندان استفاده کرد.

چه نوع کمکی برای این افراد وجود دارد؟

کمک شامل دسترسی به خدمات دندانپزشکی حرفه ای (در صورت امکان از طریق کلینیک های خیریه یا برنامه های حمایتی) درمان عفونت ها و آسیب های ناشی از کشیدن دندان جایگزینی دندان های از دست رفته با پروتز یا ایمپلنت و حمایت روانشناختی برای مقابله با ریشه های روانی این رفتار است.

این عمل بیشتر در کدام مناطق یا فرهنگ ها دیده می شود؟

این پدیده بیشتر در جوامع با سطح پایین اقتصادی مناطق با دسترسی محدود به خدمات بهداشتی و در میان گروه های آسیب پذیر مشاهده می شود. باورهای فرهنگی و سنتی نیز ممکن است در شیوع آن در برخی مناطق نقش داشته باشند.