مرموزترین شهرهای زیرزمینی

در دنیای امروز آسمان خراش ها و سازه های سر به فلک کشیده نمادی از پیشرفت و شهرنشینی مدرن هستند. شهرهای ما روز به روز بلندتر می شوند و سیمای آن ها را برج های عظیم شکل می دهند. اما در اعماق تاریخ بشر تمدن ها مسیری کاملاً متفاوت را برای گسترش و بقا برگزیدند: حرکت به سوی زیرزمین. حفاری در دل خاک و سنگ برای ایجاد پناهگاه های امن انبارهای وسیع مکان های مذهبی یا حتی شهرهای کامل رویکردی باستانی است که در نقاط مختلف جهان به کار گرفته شده است. این سازه های زیرزمینی که اغلب با گذشت زمان به دست فراموشی سپرده شده اند امروز با کشف دوباره شان پرده از اسرار شگفت انگیزی برمی دارند؛ اسراری درباره نبوغ ترس ها باورها و سبک زندگی انسان های گذشته. آن ها نه تنها گواه مهارت های مهندسی باستانی هستند بلکه سوالات بی پاسخی را در مورد نحوه ساخت دلایل پنهان سازی و سرنوشت ساکنانشان مطرح می کنند. این محتوا شما را به سفری در دل زمین می برد تا با مرموزترین شهرهای زیرزمینی جهان آشنا شوید و نگاهی عمیق تر به این میراث پنهان بشریت داشته باشید.

شهرهای زیرزمینی جهان

شهرهای زیرزمینی برخلاف تصور رایج که آن ها را صرفاً مجموعه ای از تونل ها می داند ساختارهای پیچیده و گسترده ای هستند که در زیر سطح زمین حفر یا ساخته شده اند و برای سکونت کار عبادت ذخیره سازی یا پناه گرفتن مورد استفاده قرار می گرفتند. این پدیده های معماری زیرسطحی در دوران ها و تمدن های مختلفی در سراسر کره زمین ظهور کرده اند. انگیزه های متعددی پشت ساخت چنین سازه های عظیمی وجود داشته است. یکی از اصلی ترین دلایل نیاز به امنیت در برابر تهدیدات خارجی مانند حملات نظامی و تهاجمات بوده است. زیرزمین می توانست پناهگاهی طبیعی و دشوار برای نفوذ فراهم کند. همچنین شرایط آب و هوایی سخت مانند گرمای شدید تابستان یا سرمای گزنده زمستان می توانست انگیزه ای برای انتقال فعالیت ها به محیط پایدارتر زیرزمین باشد. ذخیره سازی مواد غذایی و کالاها در دمای ثابت زیرزمین نیز از دیگر کاربردهای مهم بوده است. در برخی فرهنگ ها سازه های زیرزمینی نقش مذهبی یا آیینی داشته اند مانند دخمه ها یا معابد حفر شده در دل کوه. مواد زمین شناسی منطقه مانند سنگ های نرم (توف ماسه سنگ) یا رسوبات نمک اغلب امکان و سهولت حفاری را فراهم می کردند. این شهرها و سازه های زیرزمینی هرچند ممکن است فاقد آسمان خراش های دنیای مدرن باشند اما مقیاس و پیچیدگی برخی از آن ها با شهرهای روی زمین قابل مقایسه است و نشان از توانایی های مهندسی و سازماندهی بالای تمدن های باستانی دارد.

عجیب ترین شهرهای زیرزمینی جهان

آنچه شهرهای زیرزمینی را نه تنها شگفت انگیز بلکه مرموز و عجیب می کند مجموعه ای از عوامل است که فراتر از صرف وجود سازه های زیر سطح زمین می روند. مقیاس برخی از این شبکه های زیرزمینی با هزاران اتاق و کیلومترها تونل در چندین سطح زیر هم به خودی خود حیرت آور است و این سوال را پیش می آورد که چگونه بدون ابزار و تکنولوژی پیشرفته امروزی چنین حجمی از خاک و سنگ جابه جا شده است. روش های تهویه هوا و دسترسی به آب در عمق ده ها یا حتی صدها متر نمونه هایی از نبوغ مهندسی باستانی هستند که هنوز هم کاملاً درک نشده اند. بسیاری از این سایت ها فاقد مستندات تاریخی واضحی درباره سازندگان اولیه یا دلایل دقیق ساختشان هستند و اطلاعات موجود اغلب بر پایه حدس و گمان های باستان شناسی یا افسانه های محلی استوار است. کشف ناگهانی این شهرها پس از قرن ها فراموشی به رمز و راز آن ها می افزاید. همچنین سرنوشت ساکنان آن ها به ویژه در مواردی که شهر به نظر به سرعت متروک شده است یکی دیگر از جنبه های مرموز است. آیا آن ها به دلیل تهدیدی خاص پنهان شدند و دیگر هرگز بازنگشتند؟ آیا بلای طبیعی یا تغییرات اجتماعی باعث ترک این پناهگاه های امن شد؟ این سوالات بی پاسخ همراه با فضاهای تاریک و پیچ در پیچ تونل ها حس کشف و هیجان را برای باستان شناسان مورخان و بازدیدکنندگان برمی انگیزند و این سازه ها را در زمره عجیب ترین و مرموزترین بقایای تمدن های گذشته قرار می دهند.

شهرهای زیرزمینی باستانی در آسیا

قاره آسیا با تاریخ غنی و تمدن های کهن میزبان برخی از چشمگیرترین و مرموزترین سازه های زیرزمینی جهان است. این سازه ها در مناطق مختلف آسیا از فلات آناتولی در ترکیه گرفته تا مناطق خشک اردن به دلایل گوناگون و با تکنیک های متفاوت ساخته شده اند. شهرهای زیرزمینی وسیع در کاپادوکیا ترکیه که برای پناه گرفتن از حملات و آزار و اذیت های مذهبی حفر شده اند نمونه ای برجسته از این سازه ها هستند. این شبکه های تودرتو شامل فضاهای زندگی آشپزخانه انبار کلیسا و حتی مدارس هستند و نشان دهنده زندگی کاملاً خودکفا در زیر زمین برای دوره های طولانی بوده اند. در مناطق دیگر آسیا نیز سازه های زیرزمینی برای مقاصد دفاعی مذهبی یا ذخیره سازی ساخته شده اند. این سایت ها نه تنها از نظر معماری و مهندسی قابل توجه اند بلکه اطلاعات ارزشمندی درباره شرایط اجتماعی سیاسی و مذهبی دوران باستان ارائه می دهند. بررسی این شهرهای پنهان در آسیا درک ما را از سازگاری انسان با محیط و توانایی او در ایجاد فضاهای پیچیده در شرایط دشوار عمیق تر می کند.

پترا

شهر باستانی پترا در جنوب اردن نمونه ای خیره کننده از معماری صخره ای است که اغلب در زمره شهرهای زیرزمینی یا صخره ای مرموز دسته بندی می شود هرچند بخش عمده آن در دل صخره ها حک شده و نه کاملاً زیر سطح زمین حفر شده است. این شهر که به معنی «سنگ» است پایتخت پادشاهی نبطی ها بود تمدنی عربی که کنترل مسیرهای تجاری مهمی را در دست داشت. نبطی ها از حدود قرن چهارم پیش از میلاد مسیح تا سال ۱۰۶ میلادی در این منطقه شکوفا شدند. برجسته ترین ویژگی پترا سازه های عظیم و معابد باشکوهی هستند که مستقیماً در دیواره های ماسه سنگی صورتی و نارنجی رنگ حکاکی شده اند مانند الخزنه (خزانه) و صومعه. با این حال پترا شامل شبکه ای از تونل ها سیستم های آبرسانی پیچیده (از جمله قنات های زیرزمینی) و فضاهای زندگی نیز بوده که در دل سنگ حفر شده اند. جمعیت پترا در اوج خود ممکن است به ۲۰ هزار نفر می رسیده است. این شهر به دلیل موقعیت جغرافیایی پنهان خود در میان دره های کوهستانی و دسترسی دشوار از طریق یک تنگه باریک به نام سیق از امنیت بالایی برخوردار بود. پترا پس از ضمیمه شدن به امپراتوری روم و تغییر مسیرهای تجاری رو به زوال گذاشت و برای قرن ها از چشم جهان غرب پنهان ماند تا اینکه در اوایل قرن نوزدهم توسط یک جهانگرد سوئیسی دوباره کشف شد. امروز پترا یکی از عجایب هفتگانه جدید جهان و میراث جهانی یونسکو است اما باستان شناسان تخمین می زنند که تنها حدود ۱۵ درصد از این شهر وسیع کشف و حفاری شده و بخش عظیمی از آن هنوز در زیر خاک و در دل صخره ها پنهان مانده است که این موضوع به رمز و راز آن می افزاید.

شهرهای زیرزمینی باستانی در اروپا

قاره اروپا نیز دارای مجموعه ای قابل توجه از سازه ها و شهرهای زیرزمینی است که هر یک داستان و ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند. این سایت ها که از معادن نمک باستانی گرفته تا پناهگاه های قرون وسطایی و شهرهای صخره ای را در بر می گیرند شواهد مهمی از تاریخ فرهنگ و مهندسی مردمان ساکن این قاره در دوران های مختلف ارائه می دهند. دلایل ساخت این سازه های زیرزمینی در اروپا متنوع بوده است؛ برخی برای استخراج منابع طبیعی ارزشمند مانند نمک برخی دیگر به عنوان پناهگاه در برابر جنگ ها و تهاجمات و تعدادی نیز برای مقاصد مذهبی یا حتی زندگی روزمره در شرایط خاص جغرافیایی ایجاد شده اند. این سایت ها نه تنها از نظر تاریخی اهمیت دارند بلکه بسیاری از آن ها امروزه به جاذبه های گردشگری محبوبی تبدیل شده اند و به بازدیدکنندگان اجازه می دهند تا نگاهی اجمالی به زندگی و چالش های پیشینیان خود در اعماق زمین داشته باشند. تنوع این سازه ها در اروپا از نظر اندازه هدف و تکنیک ساخت نشان دهنده گستردگی و خلاقیت انسان در استفاده از محیط زیرسطحی است.

معدن نمک ویلچکا

معدن نمک ویلچکا واقع در نزدیکی شهر کراکوف در لهستان یکی از قدیمی ترین و بزرگترین معادن نمک در جهان است که به طور مداوم از قرن سیزدهم میلادی تا سال ۲۰۰۷ فعال بوده است. این سایت نه تنها به خاطر تاریخچه طولانی استخراج نمک بلکه به دلیل تبدیل شدن به یک شهر زیرزمینی هنری و مذهبی شهرت جهانی دارد. معدنچیان در طول قرن ها نه تنها تونل ها و اتاق های استخراج را حفر کرده اند بلکه فضاهای وسیعی را به کلیساها نمازخانه ها مجسمه ها و حتی دریاچه های زیرزمینی تبدیل کرده اند که همگی از نمک ساخته شده اند. برجسته ترین بخش این مجموعه کلیسای سنت کینگا است که شامل محراب منبر مجسمه ها و حتی لوسترهایی از جنس بلور نمک است و در عمق بیش از ۱۰۰ متری سطح زمین قرار دارد. این معدن شبکه ای از تونل ها به طول بیش از ۲۸۷ کیلومتر در ۹ سطح مختلف دارد که تا عمق ۳۲۷ متری زیر زمین امتداد یافته اند. ویلچکا به عنوان یک پناهگاه در دوران جنگ ها نیز مورد استفاده قرار گرفته است. امروزه بخش کوچکی از این معدن عظیم به عنوان یک جاذبه توریستی و موزه باز است و سالانه میلیون ها بازدیدکننده را به خود جذب می کند. این سایت در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده و نمونه ای بی نظیر از ترکیب فعالیت صنعتی هنر و ایمان در اعماق زمین است.

نائورس

شهر زیرزمینی نائورس (Naours) در منطقه پیکاردی در شمال فرانسه نمونه ای قابل توجه از یک سایت زیرزمینی است که تاریخچه استفاده از آن به دوران روم باستان و قرن دوم میلادی بازمی گردد. این مکان در ابتدا به عنوان یک معدن سنگ آهک برای استخراج مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می گرفت. با این حال با گذشت زمان و فرا رسیدن دوران پرآشوب قرون وسطی و پس از آن مردم محلی شروع به گسترش این حفره ها و تبدیل آن ها به پناهگاه و محل زندگی کردند. شبکه تونل ها و اتاق های نائورس به مرور زمان به یک شهر واقعی در زیر زمین تبدیل شد که شامل فضاهای زندگی انبارها چاه های آب اصطبل ها و حتی یک کلیسای زیرزمینی بود. این مجموعه قادر بود تا حدود ۳ هزار نفر را در خود جای دهد و شبکه ای از تونل ها به طول بیش از ۳ کیلومتر را در بر می گرفت. نائورس به طور مکرر در طول تاریخ به ویژه در زمان تهاجم وایکینگ ها در قرن نهم جنگ های مذهبی و جنگ های سی ساله در قرن هفدهم به عنوان مخفیگاهی امن مورد استفاده قرار گرفت. پس از پایان درگیری های بزرگ این سایت به تدریج متروک شد و به دست فراموشی سپرده شد تا اینکه در قرن نوزدهم به طور تصادفی دوباره کشف شد. در طول جنگ های جهانی اول و دوم نیز از بخش هایی از نائورس دوباره به عنوان پناهگاه استفاده شد. امروزه نائورس یکی از بزرگترین و جذاب ترین سایت های زیرزمینی در فرانسه است و به عنوان یک موزه و جاذبه توریستی تاریخ پر فراز و نشیب خود را به نمایش می گذارد.

سالینا توردا

سالینا توردا (Salina Turda) در منطقه ترانسیلوانیا در رومانی یکی دیگر از معادن نمک باستانی است که به یک مجموعه زیرزمینی شگفت انگیز تبدیل شده و اغلب در فهرست عجیب ترین سازه های زیرزمینی جهان قرار می گیرد. استخراج نمک در این محل دست کم از دوران روم باستان آغاز شده و تا اوایل قرن بیستم ادامه داشته است. آنچه سالینا توردا را متمایز می کند تبدیل شدن بخش های وسیعی از معدن به یک پارک تفریحی و درمانی زیرزمینی در سال های اخیر است. در اعماق غارهای نمکی عظیم فضاهای بازی یک دریاچه زیرزمینی با امکان قایق سواری یک چرخ و فلک زمین گلف مینیاتوری و حتی یک آمفی تئاتر ایجاد شده است. محیط زیرزمینی سالینا توردا با هوای غنی از نمک و دمای ثابت برای درمان بیماری های تنفسی نیز مفید دانسته می شود و به همین دلیل به یک مرکز سلامت و گردشگری محبوب تبدیل شده است. مقیاس این حفره های زیرزمینی به ویژه در معادن بزرگتر مانند معدن رودلف (Rudolf Mine) با ارتفاع حدود ۴۲ متر بسیار چشمگیر است. سازه های چوبی قدیمی مورد استفاده برای حمل نمک در کنار امکانات مدرن تفریحی فضایی منحصر به فرد و سورئال ایجاد کرده اند. سالینا توردا نمونه ای عالی از چگونگی تبدیل یک سایت صنعتی باستانی به یک مقصد مدرن گردشگری و سلامت است در حالی که هنوز هم حس عظمت و تاریخچه حفاری در اعماق زمین را حفظ کرده است.

شهرهای زیرزمینی باستانی در آفریقا

قاره آفریقا مهد تمدن های باستانی و دارای تاریخچه ای طولانی از سکونت انسان نیز شامل سازه های زیرزمینی قابل توجهی است که برخی از آن ها به دلیل مقیاس تکنیک ساخت یا اهمیت فرهنگی شان مرموز و شگفت انگیز تلقی می شوند. این سازه ها در مناطق مختلف قاره از شمال آفریقا با غارهای مسکونی گرفته تا شاخ آفریقا با کلیساهای سنگی نمایانگر سازگاری انسان با شرایط محیطی و نیازهای اجتماعی یا مذهبی هستند. برخی از این سایت ها پناهگاه هایی در برابر گرمای شدید یا تهاجمات بوده اند در حالی که برخی دیگر دارای اهمیت مذهبی عمیقی هستند و به عنوان مراکز عبادت یا دفن مورد استفاده قرار می گرفته اند. این سازه های زیرزمینی در آفریقا اغلب با استفاده از تکنیک های حفاری مستقیم در سنگ های نرم یا خاک فشرده ایجاد شده اند و نشان از مهارت های مهندسی بومی دارند که بدون استفاده از ابزارآلات پیشرفته امروزی به چنین نتایجی دست یافته اند. بررسی این سایت ها درک ما را از تنوع روش های زندگی زیرزمینی و اهمیت فضاهای پنهان در فرهنگ های آفریقایی در طول تاریخ افزایش می دهد.

لالیبلا

لالیبلا روستایی مقدس در منطقه آمهارا در اتیوپی به خاطر مجموعه بی نظیر یازده کلیسای یکپارچه خود شهرت دارد که در دل سنگ های آتشفشانی تراشیده شده اند و اغلب در زمره شگفت انگیزترین سازه های زیرزمینی یا صخره ای جهان قرار می گیرند. این کلیساها در قرن دوازدهم و سیزدهم میلادی به دستور پادشاه لالیبلا ساخته شدند و هدف از ساخت آن ها ایجاد یک «اورشلیم جدید» در اتیوپی بود. آنچه این کلیساها را منحصر به فرد می کند این است که آن ها از بالا به پایین در دل زمین حفر و تراشیده شده اند؛ یعنی ابتدا حجم عظیمی از سنگ اطراف کلیسا برداشته شده و سپس جزئیات معماری داخلی و خارجی از توده سنگی باقی مانده تراشیده شده است. این فرایند به جای ساختن سازه از پایین به بالا آن را از بالا به پایین «حفر» می کند. بزرگترین کلیسا بت مدهاین عالم (خانه نجات دهنده جهان) ابعادی در حدود ۳۳ در ۲۳ متر دارد و ارتفاع آن به ۱۱ متر می رسد. نمادین ترین کلیسا بت گیورگیس (کلیسای سنت جورج) به شکل یک صلیب یونانی کامل از دل زمین بیرون آمده و در یک گودال مربعی قرار دارد. کلیساهای لالیبلا از طریق شبکه ای از تونل ها و گذرگاه های زیرزمینی به یکدیگر متصل شده اند. افسانه های محلی سرعت ساخت این کلیساها را بسیار بالا می دانند و بیان می کنند که فرشتگان در شب به کمک کارگران می آمدند. لالیبلا امروزه یک مرکز مهم زیارتی برای مسیحیان ارتدوکس اتیوپی است و به عنوان میراث جهانی یونسکو گواهی بر ایمان عمیق و مهارت های معماری شگفت انگیز در دوران باستان است.

شهرهای زیرزمینی باستانی در آمریکای جنوبی و مرکزی

اگرچه مفهوم «شهر زیرزمینی» به معنای واقعی و وسیع آن مانند نمونه های کاپادوکیه در ترکیه در آمریکای جنوبی و مرکزی کمتر رایج است اما تمدن های باستانی این منطقه سازه های زیرزمینی قابل توجه و مرموزی را برای مقاصد مختلف ایجاد کرده اند. این سازه ها شامل شبکه های تونلی فضاهای آیینی معابد و سیستم های آبرسانی پیچیده هستند که در دل کوه ها تپه ها یا زیر سطح شهرهای روی زمین حفر شده اند. تمدن هایی مانند چاوین اینکاها و مایاها از محیط زیرسطحی برای اهداف مذهبی پناهگاه یا مدیریت منابع استفاده می کردند. این سازه ها اغلب با دقت و مهارت بالایی ساخته شده اند و نشان دهنده دانش عمیق این تمدن ها از زمین شناسی و مهندسی هستند. رمز و راز بسیاری از این سایت ها در ارتباط آن ها با باورهای کیهانی استفاده های آیینی ناشناخته یا تکنیک های ساخت آن ها نهفته است. به عنوان مثال مجموعه معبد چاوین ده اوانتار در پرو شامل گالری ها و تونل های زیرزمینی پیچیده ای است که برای مراسم مذهبی و ایجاد جلوه های صوتی و بصری وهم آلود طراحی شده بودند. این سازه ها هرچند ممکن است به وسعت شهرهای زیرزمینی در مناطق دیگر نباشند اما بخش مهمی از میراث باستانی آمریکای لاتین را تشکیل می دهند و بینش هایی درباره ارتباط انسان با دنیای زیرین و استفاده خلاقانه از آن ارائه می دهند.

سرنوشت مرموزترین شهر زیرزمینی جهان

عنوان «مرموزترین شهر زیرزمینی جهان» اغلب به مجموعه شهرهای زیرزمینی وسیع در منطقه کاپادوکیا در مرکز ترکیه به ویژه شهر درینکویو (Derinkuyu) نسبت داده می شود. درینکویو بزرگترین و عمیق ترین شهر زیرزمینی حفاری شده در کاپادوکیا است که قادر بود تا حدود ۲۰ هزار نفر را به همراه دام و ذخایر غذایی آن ها در خود جای دهد. این شهر شامل شبکه ای چند سطحی از تونل ها اتاق های زندگی آشپزخانه ها انبارها کلیساها مدارس و حتی کارگاه های تولید شراب و روغن است که در عمق حدود ۸۵ متری زیر زمین گسترش یافته است. ورودی های متعدد شهر با استفاده از سنگ های آسیاب شکل بزرگ قابل مسدود شدن بودند تا از نفوذ مهاجمان جلوگیری شود. یکی از شگفت انگیزترین ویژگی های درینکویو سیستم تهویه پیچیده آن است که از ده ها شفت تهویه عمیق برای گردش هوا در تمام سطوح شهر استفاده می کرد. همچنین چاه هایی برای دسترسی به آب آشامیدنی وجود داشت. این شهرها عمدتاً توسط مسیحیان اولیه برای پناه گرفتن از آزار و اذیت رومی ها و بعدها از حملات اعراب و مغول ها در دوران بیزانس ساخته و گسترش یافتند. با این حال سرنوشت نهایی این شهرها تا حدودی مبهم است. به نظر می رسد که آن ها تا قرن چهاردهم میلادی یا حتی تا قرن بیستم (برای استفاده های کوتاه مدت) مورد استفاده قرار می گرفتند اما در نهایت برای همیشه متروک شدند. دلیل دقیق و زمان دقیق ترک کامل آن ها به طور قطع مشخص نیست. آیا پایان تهدیدات باعث شد که مردم دوباره به زندگی روی زمین بازگردند؟ آیا مشکلات زیست محیطی در زیر زمین مانند کیفیت هوا یا آب باعث ترک آن ها شد؟ این ابهامات همراه با مقیاس عظیم و ناشناخته بودن بخش های بزرگی از این شبکه ها (گفته می شود درینکویو از طریق تونل های زیرزمینی به شهرهای زیرزمینی دیگر کاپادوکیا متصل بوده است) به درینکویو و دیگر شهرهای مشابه آن در کاپادوکیا هاله ای از رمز و راز می بخشد و آن ها را به عنوان مرموزترین شهرهای زیرزمینی جهان مطرح می کند.

چرا شهرهای زیرزمینی ساخته می شدند؟

شهرهای زیرزمینی عمدتاً برای پناه گرفتن از تهدیدات نظامی محافظت در برابر شرایط آب و هوایی سخت ذخیره سازی مواد غذایی و کالاها و گاهی نیز برای مقاصد مذهبی یا آیینی ساخته می شدند.

چه چیزی شهرهای زیرزمینی را مرموز می کند؟

مقیاس عظیم تکنیک های ساخت پیچیده بدون ابزار مدرن ناشناخته بودن سازندگان اولیه یا دلایل دقیق ساخت و سرنوشت نامعلوم ساکنان پس از ترک آن ها این شهرها را مرموز می سازد.

بزرگترین شهر زیرزمینی جهان کدام است؟

بزرگترین شهر زیرزمینی باستانی جهان از نظر وسعت و ظرفیت شهر درینکویو در منطقه کاپادوکیا ترکیه محسوب می شود که می توانست هزاران نفر را در خود جای دهد.

آیا می توان از شهرهای زیرزمینی بازدید کرد؟

بله بسیاری از شهرهای زیرزمینی باستانی مانند درینکویو در ترکیه پترا در اردن معدن نمک ویلچکا در لهستان و نائورس در فرانسه امروزه به روی گردشگران باز هستند.

آیا پترا یک شهر زیرزمینی محسوب می شود؟

پترا بیشتر یک شهر صخره ای محسوب می شود تا کاملاً زیرزمینی. سازه های آن در دل صخره ها حکاکی شده اند هرچند شامل برخی تونل ها و سیستم های زیرزمینی نیز هست و اغلب در دسته بندی سایت های زیرسطحی مرموز قرار می گیرد.