مروری بر نام کشورهای اعضا شنگن و آن هایی که نیستند

حوزه شنگن منطقه ای متشکل از ۲۹ کشور اروپایی است که کنترل های مرزی داخلی خود را حذف کرده اند و امکان سفر آزادانه را برای شهروندان و بازدیدکنندگان فراهم می آورند. این پیمان به مسافران اجازه می دهد با یک ویزا به چندین کشور عضو سفر کنند، اما شناخت دقیق کشورهای عضو و غیر عضو برای هرگونه برنامه ریزی سفر به اروپا ضروری است.

برای هر فردی که قصد سفر، تحصیل، کار یا حتی سرمایه گذاری در قاره سبز را دارد، درک تفاوت های میان منطقه شنگن و اتحادیه اروپا از اهمیت بالایی برخوردار است. این منطقه به دلیل سیاست های یکپارچه مرزی و تسهیل رفت وآمد، نقش کلیدی در اقتصاد و فرهنگ اروپا ایفا می کند. از گردشگران مشتاق گرفته تا دانشجویان آینده نگر و صاحبان کسب وکار، همه نیازمند اطلاعات دقیق و به روز درباره این پیمان و کشورهای تحت پوشش آن هستند. در این مقاله جامع، به بررسی دقیق پیمان شنگن، کشورهای عضو و غیر عضو، تفاوت های آن با اتحادیه اروپا و نکات کلیدی مربوط به ویزای شنگن خواهیم پرداخت تا راهنمایی کامل برای برنامه ریزی هوشمندانه سفر به اروپا ارائه شود.

پیمان شنگن چیست؟ درک عمیق تر یک توافقنامه تاریخی

پیمان شنگن، نامی آشنا برای هر کسی که به اروپا سفر کرده یا قصد سفر دارد، توافقنامه ای بین المللی است که به منظور حذف کنترل های مرزی داخلی بین کشورهای امضاکننده ایجاد شده است. این توافقنامه فراتر از یک ساده سازی تردد است؛ بلکه نمادی از همکاری عمیق تر در حوزه های امنیتی و قضایی بین کشورهای اروپایی محسوب می شود. درک ماهیت این پیمان و تفاوت آن با اتحادیه اروپا، برای هر مسافر یا مهاجر احتمالی به این قاره بسیار حیاتی است.

تاریخچه و اهداف پیمان شنگن

ریشه های پیمان شنگن به سال ۱۹۸۵ بازمی گردد، زمانی که پنج کشور بنیان گذار – بلژیک، فرانسه، آلمان، لوکزامبورگ، و هلند – در شهر شنگن، لوکزامبورگ، توافقنامه ای را امضا کردند. هدف اصلی این پیمان، ایجاد یک منطقه بدون مرز بود که در آن شهروندان و غیرشهروندان بتوانند بدون نیاز به کنترل گذرنامه در مرزهای داخلی، آزادانه تردد کنند. این حرکت نه تنها به تسهیل سفر کمک کرد، بلکه زمینه را برای توسعه اقتصادی و فرهنگی نیز فراهم آورد.

پنج سال بعد، در سال ۱۹۹۰، کنوانسیون اجرای پیمان شنگن به امضا رسید که چارچوب قانونی و عملیاتی دقیق تری را برای این منطقه تعریف کرد. این کنوانسیون شامل قوانینی در مورد صدور ویزا، همکاری پلیسی و قضایی، و محافظت از داده ها بود. با گذشت زمان، کشورهای بیشتری به این پیمان پیوستند و حوزه شنگن به تدریج گسترش یافت. از جمله اهداف فرعی اما مهم این پیمان می توان به تقویت همکاری های پلیسی و قضایی برای مبارزه با جرایم فرامرزی، ایجاد یک سیستم اطلاعاتی مشترک برای مدیریت مرزها و ویزاها، و وضع استانداردهای مشترک برای کنترل مرزهای خارجی منطقه اشاره کرد. این اهداف در مجموع به افزایش امنیت و هماهنگی در سراسر منطقه شنگن کمک شایانی کرده اند.

تفاوت حوزه شنگن و اتحادیه اروپا: دو مفهوم مرتبط اما متمایز

بسیاری از افراد حوزه شنگن و اتحادیه اروپا را با هم اشتباه می گیرند، در حالی که این دو نهاد با وجود همپوشانی زیاد، دارای اهداف و ساختارهای متفاوتی هستند. اتحادیه اروپا (EU) یک اتحادیه سیاسی و اقتصادی متشکل از ۲۷ کشور اروپایی است که با هدف ادغام اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بین اعضای خود تشکیل شده است. این اتحادیه دارای پارلمان، کمیسیون، و دادگاه های اختصاصی خود بوده و قوانین مشترکی در زمینه های مختلف از جمله تجارت، کشاورزی، محیط زیست و حقوق شهروندی وضع می کند. شهروندان اتحادیه اروپا از حق زندگی، کار، و تحصیل آزادانه در هر یک از کشورهای عضو برخوردارند.

در مقابل، حوزه شنگن تنها به جنبه حذف کنترل های مرزی داخلی و ایجاد یک سیاست ویزای مشترک برای اقامت های کوتاه مدت می پردازد. اگرچه اکثر کشورهای عضو شنگن، همزمان عضو اتحادیه اروپا نیز هستند، اما این عضویت ها لزوماً به یک معنا نیستند. برای مثال، کشورهایی مانند ایسلند، لیختن اشتاین، نروژ و سوئیس عضو شنگن هستند اما جزو اتحادیه اروپا نیستند. همچنین، برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا (مانند ایرلند و قبرس) هنوز به طور کامل به حوزه شنگن نپیوسته اند. این تمایز برای مسافران و مهاجران اهمیت دارد؛ چرا که ویزای شنگن تنها امکان سفر و اقامت کوتاه مدت (تا ۹۰ روز در هر ۱۸۰ روز) را فراهم می کند، در حالی که حق کار یا زندگی طولانی مدت در یک کشور اروپایی نیازمند اخذ ویزای ملی یا مجوز اقامت مربوطه است که غالباً تابع قوانین اتحادیه اروپا و کشور میزبان است.

لیست کامل و به روز کشورهای عضو حوزه شنگن (29 کشور)

حوزه شنگن با هدف تسهیل رفت وآمد و تقویت همکاری های امنیتی، پیوسته در حال تکامل و گسترش است. در حال حاضر، این منطقه شامل ۲۹ کشور می شود که امکان سفر بدون کنترل های مرزی داخلی را برای میلیون ها نفر فراهم می آورند. این کشورها را می توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد: آن هایی که همزمان عضو اتحادیه اروپا هستند و آن هایی که با وجود عدم عضویت در اتحادیه اروپا، به واسطه توافقنامه های خاص به پیمان شنگن ملحق شده اند.

کشورهای عضو اتحادیه اروپا و پیمان شنگن

اکثریت کشورهای عضو حوزه شنگن، همزمان اعضای اتحادیه اروپا نیز هستند. این همپوشانی نشان دهنده همسویی اهداف بسیاری از کشورهای اروپایی در جهت ادغام و همکاری است. در ادامه، لیست این کشورها به همراه سال پیوستن آن ها به پیمان شنگن در یک جدول جامع آورده شده است:

کشور	سال پیوستن به شنگن
بلژیک	۱۹۸۵ (بنیان گذار)
فرانسه	۱۹۸۵ (بنیان گذار)
آلمان	۱۹۸۵ (بنیان گذار)
لوکزامبورگ	۱۹۸۵ (بنیان گذار)
هلند	۱۹۸۵ (بنیان گذار)
ایتالیا	۱۹۹۰
پرتغال	۱۹۹۱
اسپانیا	۱۹۹۱
یونان	۱۹۹۲
اتریش	۱۹۹۵
دانمارک	۱۹۹۶
فنلاند	۱۹۹۶
سوئد	۱۹۹۶
جمهوری چک	۲۰۰۷
استونی	۲۰۰۷
مجارستان	۲۰۰۷
لتونی	۲۰۰۷
لیتوانی	۲۰۰۷
مالت	۲۰۰۷
لهستان	۲۰۰۷
اسلواکی	۲۰۰۷
اسلوونی	۲۰۰۷
کرواسی	۲۰۲۳
بلغارستان	مارس ۲۰۲۴ (مرزهای هوایی و دریایی)
رومانی	مارس ۲۰۲۴ (مرزهای هوایی و دریایی)

همانطور که مشاهده می شود، کرواسی جدیدترین عضو کامل شنگن از سال ۲۰۲۳ است. همچنین، بلغارستان و رومانی نیز از ۳۱ مارس ۲۰۲۴ به طور جزئی (فقط برای مرزهای هوایی و دریایی) به حوزه شنگن پیوسته اند و انتظار می رود در آینده نزدیک عضویت کامل آن ها نیز نهایی شود. این توسعه نشان دهنده تمایل روزافزون کشورهای اروپایی به همکاری و ادغام در این منطقه است.

کشورهای غیر عضو اتحادیه اروپا اما عضو حوزه شنگن (EFTA)

علاوه بر کشورهای عضو اتحادیه اروپا، چهار کشور اروپایی نیز هستند که با وجود عدم عضویت در اتحادیه اروپا، به پیمان شنگن ملحق شده اند. این کشورها که اعضای اتحادیه تجارت آزاد اروپا (EFTA) نیز هستند، از طریق توافقنامه های خاصی با اتحادیه اروپا، قوانین شنگن را پذیرفته و اجرا می کنند. این توافقنامه ها به آن ها اجازه می دهد تا از مزایای تردد آزاد در منطقه شنگن بهره مند شوند و در عین حال سیاست های اقتصادی مستقل خود را حفظ کنند.

این چهار کشور عبارتند از:

• ایسلند: از سال ۱۹۹۶ پیمان شنگن را امضا کرد و در سال ۲۰۰۱ به طور کامل به آن پیوست.
• لیختن اشتاین: آخرین کشوری بود که در سال ۲۰۰۸ پیمان شنگن را امضا کرد و در سال ۲۰۱۱ عضو کامل آن شد.
• نروژ: در سال ۱۹۹۶ پیمان شنگن را امضا کرد و در سال ۲۰۰۱ به طور کامل به آن پیوست.
• سوئیس: در سال ۲۰۰۴ پیمان شنگن را امضا کرد و در سال ۲۰۰۸ به طور کامل به آن پیوست.

پیوستن این کشورها به حوزه شنگن، اهمیت استراتژیک این پیمان را فراتر از مرزهای اتحادیه اروپا نشان می دهد و بر این نکته تأکید دارد که همکاری در زمینه امنیت مرزی و تسهیل سفر می تواند بدون ادغام کامل اقتصادی و سیاسی نیز محقق شود.

کشورهایی که عضو حوزه شنگن نیستند: شناخت مرزها

با وجود گستردگی و اهمیت حوزه شنگن، تمامی کشورهای اروپایی یا حتی تمامی اعضای اتحادیه اروپا، جزو این پیمان نیستند. دلایل عدم عضویت می تواند متفاوت باشد، از انتخاب های سیاسی گرفته تا عدم تکمیل الزامات فنی و امنیتی لازم برای پیوستن به منطقه بدون مرز. شناخت این کشورها برای برنامه ریزی دقیق سفر و درک قوانین ویزای مرتبط با آن ها ضروری است.

کشورهای عضو اتحادیه اروپا که در شنگن نیستند (با دلیل)

دو کشور از اعضای اتحادیه اروپا هنوز به طور کامل به حوزه شنگن نپیوسته اند، که هر کدام دلایل خاص خود را دارند:

• جمهوری ایرلند: ایرلند تنها کشوری است که با وجود عضویت در اتحادیه اروپا، به طور رسمی و با انتخاب خود (Opt-out clause) از پیوستن به منطقه شنگن خودداری کرده است. دلیل اصلی این تصمیم، حفظ منطقه سفر مشترک (Common Travel Area) با بریتانیا است. این منطقه به شهروندان ایرلند و بریتانیا اجازه می دهد بدون کنترل های مرزی بین دو کشور تردد کنند. پیوستن ایرلند به شنگن می توانست این توافق دیرینه را به خطر بیندازد.
• قبرس: قبرس نیز یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا است که هنوز به طور کامل به حوزه شنگن ملحق نشده است. این کشور از نظر فنی و قانونی آماده پیوستن است و قوانین شنگن را تا حد زیادی در سیستم ویزای خود اعمال می کند، اما به دلیل مسائل سیاسی و اختلاف نظرها بر سر مرزهای شمالی این جزیره (جمهوری ترک قبرس شمالی)، روند عضویت کامل آن به تعویق افتاده است. با این حال، قبرس در تلاش است تا هر چه زودتر به عضویت کامل درآید و انتظار می رود این اتفاق در آینده ای نزدیک رخ دهد.

همانطور که پیش تر اشاره شد، بلغارستان و رومانی نیز تا پیش از مارس ۲۰۲۴ به طور کامل عضو شنگن نبودند و تنها مرزهای هوایی و دریایی آن ها به این منطقه پیوست. این وضعیت نشان می دهد که پیوستن به شنگن یک فرآیند مرحله ای است که نیازمند هماهنگی های گسترده فنی، امنیتی و سیاسی است.

کشورهای اروپایی خارج از اتحادیه اروپا و شنگن

علاوه بر موارد بالا، تعداد زیادی از کشورهای اروپایی نیز وجود دارند که نه عضو اتحادیه اروپا هستند و نه جزو حوزه شنگن به شمار می روند. سفر به این کشورها نیازمند ویزای جداگانه است که تابع قوانین ملی هر کشور است:

• بریتانیا: پس از خروج از اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۰ (برگزیت)، بریتانیا نه تنها عضو اتحادیه اروپا نیست، بلکه هیچ ارتباطی با حوزه شنگن نیز ندارد. سفر به این کشور نیازمند ویزای جداگانه بریتانیا است.
• کشورهای حوزه بالکان: بسیاری از کشورهای حوزه بالکان غربی مانند آلبانی، بوسنی و هرزگوین، مونته نگرو، صربستان، مقدونیه شمالی، و کوزوو در حال حاضر نه عضو اتحادیه اروپا هستند و نه شنگن. برخی از آن ها در مسیر پیوستن به اتحادیه اروپا هستند، اما این فرآیند زمان بر است.
• کشورهای اروپای شرقی: کشورهایی مانند اوکراین، مولداوی، بلاروس، و روسیه نیز جزو حوزه شنگن نیستند. این کشورها دارای روابط متفاوتی با اتحادیه اروپا هستند و قوانین ویزای خاص خود را دارند.
• ترکیه: ترکیه، به عنوان یک کشور اوراسیایی با بخش کوچکی در اروپا، نه عضو اتحادیه اروپا است و نه شنگن. با این حال، روابط نزدیکی با اروپا دارد و در حال مذاکره برای تسهیلات ویزا است.

میکروکشورهای اروپایی با وضعیت خاص

برخی از میکروکشورهای اروپایی نیز وضعیت ویژه ای در رابطه با حوزه شنگن دارند. این کشورها به دلیل اندازه کوچک و موقعیت جغرافیایی خاص خود، عملاً بدون کنترل مرزی با کشورهای همسایه شنگن خود ارتباط دارند، اما رسماً عضو پیمان شنگن نیستند:

• موناکو: این شاهزاده نشین کوچک در سواحل مدیترانه، مرزهای زمینی و دریایی خود را با فرانسه به اشتراک می گذارد. عملاً کنترل مرزی بین موناکو و فرانسه وجود ندارد و ورود به موناکو نیازی به ویزای جداگانه ندارد اگر فرد از طریق منطقه شنگن وارد شود.
• سان مارینو: این جمهوری کوچک که کاملاً توسط ایتالیا احاطه شده است، کنترل مرزی خاصی با ایتالیا ندارد و مسافران می توانند آزادانه بین این دو کشور تردد کنند. ورود به سان مارینو نیز با ویزای شنگن امکان پذیر است.
• واتیکان: کوچکترین کشور مستقل جهان، در قلب شهر رم ایتالیا واقع شده و هیچ کنترل مرزی با ایتالیا ندارد. دسترسی به واتیکان از طریق مرزهای باز با ایتالیا صورت می گیرد و نیازی به ویزای جداگانه نیست.

این سه کشور با وجود عدم عضویت رسمی، عملاً جزئی جدایی ناپذیر از منطقه سفر شنگن محسوب می شوند و گردشگران با ویزای شنگن می توانند به راحتی از آن ها بازدید کنند.

ویزای شنگن: کلید ورود به منطقه آزاد

برای بسیاری از شهروندان خارج از اتحادیه اروپا و منطقه شنگن، ویزای شنگن حکم کلید ورود به این منطقه وسیع و بدون مرز را دارد. این ویزا امکان سفر به ۲۹ کشور اروپایی را با یک مجوز واحد فراهم می کند و فرآیند برنامه ریزی سفر را به طرز چشمگیری ساده می سازد. درک دقیق ماهیت، انواع و الزامات این ویزا برای هر متقاضی ضروری است.

ویزای شنگن چیست و چه کاربردی دارد؟

ویزای شنگن یک ویزای اقامت کوتاه مدت است که به دارنده آن اجازه می دهد تا برای مقاصد گردشگری، تجاری، ملاقات با خانواده یا دوستان، شرکت در کنفرانس ها یا دوره های آموزشی کوتاه مدت (که نیازی به ویزای ملی ندارد) و سایر فعالیت های مشابه، وارد منطقه شنگن شود. مهمترین ویژگی این ویزا، امکان تردد آزادانه در تمامی کشورهای عضو شنگن است، به این معنی که با اخذ ویزا از یک کشور، می توانید بدون نیاز به ویزاهای متعدد، به سایر کشورهای این منطقه نیز سفر کنید. این قابلیت به مسافران اجازه می دهد تا به راحتی از مرزهای داخلی عبور کنند و از جاذبه های فرهنگی و طبیعی متنوع اروپا لذت ببرند.

یکی از قوانین کلیدی مرتبط با ویزای شنگن، «قانون ۹۰/۱۸۰ روز» است. این قانون بیان می کند که دارنده ویزای شنگن، چه ویزای یک بار ورود باشد چه چندبار ورود، حداکثر می تواند ۹۰ روز در یک دوره ۱۸۰ روزه در منطقه شنگن اقامت داشته باشد. این دوره ۱۸۰ روزه به صورت مداوم بررسی می شود و شامل روزهای اقامت قبلی فرد نیز می شود. این قانون برای جلوگیری از اقامت طولانی مدت افراد با ویزای توریستی و تضمین ماهیت کوتاه مدت ویزای شنگن طراحی شده است. تخطی از این قانون می تواند منجر به جریمه، دیپورت، و یا ممنوعیت از ورود مجدد به منطقه شنگن شود.

انواع ویزای شنگن

ویزای شنگن بر اساس تعداد دفعات ورود به منطقه، به سه نوع اصلی تقسیم می شود که متقاضی می تواند بر اساس نیاز خود برای یکی از آن ها درخواست دهد:

• ویزای یک بار ورود (Single Entry Visa): با این ویزا، دارنده فقط یک بار می تواند وارد منطقه شنگن شود. پس از خروج از منطقه، حتی اگر اعتبار ویزا و تعداد روزهای مجاز اقامت باقی مانده باشد، امکان ورود مجدد وجود نخواهد داشت. این نوع ویزا برای سفرهایی مناسب است که فرد قصد دارد فقط یک بار به اروپا سفر کرده و پس از پایان سفر از منطقه خارج شود.
• ویزای دوبار ورود (Double Entry Visa): این نوع ویزا به دارنده اجازه می دهد دو بار وارد منطقه شنگن شود. پس از اولین خروج و ورود مجدد، ویزا منقضی می شود. این ویزا برای افرادی مفید است که نیاز به یک بار خروج و بازگشت به منطقه شنگن در طول سفر خود دارند.
• ویزای چند بار ورود (Multiple Entry Visa): محبوب ترین نوع ویزا برای مسافران دائمی، ویزای چند بار ورود است. این ویزا به دارنده اجازه می دهد تا در طول دوره اعتبار ویزا و با رعایت قانون ۹۰/۱۸۰ روز، به دفعات نامحدود وارد منطقه شنگن و از آن خارج شود. اعتبار این ویزا می تواند از ۶ ماه تا ۵ سال متغیر باشد و برای افرادی که سفرهای مکرر به اروپا دارند، بسیار مناسب است.

انتخاب نوع ویزا بستگی به برنامه سفر متقاضی دارد. هر چه دفعات ورود بیشتری مورد نیاز باشد، باید برای نوع مناسب آن درخواست داد و مدارک مربوطه را ارائه کرد.

شرایط کلی اخذ ویزای شنگن

اخذ ویزای شنگن نیازمند رعایت مجموعه ای از شرایط و ارائه مدارک مشخص است تا سفارت کشور مورد نظر از بازگشت متقاضی به کشور خود پس از پایان سفر اطمینان حاصل کند. برخی از مهمترین شرایط کلی عبارتند از:

• هدف سفر: متقاضی باید هدف مشخص و معتبری برای سفر خود داشته باشد (گردشگری، تجارت، بازدید از بستگان و…).
• تمکن مالی: اثبات توانایی مالی کافی برای پوشش هزینه های اقامت و بازگشت به کشور خود. این مورد معمولاً از طریق پرینت حساب بانکی، گردش مالی، و یا نامه های حمایت مالی (در صورت وجود اسپانسر) انجام می شود.
• بیمه مسافرتی: ارائه بیمه مسافرتی معتبر که هزینه های پزشکی اضطراری و بازگشت به کشور را پوشش دهد. این بیمه باید برای کل مدت اقامت در منطقه شنگن و با حداقل پوشش ۳۰,۰۰۰ یورو باشد.
• برنامه سفر: ارائه رزرو بلیط هواپیما (رفت و برگشت)، رزرو هتل یا محل اقامت برای کل دوره سفر، و جزئیات برنامه روزانه سفر.
• مدارک شغلی و اجتماعی: مدارکی که نشان دهنده وضعیت شغلی، تحصیلی یا اجتماعی متقاضی در کشور مبدأ باشد (مانند گواهی اشتغال به کار، گواهی تحصیل، فیش حقوقی، جواز کسب و …). این مدارک برای اثبات وابستگی فرد به کشور خود و اطمینان از بازگشت وی پس از پایان سفر است.
• سابقه سفر (Travel History): داشتن سابقه سفرهای قبلی، به خصوص به کشورهای معتبر، می تواند به اعتبار پرونده درخواست کمک کند.
• عدم سابقه کیفری: متقاضی نباید دارای سابقه کیفری باشد که مانع از ورود او به منطقه شنگن شود.

مهم است که تمامی مدارک به صورت کامل و دقیق ارائه شوند. همچنین، لازم به ذکر است که حتی با دریافت ویزای شنگن، ورود به منطقه ۱۰۰٪ تضمین شده نیست. مأموران مرزی در بدو ورود همچنان حق دارند سؤالاتی را مطرح کرده و در صورت تشخیص هرگونه عدم تطابق یا شک و تردید، از ورود فرد جلوگیری کنند. بنابراین، داشتن مدارک کامل و پاسخ های منطقی در بدو ورود نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

ابزارهای امنیتی و مدیریت مرزی شنگن: VIS و SIS

منطقه شنگن با حذف کنترل های مرزی داخلی، نیاز به یک سیستم امنیتی قوی و هماهنگ در مرزهای خارجی خود دارد. برای این منظور، دو سیستم اطلاعاتی مهم و قدرتمند به نام های سیستم اطلاعات ویزا (VIS) و سیستم اطلاعات شنگن (SIS) توسعه یافته اند که نقش حیاتی در حفظ امنیت و مدیریت کارآمد مرزها ایفا می کنند. این سیستم ها همکاری های بین المللی را تقویت کرده و به کشورهای عضو اجازه می دهند تا اطلاعات مربوط به مسافران و مجرمان را به اشتراک بگذارند.

سیستم اطلاعات ویزا (VIS)

سیستم اطلاعات ویزا (Visa Information System – VIS) یک پایگاه داده بزرگ است که در سال ۲۰۱۱ راه اندازی شد. هدف اصلی VIS، افزایش امنیت منطقه شنگن و تسهیل فرآیند درخواست و صدور ویزا است. این سیستم به کشورهای عضو شنگن اجازه می دهد تا اطلاعات مربوط به درخواست های ویزای اقامت کوتاه مدت (ویزای شنگن) را به صورت متمرکز ذخیره و به اشتراک بگذارند.

کاربردها و اهمیت VIS:

• ثبت اطلاعات بیومتریک: VIS اطلاعات بیومتریک متقاضیان ویزا، از جمله اثر انگشت و عکس دیجیتال آن ها را ذخیره می کند. این داده ها به تأیید هویت متقاضیان و جلوگیری از سوءاستفاده از ویزا یا جعل اسناد کمک می کند.
• پردازش درخواست های ویزا: سفارتخانه ها و کنسولگری های کشورهای شنگن می توانند به VIS دسترسی داشته باشند تا سوابق ویزای قبلی متقاضیان را بررسی کرده و تصمیم گیری دقیق تری در مورد صدور ویزا داشته باشند. این کار به جلوگیری از دریافت همزمان چندین ویزا یا ارائه اطلاعات نادرست کمک می کند.
• کنترل مرزی: مأموران مرزی در نقاط ورود به منطقه شنگن می توانند با استفاده از VIS، هویت دارندگان ویزا را تأیید کرده و از ورود افرادی که ممکن است تهدیدی برای امنیت محسوب شوند، جلوگیری کنند.
• مبارزه با مهاجرت غیرقانونی: با ثبت دقیق اطلاعات، VIS به شناسایی افرادی که بیش از حد مجاز اقامت کرده اند یا قصد ورود غیرقانونی دارند، کمک می کند.

VIS ابزاری حیاتی برای هماهنگی و اطمینان از یکپارچگی سیاست ویزای شنگن است و نقش مهمی در تسهیل سفر برای مسافران قانونی و در عین حال افزایش امنیت منطقه ایفا می کند.

سیستم اطلاعات شنگن (SIS)

سیستم اطلاعات شنگن (Schengen Information System – SIS) یکی دیگر از پایگاه های داده حیاتی در منطقه شنگن است که از سال ۱۹۹۵ به منظور افزایش همکاری پلیسی و قضایی و کنترل مرزهای خارجی مورد استفاده قرار گرفته است. SIS یک شبکه اطلاعاتی گسترده است که به مقامات اجرایی کشورهای عضو اجازه می دهد تا اطلاعات مربوط به افراد و اشیاء تحت تعقیب یا گمشده را به سرعت به اشتراک بگذارند.

کاربردها و اهمیت SIS:

• کنترل مرزها: SIS به مأموران مرزی کمک می کند تا در زمان کنترل های مرزی خارجی، اطلاعات مربوط به افراد و وسایل نقلیه تحت تعقیب، افراد ممنوع الورود، یا اسناد مسافرتی سرقتی را بررسی کنند.
• همکاری پلیسی و قضایی: این سیستم ابزاری قدرتمند برای پلیس و مقامات قضایی کشورهای عضو است تا اطلاعات مربوط به مجرمان فراری، مظنونین تروریستی، افراد گمشده، و حتی وسایل نقلیه یا مدارک سرقتی را به سرعت مبادله کنند. این امر به دستگیری مجرمان و کشف اموال سرقتی در سراسر منطقه کمک شایانی می کند.
• جلوگیری از جرم و تروریسم: با دسترسی سریع به اطلاعات حیاتی، مقامات می توانند به سرعت به تهدیدات امنیتی پاسخ دهند و از وقوع جرایم جدی و اقدامات تروریستی جلوگیری کنند.
• حمایت از افراد آسیب پذیر: SIS همچنین شامل اطلاعاتی در مورد افراد آسیب پذیر، مانند کودکان گمشده، می شود که به مقامات کمک می کند تا آن ها را پیدا کرده و محافظت کنند.

SIS پرکاربردترین سیستم اشتراک اطلاعات در اروپا است و نقش اصلی آن در حفظ امنیت داخلی و مدیریت مرزی منطقه شنگن بی بدیل است. این دو سیستم (VIS و SIS) در کنار یکدیگر، ستون فقرات سیاست های امنیتی و مهاجرتی حوزه شنگن را تشکیل می دهند و تضمین می کنند که حرکت آزادانه در داخل منطقه با تدابیر امنیتی کافی همراه است.

ویژگی های منحصر به فرد منطقه شنگن

حوزه شنگن فراتر از صرفاً حذف کنترل های مرزی است؛ این منطقه با مجموعه ای از ویژگی های منحصر به فرد شناخته می شود که آن را به یکی از پیشرفته ترین مناطق یکپارچه در جهان تبدیل کرده است. این ویژگی ها، سفر را برای میلیون ها نفر تسهیل کرده و در عین حال امنیت و همکاری بین المللی را تقویت می نمایند.

منطقه شنگن نمادی از ادغام عمیق اروپایی است که نه تنها سفر را برای شهروندان و گردشگران آسان می کند، بلکه چارچوبی قدرتمند برای همکاری های امنیتی و قضایی فراهم می آورد تا از امنیت و رفاه جامعه محافظت شود.

از جمله مهمترین ویژگی های این منطقه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استانداردهای مشترک برای کنترل مرزی خارجی: تمامی کشورهای عضو شنگن از یک مجموعه واحد از قوانین و رویه ها برای کنترل مرزهای خارجی منطقه (یعنی مرزهای با کشورهای غیر شنگن) پیروی می کنند. این یکپارچگی تضمین می کند که ورود به منطقه از هر نقطه مرزی، استانداردهای امنیتی یکسانی را رعایت می کند.
• مقررات مشترک در زمینه ویزای اقامت کوتاه مدت: سیاست ویزای شنگن در تمامی کشورهای عضو یکپارچه است. به این معنی که ویزای صادر شده توسط یک کشور عضو، در تمام ۲۹ کشور اعتبار دارد و متقاضیان با رعایت قانون ۹۰/۱۸۰ روز می توانند در سرتاسر منطقه سفر کنند.
• همکاری های قضایی و پلیسی گسترده: کشورهای شنگن در زمینه مبارزه با جرایم فرامرزی و تروریسم، همکاری های تنگاتنگی با یکدیگر دارند. این همکاری شامل تبادل اطلاعات از طریق سیستم هایی مانند SIS و VIS، استرداد سریع تر مجرمان، و کمک های حقوقی متقابل در پرونده های قضایی است.
• امکان فعال سازی کنترل های مرزی موقت در شرایط اضطراری: با وجود اصل حذف کنترل های مرزی داخلی، کشورهای عضو این اختیار را دارند که در شرایط اضطراری و تهدیدات جدی برای امنیت داخلی یا نظم عمومی (مانند حوادث تروریستی، اپیدمی های بزرگ، یا رویدادهای مهم بین المللی)، به طور موقت کنترل های مرزی خود را در داخل منطقه شنگن برقرار کنند. این تدابیر معمولاً محدود به زمان هستند و باید به کمیسیون اروپا اطلاع داده شوند.
• تسهیل تردد شهروندان اتحادیه اروپا: شهروندان کشورهای عضو اتحادیه اروپا و حوزه اقتصادی اروپا (EEA) و سوئیس، می توانند آزادانه در منطقه شنگن تردد، زندگی و کار کنند بدون نیاز به ویزای شنگن یا حتی گذرنامه در بسیاری موارد (با کارت شناسایی ملی معتبر).

این ویژگی ها در مجموع به ایجاد یک فضای امن، کارآمد و تسهیل کننده برای تردد افراد و تبادل اطلاعات در قلب اروپا کمک کرده اند.

نتیجه گیری: برنامه ریزی هوشمندانه سفر به اروپا

همانطور که در این مقاله جامع «مروری بر نام کشورهای اعضا شنگن و آن هایی که نیستند» بررسی شد، حوزه شنگن نقش محوری در تسهیل سفر و زندگی در اروپا ایفا می کند. شناخت دقیق کشورهای عضو این پیمان و تفاوت های آن با اتحادیه اروپا، برای هر فردی که قصد برنامه ریزی برای ورود به این قاره را دارد، ضروری است. از گردشگران و متقاضیان ویزای شنگن گرفته تا دانشجویان و سرمایه گذاران، همه باید با قوانین و مزایای این منطقه آشنا باشند تا تجربه ای بی دغدغه و موفقیت آمیز داشته باشند.

پیمان شنگن با حذف کنترل های مرزی داخلی و ایجاد یک سیاست ویزای یکپارچه، دروازه ای به سوی ۲۹ کشور فراهم کرده است که هر یک فرهنگ و جاذبه های منحصر به فرد خود را دارند. با آگاهی از این لیست جامع، درک تفاوت های میان عضویت در شنگن و اتحادیه اروپا، و آشنایی با قوانین ویزای شنگن، می توانید با دیدی بازتر و هوشمندانه تر برای سفر خود برنامه ریزی کنید. به یاد داشته باشید که اطلاعات به روز، کلید یک سفر موفق به منطقه شنگن است، به ویژه با توجه به پیوستن جدیدترین اعضا مانند کرواسی، بلغارستان و رومانی. با برنامه ریزی دقیق و رعایت الزامات، گام های شما در قلب اروپا، هموار و دلپذیر خواهد بود.