۲۶ آبان در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

خبرگزاری علم و فناوری ساز ایرانی؛ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 26 آبان برابر با ۱۶ نوامبر را ورق می‌زنیم.

***

مکسیمیلین فون فِری

۱۶ نوامبر ۱۸۵۲ میلادی برابر با 26 آبان ۱۲۳۱ خورشیدی، مکسیمیلین فون فری، پزشک اتریشی به‌دنیا آمد. کار اولیه فری در شهر لایپزیگ آلمان مربوط به سیستم گردش خون بود. او همچنین با توسعه نمونه اولیه یک ماشین قلب-ریه شهرت دارد. اما مطالعات اصلی فون فری درباره گیرنده‌های مکانیکی حسی‌ پوست است. طی دهه ۱۸۹۰، فری پیشنهاد کرد که درد در کنار لمس، گرما و سرما یک کیفیت لمسی مستقل است و با تحریک انتهای اعصاب درک می‌شود. او پوست را موزاییکی از تکه‌های مجزا توصیف کرد که هر تکه به یکی از این محرک‌ها حساس است. البته مطالعات بعدی نشان داد که این توصیف درست نیست.

ژول لویی- گابریل ویول

 

۱۶ نوامبر ۱۸۴۱ میلادی برابر با 26 آبان ۱۲۲۰ خورشیدی، ژول لویی-گابیریل ویول، فیزیکدان فرانسوی به‌دنیا آمد. او کسی است که ثابت خورشیدی را در سال ۱۸۷۵ از بالای کوه مون‌بلان در فرانسه تعیین کرد و همین‌طور در سال ۱۸۸۱ اولین یکای استاندارد و بین‌المللی اندازه‌گیری شدت نور و تابش‌های با دمای بالا که یک واحد فتومتریک به‌نام ویول یا ویوله است را ارائه کرد. ویول همچنین نقاط همجوشی پالادیوم، پلاتین و طلا را تعیین کرد و به نظریه آبفشان‌ها و منشأ تگرگ علاقه‌مند بود. پرتوسنج خورشیدی او که دستگاهی برای اندازه‌‌گیری شدت نور خورشید است از دو کره توخالی متحدالمرکز ساخته شده است. نور خورشید از یک روزنه روی کره بیرونی عبور می‌کند و روی یک دماسنج در کره داخلی توخالی می‌افتد.

ائوجنیو بِلترامی

۱۶ نوامبر ۱۸۳۵ میلادی برابر با 26 آبان ۱۲۱۴ خورشیدی، ریاضیدان ایتالیایی به‌دنیا آمد. شهرت بلترامی برای ارائه مفاهیم هندسه نااقلیدوسی اوست. این دانشمند در سال ۱۸۶۵ مقاله‌ای درباره چگونگی نمایش عناصر خط روی سطوح با انحنای ثابت منتشر کرد. رویکرد او نمایش جدیدی از هندسه انحنای ثابت ارائه کرد که با نظریه اقلیدسی سازگار بود. هرچند امروزه مقاله بلترامی برای اختراع هندسه نااقلیدسی بسیار مهم است اما در زمان خودش چندان مورد استقبال قرار نگرفت. بلترامی به مطالعه الاستیسیته، تئوری موج، اپتیک، ترمودینامیک و نظریه پتانسیل پرداخت و از اولین کسانی بود که مفاهیم فرافضا و زمان را به‌عنوان بعد چهارم بررسی کرد. تحقیقات او درباره هدایت گرما به معادلات دیفرانسیل جزئی خطی منجر شد. برخی از آخرین کارهای بلترامی درمورد تفسیر مکانیکی معادلات ماکسول بود.

کارل فون لینده 

۱۶ نوامبر ۱۹۳۴ میلادی برابر با 26 آبان ۱۳۱۳ خورشیدی، کارل فون لینده مهندس، مخترع و شیمی‌دان آلمانی درگذشت. در تاریخ توسعه یخچال از نام او می‌توان به‌عنوان مخترع تبرید مکانیکی یاد کرد. اولین تجهیزات تبرید (سردسازی) او در کارخانه‌ای در مونیخ آزمایش شد. لیند همچنین فرآیند پیوسته‌ای از مایع‌شدن گازها را برای مقادیر زیاد اختراع کرد که هم انگیزه و هم وسیله‌ای برای انجام تحقیقات علمی در دماهای پایین و خلاء بسیار بالا فراهم می‌کرد. صنعت اصلی لینده اکنون به ۱۲۰ شرکت در سراسر جهان افزایش یافته است.

کشف دو عنصر جدید

۱۶ نوامبر ۱۹۴۵ میلادی برابر با 26 آبان ۱۳۲۴ خورشیدی، دو عنصر تازه کشف‌شده اعلام شدند: اَمریسیوم با عدد اتمی ۹۵ و کوریم با عدد اتمی ۹۶. سال ۱۹۴۱ گروهی از محققان دانشگاه کالیفرنیا به‌سرپرستی گلن سیبورگ بااستفاده از شتابگر حلقوی در آزمایشگاه تابش لارنس دانشگاه کالیفرنیا در برکلی موفق شدند عنصر پلوتونیوم با عدد اتمی ۹۴ را کشف کنند و در پی آن، امریسیوم در همین شتابگر کشف شد.ازآنجاکه این عنصر پرتوزا است و از تشعشعات گاما و آلفا ساطع می‌کند به‌عنوان منبع قابل حمل برای رادیوگرافی گاما و در آشکارسازهای دود سامانه‌های اطفاء حریق استفاده می‌شود. پس‌از این کشف، دانشمندان دانشگاه شیکاگو زمانی‌که از بمباران امروزه، از بمباران پلوتونیوم در راکتورهای اتمی مشغول تولید امرسیوم بودند کوریوم را به‌عنوان محصول جانبی آمریسیوم کشف کردند. آمریسیوم نامش را از قاره‌ آمریکا و کوریوم نامش را به افتخار پیر و ماری کوری گرفته است. کوریم برای ایجاد گرما و نیرو در ماهواره‌ها یا نقاط دور افتاده به‌کار می‌رود.