مترو مسکو و حضور در میان معماری زنده شهر

مترو مسکو، شاهکاری بی بدیل از معماری و مهندسی، نه تنها یک سیستم حمل ونقل عمومی کارآمد، بلکه یک کاخ زیرزمینی و موزه هنر زنده است که ریشه های عمیقی در تاریخ مسکو و اتحاد جماهیر شوروی دارد. این جاذبه گردشگری بی نظیر، بازتابی از میراث فرهنگی غنی شهر و نماد شهر مسکو در دوران های مختلف است.

این سیستم حمل ونقل زیرزمینی، با ایستگاه هایی که هر یک به تنهایی اثری هنری محسوب می شوند، فراتر از یک وسیله جابه جایی، به تجربه ای فراموش نشدنی برای بازدیدکنندگان و شهروندان بدل شده است. از شکوه و عظمت معماری استالینیستی گرفته تا ظرافت های رئالیسم سوسیالیستی در تزئینات داخلی، هر گوشه از مترو مسکو داستانی برای گفتن دارد. این شاهکار معماری، بخش جدایی ناپذیری از هویت بصری و فرهنگی پایتخت روسیه است و به حق می توان آن را یکی از ستون های اصلی برنامه ریزی شهری مدرن مسکو دانست.

افتتاح مترو مسکو در دوران استالین

ایده ساخت مترو در مسکو به دوران امپراتوری روسیه بازمی گشت، اما اجرای آن تا دوران اتحاد جماهیر شوروی و رهبری ژوزف استالین به تعویق افتاد. ساخت و ساز مترو مسکو در سال ۱۹۳۱ آغاز شد و در تاریخ ۱۵ می ۱۹۳۵، فاز اول آن با خط ۱۱ کیلومتری سوکولنیکی و ۱۳ ایستگاه به بهره برداری رسید. این رویداد، مسکو را صاحب اولین سیستم راه آهن زیرزمینی در شوروی کرد و گام بزرگی در نوسازی زیرساخت های شهری بود.

پس از جنگ جهانی دوم، با وجود آسیب ها و محدودیت های بودجه ای، ساخت و ساز مترو ادامه یافت. در این دوران بود که یکی از مهم ترین و پیچیده ترین خطوط، یعنی خط حلقه (Koltsevaya Line) افتتاح شد. طراحی این خط دایره ای، که دسترسی بین سایر خطوط را به شکل چشمگیری تسهیل کرد، با شایعات و داستان های جالبی همراه است. یکی از معروف ترین آن ها حکایت از آن دارد که استالین ناخودآگاه لیوان قهوه اش را روی نقشه قرار داده و دایره ای که زیر لیوان پدیدار شد، الهام بخش ساخت خط حلقه به همان شکل گرد و قهوه ای رنگ کنونی شده است.

ایستگاه هایی که در این دوره و تحت تأثیر شرایط جنگی ساخته شدند، به دلیل محدودیت های مالی، ظاهری ساده تر نسبت به ایستگاه های مرکزی و اولیه دارند. با این حال، در طراحی آن ها نیز از عناصر هنری مانند شیشه های رنگارنگ و مجسمه هایی از جنس مرمر استفاده شد. اما ایستگاه هایی که بعدها و با بهبود شرایط اقتصادی به شبکه اضافه شدند، از شکوه و عظمت بی نظیری در معماری خود برخوردارند که آن ها را به کاخ های زیرزمینی تبدیل کرده است.

مترو مسکو، با تاریخچه ای غنی و معماری منحصر به فرد، نمادی از پیشرفت و هنر در دل اتحاد جماهیر شوروی است که تا به امروز، جایگاه خود را به عنوان یک جاذبه گردشگری برجسته و بخشی از میراث فرهنگی مسکو حفظ کرده است.

خطوط مترو مسکو

مترو مسکو، بدون احتساب حلقه مرکزی، در حال حاضر دارای بیش از ۲۵۰ ایستگاه مترو و ۱۷ خط فعال است که طول کلی مسیر آن به حدود ۴۳۵.۷ کیلومتر می رسد و آن را به پنجمین خط مترو طولانی در جهان تبدیل کرده است. این شبکه گسترده، علاوه بر خدمات رسانی به پایتخت، شهرهای اطراف مانند کراسنوگورسک، رئوتوف، لیوبرتسی و کوتلنیکی را نیز پوشش می دهد.

بیشتر طول مسیر سیستم مترو در عمق زمین ساخته شده است. عمیق ترین قسمت آن در ایستگاه مترو پارک پوبدی قرار دارد که ۷۴ متر زیر سطح زمین است. مترو مسکو یکی از شلوغ ترین سیستم های مترو در اروپا محسوب می شود و روزانه میلیون ها مسافر را جابه جا می کند. طراحی و معماری منحصر به فرد و تاریخی برخی از ایستگاه های آن، که شباهت زیادی به معماری کلیساها و کاخ ها دارد، آن را به خودی خود به یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری شهر تبدیل کرده است.

خط کولتسوایا یا همان خط حلقه (خط ۵)، یک دایره به طول ۲۰ کیلومتر تشکیل می دهد که امکان سفر بین تمام خطوط اصلی را فراهم می کند. این حلقه مرکزی، که در دایره ای بزرگ تر از خط ۵ قرار گرفته است، تمام خطوط مترو مسکو را به یکدیگر متصل می کند. اگرچه اکثر ایستگاه ها و خطوط زیرزمینی هستند، اما برخی از خطوط نیز دارای بخش های مرتفع و روگذر هستند. خطوط فیلیوفسکایا، بوتوفسکایا و خط دایره مرکزی از جمله خطوطی هستند که در سطح و ارتفاع طراحی شده اند و تجربه ای متفاوت از سفر با مترو را ارائه می دهند.

استفاده از مترو مسکو

استفاده از مترو مسکو برای گردشگران و ساکنان شهر تجربه ای آسان و کارآمد است. ایستگاه های مترو با علامت های قرمز رنگ و حرف M بزرگ مشخص شده اند که یافتن آن ها را بسیار ساده می کند. در داخل ایستگاه ها، تابلوهای اعلانات و راهنماها به هر دو زبان روسی و انگلیسی قابل مشاهده هستند که به مسیریابی کمک شایانی می کنند. هنگامی که سوار قطار می شوید، نام ایستگاه بعدی به هر دو زبان انگلیسی و روسی اعلام می شود؛ با صدای مرد برای قطارهایی که به سمت مرکز شهر می روند و با صدای زن برای قطارهایی که از مرکز شهر خارج می شوند.

علاوه بر این، درون هر واگن مترو مسکو، نقشه ای از طول مسیر به همراه زیرنویس انگلیسی وجود دارد که به شما امکان می دهد موقعیت خود را ردیابی کنید. یکی از بهترین مزایای مترو مسکو، مجهز بودن تمام قطارها و طول مسیر به اینترنت پرسرعت رایگان است. این امکان به شما اجازه می دهد که مسیر و موقعیت خود را با استفاده از نقشه های کاغذی یا نرم افزارهای راهیابی آنلاین یا آفلاین کنترل کنید.

برای سهولت بیشتر، اپلیکیشن های کاربردی متعددی مانند Metroman یا Yandex.Metro وجود دارند که شامل راهنما و نقشه مترو مسکو می شوند و می توانید آن ها را روی تلفن همراه خود نصب کنید. حتی مترو مسکو نیز نرم افزار مختص به خود را دارد که به دلیل استقبال گسترده گردشگران، قرار است زبان های فرانسوی، اسپانیایی، چینی، آلمانی و پرتغالی نیز به آن اضافه شوند، تا تجربه استفاده از این سیستم حمل ونقل برای بازدیدکنندگان بین المللی نیز بهبود یابد.

ساعت کار مترو مسکو

مترو مسکو به طور معمول از ساعت ۰۵:۲۵ صبح باز می شود و در ساعت ۰۱:۰۰ بامداد بسته می شود. زمان دقیق بازگشایی در ایستگاه های مختلف ممکن است با توجه به زمان ورود اولین قطار کمی متفاوت باشد، اما تمامی ایستگاه ها به طور همزمان درب های ورودی خود را در ساعت ۰۱:۰۰ بامداد می بندند. در ساعات شلوغی صبح و عصر، فاصله بین آمدن قطارها به حداقل ۹۰ ثانیه کاهش می یابد که نشان دهنده کارایی بالای این سیستم در جابه جایی حجم بالای مسافران است.

این سیستم به طور متوسط روزانه ۶.۹۹ میلیون مسافر را جابه جا می کند. اوج مسافرپذیری مترو مسکو در یک روز به ۹.۷۱ میلیون نفر نیز رسیده است که این رکورد در تاریخ ۲۶ دسامبر ۲۰۱۴ ثبت شد. مترو معمولاً بین ساعت ۸ تا ۱۰ صبح و عصرها در ساعت ۱۸ تا ۲۰ با ازدحام و شلوغی بیشتری مواجه است، که این ساعات اوج شلوغی را برای مسافران نشان می دهد.

هزینه استفاده از مترو

هزینه استفاده از مترو مسکو بسیار مقرون به صرفه است. قیمت بلیط تک سفره مترو مسکو در حال حاضر ۵۵ روبل است. نکته مهم این است که تفاوتی ندارد شما قصد دارید تنها بین چند ایستگاه مترو جابه جا شوید یا گشت و گذاری طولانی در شبکه مترو مسکو داشته باشید؛ در هر صورت هزینه نهایی مقرون به صرفه خواهد بود و شما تنها با پرداخت یک بار هزینه بلیط، می توانید تا زمانی که در ایستگاه مترو هستید، بین خطوط مختلف جابه جا شوید و از زیبایی های آن لذت ببرید.

برای ورود به مترو مسکو می توانید از انواع کارت های اعتباری مختلف مانند کارت ترویکا (Troika Card)، کارت سفر متحد (Unified Travel Card) و کارت نود دقیقه ای (90-Minute Card) استفاده کنید. هزینه دریافت هر کدام از این کارت ها متفاوت است و بسته به نوع کارت و مدت اعتبار، بین ۳۶ تا ۵۵ روبل متغیر است. این کارت ها نه تنها راحتی بیشتری را فراهم می کنند، بلکه می توانند در بلندمدت نیز مقرون به صرفه تر باشند، به خصوص اگر قصد اقامت طولانی مدت در مسکو را دارید.

معماری بی نظیر ۵ ایستگاه متروی مسکو

مسکو به دلیل داشتن جاذبه های گردشگری دیدنی، قدمت فرهنگی و آثار با ارزش، جزو شناخته شده ترین پایتخت های دنیاست. اما در سوی دیگر، این پایتخت زیبا به واسطه معماری شگفت انگیز ایستگاه های مترویش، محبوبیتی جهانی کسب کرده است. این ایستگاه ها، نمونه های بارزی از معماری استالینیستی و رئالیسم سوسیالیستی هستند که هر یک داستانی از تاریخ مسکو و اتحاد جماهیر شوروی را روایت می کنند. در ادامه به معرفی چند ایستگاه مترو شگفت انگیز مترو مسکو می پردازیم که هر یک به تنهایی یک کاخ زیرزمینی محسوب می شوند.

کومسومولسکایا (Komsomolskaya)

ایستگاه مترو کومسومولسکایا (Komsomolskaya)، واقع در ناحیه کراسنوسلسکی و بخش مرکزی مسکو، یکی از شلوغ ترین و باشکوه ترین ایستگاه ها در کل مترو مسکو است. این ایستگاه در خط Koltsevaya قرار گرفته و در زیر شلوغ ترین مرکز حمل ونقل مسکو، یعنی میدان کومسومولسکایا، واقع شده است که به پایانه های راه آهن لنینگرادسکی، یاروسلاوسکی و کازانسکی خدمات رسانی می کند.

کومسومولسکایا توسط الکسی شچوسف به عنوان نمادی از سخنرانی تاریخی استالین در ۷ نوامبر ۱۹۴۱ طراحی شد. استالین در این سخنرانی، خاطرات رهبران نظامی گذشته شوروی مانند الکساندر نوسکی و دیمیتری دونسکوی را یادآوری کرد و همین ایده بر روی موزاییک های باشکوه کومسومولسکایا نیز ظاهر شد. این نقاشی دیواریهای عظیم، صحنه هایی از نبردها و پیروزی های تاریخی را به تصویر می کشند. در ابتدا، طراحی این ایستگاه مترو عمیقاً سنتی بود، اما بعدها، شچوسف ستون های بتنی سنگین را با ستون های فولادی هشت ضلعی باریک که با کاشی های مرمر پرچ شده بودند، جایگزین کرد و فضای باز بزرگ تری را ایجاد نمود.

پس از مرگ شچوسف، ایستگاه توسط ویکتور کوکورین، خالق موزاییک ها، تکمیل شد. کومسومولسکایا اولین و تنها طرح ایستگاه مترو باقی مانده از شچوسف است. نام این ایستگاه از کارگران جوان کومسومول (اعضای گروه کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی) که در ساخت آن همکاری کردند، اقتباس شده است و در واقع یکی از ایستگاه های تشریفاتی مترو مسکو به شمار می رود که شکوه معماری استالینیستی را به بهترین نحو به نمایش می گذارد.

میدان انقلاب (Revolution Square)

ایستگاه مترو میدان انقلاب (Ploshchad Revolyutsii)، یکی دیگر از شاهکارهای مترو مسکو، توسط الکسی دوشکین طراحی و در مارس ۱۹۳۸ افتتاح شد. این ایستگاه به خاطر معماری خاص و تزئینات هنری بی نظیرش شهرت دارد. ایستگاه دارای طاق هایی از مرمر قرمز و زرد است که بر روی ستون های کم ارتفاع قرار گرفته اند و فضایی باشکوه و در عین حال کاربردی را ایجاد کرده اند.

ویژگی برجسته این ایستگاه، ۷۶ مجسمه برنزی به سبک رئالیسم سوسیالیستی است که توسط ماتوی مانیزور ساخته شده اند. هر طاق با یک جفت مجسمه احاطه شده است که اقشار مختلف مردم اتحاد جماهیر شوروی را به تصویر می کشند؛ از جمله سربازان، کشاورزان، ورزشکاران، نویسندگان، هوانوردان، کارگران صنعتی و دانش آموزان. این مجسمه ها نه تنها جنبه تزئینی دارند، بلکه نمادی از آرمان ها و قهرمانان جامعه سوسیالیستی آن زمان بودند.

جالب است بدانید که این ایستگاه مترو از ابتدا فقط برای استفاده به عنوان ایستگاه مترو ساخته نشده بود، بلکه بخشی از پروژه اصلی تئاتر آکادمی بلشوی به شمار می رفت. این رویکرد چندمنظوره در برنامه ریزی شهری آن دوران، نشان دهنده دیدگاه جامع به فضاهای عمومی بود. ایستگاه مترو میدان انقلاب، با تلفیقی از معماری باشکوه و هنر مجسمه سازی، تجربه ای بی نظیر از میراث فرهنگی و تاریخ مسکو را به بازدیدکنندگان ارائه می دهد و آن را به یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری شهر تبدیل کرده است.

مایاکوفسکایا (Mayakovskaya)

ایستگاه مترو مایاکوفسکایا (Mayakovskaya)، که در تاریخ ۱۱ سپتامبر ۱۹۳۸ به عنوان بخشی از مرحله دوم توسعه مترو مسکو ساخته و افتتاح شد، به عنوان یکی از زیباترین ایستگاه ها در سیستم متروی مسکو شناخته می شود. این ایستگاه در عمق ۳۳ متری زیر سطح زمین واقع شده و در طول جنگ جهانی دوم به دلیل استفاده به عنوان پناهگاه حمله هوایی، شهرت زیادی یافت. الکسی دوشکین، طراح این ایستگاه، به خاطر معماری بی نظیرش، جایزه بزرگ نمایشگاه جهانی نیویورک در سال ۱۹۳۹ را دریافت کرد، جایی که یک نسخه ویترینی در اندازه واقعی از این ایستگاه به نمایش گذاشته شده بود.

ایستگاه مترو مایاکوفسکایا با معماری طاقدار خود و دو ردیف از ستون های ساده، با فولاد ضد زنگ و رودونیت صورتی تزئین شده است که جلوه ای مدرن و در عین حال باشکوه به آن می بخشد. در طاق راهرو، ۳۴ فرورفتگی بیضی شکل وجود دارد که توسط موزاییک های لاجوردی تزئین شده اند. طراح این موزاییک ها، الکساندر دینکا، موضوع طرح آسمان ۲۴ ساعته شوروی را در آن ها به تصویر کشیده است. این نقاشی دیواریها، صحنه هایی از زندگی و دستاوردهای مردم شوروی را در ۲۴ ساعت شبانه روز نشان می دهند.

به طور کلی، این ایستگاه مترو، با وجود این که در زمان استالین طراحی شده است، در نوع خود نمونه ای برجسته از هنر دکو (هنر تزئینی) است که با تلفیق عناصر مدرن و کلاسیک، فضایی منحصر به فرد و چشم نواز خلق کرده است. مایاکوفسکایا نه تنها یک جاذبه گردشگری است، بلکه یک نماد شهر از زیبایی و نوآوری در معماری زیرزمینی محسوب می شود و بخش مهمی از میراث فرهنگی مسکو به شمار می آید.

نووزلوبودسکایا (Novoslobodskaya)

ایستگاه مترو نووزلوبودسکایا (Novoslobodskaya) در تاریخ ۳۰ مارس ۱۹۵۲ افتتاح شد و از اولین نقاشی دیواری ها مربوط به دوران قبل از جنگ جهانی دوم بهره می برد. این ایستگاه مترو نیز به عنوان یکی از ایستگاه های تشریفاتی مترو مسکو محسوب می شود و معماری خاص آن، آن را از سایر ایستگاه ها متمایز می کند. الکسی دوشکین، معمار این ایستگاه، مدت ها پیش آرزو داشت که از شیشه های رنگی در دکوراسیون ایستگاه مترو استفاده کند و در نووزلوبودسکایا این آرزو به حقیقت پیوست.

هم ستون ها و هم قوس ها با سنگ مرمر اورال صورتی و لبه های قالب سازی برنجی ساخته شده اند که جلوه ای لوکس و گرم به ایستگاه می بخشد. این ایستگاه مترو به خاطر وجود ۳۲ قاب که روی ستون های آن قرار دارند و با شیشه های رنگی تزئین و نقاشی شده اند، شهرت فراوانی دارد. این پنل های شیشه ای رنگی، نور را به زیبایی منعکس کرده و فضایی جادویی ایجاد می کنند. در انتهای سکو موزاییکی بزرگ و تاثیرگذار از پاول کورین با عنوان صلح در سراسر جهان قرار دارد که پیام صلح و امید را به مسافران منتقل می کند.

پنل های شیشه ای رنگی، موزاییک، تزئینات برنجی، و لوسترهای مخروطی ظریف، همگی در سال ۲۰۰۳ با دقت تمیز و بازسازی شدند تا شکوه اولیه خود را بازیابند. ایستگاه مترو نووزلوبودسکایا، با تلفیقی از هنر شیشه کاری، مرمر و موزاییک، نمونه ای درخشان از معماری دوران پس از جنگ اتحاد جماهیر شوروی است و به عنوان یک کاخ زیرزمینی واقعی، هر روزه میزبان هزاران مسافر و بازدیدکننده است که از زیبایی های آن لذت می برند و آن را به یک جاذبه گردشگری مهم در مسکو تبدیل کرده است.

کییِفسکایا (Kievskaya)

ایستگاه مترو کییِفسکایا (Kievskaya)، واقع در ناحیه دوروگومیلوو و بخش غربی مسکو، در تاریخ ۱۴ مارس ۱۹۵۴ افتتاح شد. این ایستگاه در خط Koltsevaya قرار گرفته و نام آن برگرفته از ترمینال ریلی کیفسکی است که در نزدیکی آن واقع شده. طراحی این ایستگاه مترو در یک مسابقه آزاد که در اوکراین برگزار شد، از میان ۷۳ طرح دیگر انتخاب و به عنوان طرح نهایی تأیید شد که نشان دهنده اهمیت فرهنگی و نمادین آن است.

طراحی ایستگاه مترو کییِفسکایا دارای ستون های کم ارتفاع و مربعی است که با سنگ مرمر سفید تزئین شده اند و جلوه ای از پاکی و عظمت را به نمایش می گذارند. موزاییک ها و طاق های بین دکل ها با تزئینات طلایی رنگ ظریف لبه بندی شده اند که به آن ها شکوه و زیبایی خاصی می بخشد. در انتهای سکو، پرتره ای از ولادیمیر لنین، رهبر انقلاب بلشویکی، قرار دارد که یادآور دوران اتحاد جماهیر شوروی است.

این ایستگاه مترو در عین سادگی، نشانی از شگفتی و عظمت است و به عنوان نماد شهر و سیصدمین سال پیوستن اوکراین به روسیه شناخته می شود. بازدیدکنندگان این ایستگاه با غرق شدن در شکوه معماری آن، به آرامی در مسیر آن حرکت می کنند تا نظاره گر زیبایی های آن باشند. نقاشی دیواری هایی بر بالای ستون های آن، تاریخ زندگی مردم اوکراین را به تصویر می کشند و گچ کاری سنگین به عنوان قاب هر کدام از نقاشی دیواری ها، زینت بخش این طراحی با شکوه است. کییِفسکایا یک جاذبه گردشگری برجسته است که پیوند عمیق تاریخ مسکو و میراث فرهنگی دو ملت را به زیبایی نشان می دهد.

سوالات متداول

مترو مسکو در جنگ جهانی دوم چه نقشی داشت؟

مترو مسکو در طول جنگ جهانی دوم نقش حیاتی به عنوان پناهگاه حمله هوایی ایفا کرد. بسیاری از ایستگاه ها، از جمله مایاکوفسکایا، به عنوان سرپناه برای هزاران نفر از شهروندان مسکو در برابر بمباران های هوایی متفقین استفاده می شدند و جان بسیاری را نجات دادند.

چگونه می توان بلیط مترو مسکو را تهیه کرد؟

می توانید بلیط تک سفره را از باجه های بلیط فروشی یا دستگاه های خودکار در ایستگاه ها تهیه کنید. همچنین، برای سفرهای متعدد، استفاده از کارت های ترویکا، کارت سفر متحد یا کارت نود دقیقه ای که از باجه ها قابل شارژ هستند، توصیه می شود.

زیباترین ایستگاه های مترو مسکو کدامند؟

زیباترین ایستگاه های مترو مسکو شامل کومسومولسکایا با موزاییک های تاریخی، میدان انقلاب با مجسمه های برنزی، مایاکوفسکایا با معماری هنر دکو، نووزلوبودسکایا با شیشه های رنگی، و کییِفسکایا با نقاشی دیواری های اوکراینی هستند.

آیا تورهای راهنما برای بازدید از مترو مسکو وجود دارد؟

بله، تورهای راهنمای متعددی برای بازدید از ایستگاه های مترو مسکو وجود دارد که توسط شرکت های گردشگری مختلف ارائه می شوند. این تورها معمولاً به زبان های انگلیسی و روسی برگزار شده و به شما کمک می کنند تا از جزئیات معماری و تاریخ مسکو در هر ایستگاه بیشتر بدانید.

ساعت اوج شلوغی مترو مسکو چه زمانی است؟

ساعت اوج شلوغی مترو مسکو معمولاً در ساعات صبح بین ۸:۰۰ تا ۱۰:۰۰ و در ساعات عصر بین ۱۸:۰۰ تا ۲۰:۰۰ است. در این زمان ها، فاصله بین قطارها به حداقل می رسد تا پاسخگوی حجم بالای مسافران باشد.