نمونه لایحه اعتراض به رای نفقه توسط زوجه

اعتراض به رای نفقه توسط زوجه شامل اقداماتی قانونی است که زن می تواند در صورت نارضایتی از حکم صادر شده در پرونده نفقه، مانند رد دعوای نفقه، تعیین نفقه کمتر از شأن یا صدور حکم نشوز، برای احقاق حقوق خود انجام دهد. این مقاله یک راهنمای جامع برای آشنایی با مراحل، مدارک و نکات حقوقی لازم برای تنظیم و ثبت یک لایحه اعتراض کارآمد ارائه می دهد.

حقوق و تکالیف زوجین با وقوع عقد نکاح دائم برقرار می شود. یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در این رابطه، نفقه است که بر اساس ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، بر عهده شوهر است. این نفقه شامل تمامی نیازهای متعارف و متناسب با شأن زن از قبیل مسکن، پوشاک، غذا، اثاث منزل، هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم (در صورت عادت یا نیاز) می شود. اما گاهی اوقات، احکام صادره در دادگاه های خانواده ممکن است به دلایلی، رضایت زوجه را جلب نکند. در چنین شرایطی، زن حق دارد به رای دادگاه اعتراض کند و با آگاهی از روش های قانونی و تهیه یک لایحه اعتراض قوی، از حقوق خود دفاع نماید. این مقاله به تفصیل به بررسی جوانب مختلف این اعتراض، از دلایل تا مراحل عملی و ارائه یک نمونه لایحه کاربردی می پردازد.

دلایل و جهات اصلی اعتراض زوجه به رای نفقه: چرا یک زن اعتراض می کند؟

تصور اینکه تمام آرای صادر شده در پرونده های نفقه، کاملاً مطابق با حق و عدل باشد، واقع بینانه نیست. زنان به دلایل مختلفی ممکن است به حکم نفقه اعتراض داشته باشند. این اعتراضات معمولاً بر پایه مواردی است که زوجه احساس می کند حقوقش نادیده گرفته شده یا دادگاه به درستی به مستندات وی توجه نکرده است. در ادامه به شایع ترین دلایل اعتراض زوجه به رای نفقه می پردازیم:

رد کامل دعوای نفقه توسط دادگاه

یکی از دلایل عمده اعتراض زوجه، رد کامل دعوای نفقه است. این اتفاق غالباً زمانی رخ می دهد که دادگاه تشخیص دهد زوجه ناشزه است، یعنی بدون عذر موجه از تمکین خاص و عام خودداری کرده است. در این حالت، زن ممکن است ادعا کند که نشوز او به ناحق اثبات شده و دلایل موجهی برای عدم تمکین خود داشته است که دادگاه به آن ها توجه نکرده است. برای مثال، ممکن است زن به دلیل سوء معاشرت شدید زوج، اعتیاد، بیماری واگیردار یا عدم تهیه مسکن مناسب و مستقل، از تمکین خودداری کرده باشد، اما دادگاه به این عذرها توجهی نکرده باشد. اعتراض در این شرایط بر اثبات وجود عذر موجه برای عدم تمکین متمرکز می شود.

تعیین نفقه کمتر از شأن و نیاز زوجه

معیار تعیین نفقه، علاوه بر نیازهای متعارف زن، شأن و موقعیت اجتماعی وی در طول زندگی مشترک است. وضعیت مالی زوج نیز در این تعیین اهمیت دارد. اگر مبلغ نفقه تعیین شده توسط دادگاه، با شأن زوجه، سطح زندگی قبلی او و وضعیت مالی زوج تناسب نداشته باشد، زن حق اعتراض دارد. برای مثال، اگر زوجه دارای تحصیلات عالی، موقعیت اجتماعی خاصی بوده و در خانواده ای مرفه رشد کرده باشد یا اگر زوج از تمکن مالی بالایی برخوردار باشد، اما نفقه ناچیزی برای زن تعیین شده باشد، زوجه می تواند به این موضوع اعتراض کند. در این اعتراض، تأکید بر ارائه مدارک و دلایلی است که نشان دهنده عدم تناسب نفقه با این معیارها باشد، مانند ارائه مدارک تحصیلی، شغلی، گواهی شهادت شهود در مورد شأن اجتماعی یا مدارکی از وضعیت مالی زوج.

صدور حکم نشوز ناعادلانه علیه زوجه

صدور حکم نشوز به معنای عدم ایفای وظایف زناشویی از سوی زن بدون دلیل موجه است و به تبع آن، حق نفقه را از وی سلب می کند. گاهی زوجه به ناحق ناشزه اعلام می شود، در حالی که دلایل قانونی و موجهی برای عدم تمکین خود داشته است. این دلایل می تواند شامل موارد زیر باشد:

• سوء معاشرت و آزار و اذیت زوج: در صورتی که زوج با رفتار خود، زندگی را برای زوجه غیرقابل تحمل کرده باشد، مانند ضرب و شتم، فحاشی، اعتیاد شدید و …، زن می تواند با ارائه مدارکی مانند گواهی پزشکی قانونی، گزارش کلانتری یا شهادت شهود، عدم تمکین خود را موجه سازد.
• عدم تهیه مسکن مستقل و مناسب: اگر زوج مسکن مناسبی برای زندگی مشترک فراهم نکرده باشد یا زن را مجبور به زندگی با خانواده خود کند، در صورتی که این امر خلاف شأن زن باشد، زوجه حق عدم تمکین دارد.
• بیماری زوجه: بیماری هایی که مانع از تمکین یا حضور در منزل مشترک می شوند، در صورت اثبات با گواهی پزشکی، می توانند عذر موجه تلقی شوند.
• اظهارنامه تمکین از سوی زوجه: اگر زوجه از طریق اظهارنامه، آمادگی خود را برای تمکین اعلام کرده باشد اما زوج از پذیرش وی خودداری کند یا مقدمات تمکین را فراهم نکند، نشوز منتفی است.

عدم محاسبه نفقه ایام گذشته (معوقه) یا محاسبه اشتباه

بر اساس ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی، زوجه حق مطالبه نفقه زمان گذشته خود را دارد. اگر دادگاه در محاسبه نفقه معوقه دچار اشتباه شود یا به دلایلی این حق را به طور کامل نادیده بگیرد، زوجه می تواند اعتراض کند. این موارد شامل عدم احتساب صحیح مدت زمان عدم پرداخت نفقه یا اشتباه در تعیین میزان آن برای ایام گذشته است. در چنین حالتی، زوجه باید با ارائه مدارک و مستندات، میزان و مدت نفقه معوقه را اثبات کند.

بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه شامل تمامی نیازهای متعارف و متناسب با شأن زوجه است و صرفاً به موارد ضروری محدود نمی شود. این نکته در اعتراض به میزان نفقه حائز اهمیت فراوان است.

نحوه اثبات تمکین یا عذر موجه عدم تمکین از سوی زوجه

برای موفقیت در اعتراض به رای نفقه که به دلیل نشوز یا عدم اثبات تمکین صادر شده است، زوجه باید به نحو مؤثری تمکین خود یا وجود عذر موجه برای عدم تمکین را به دادگاه عالی اثبات کند. راه کارهای اثباتی شامل موارد زیر است:

• اظهارنامه: ارسال اظهارنامه به زوج برای اعلام آمادگی تمکین یا دعوت وی به فراهم کردن مقدمات تمکین (مانند تهیه منزل مستقل)، یکی از قوی ترین مستندات برای اثبات تمکین یا رفع اتهام نشوز از زوجه است.
• شهادت شهود: شهود مطلع که از حسن رفتار زوجه و آمادگی او برای زندگی مشترک یا از سوء معاشرت زوج آگاهی دارند، می توانند به نفع زوجه شهادت دهند.
• گواهی پزشکی: در صورتی که بیماری زوجه مانع از تمکین بوده باشد، ارائه گواهی پزشکی قانونی یا پزشک متخصص ضروری است.
• مدارک اثبات سوء معاشرت زوج: شامل گزارش های کلانتری، شکایات کیفری قبلی علیه زوج (مانند ضرب و جرح)، استشهادیه محلی و شهادت شهود.
• مدارک عدم تهیه مسکن مناسب: برای اثبات اینکه زوج مسکن مستقل و متناسب با شأن زوجه را فراهم نکرده است.

نکته مهم این است که در دعاوی نفقه، اصل بر تمکین زن است و بار اثبات نشوز (عدم تمکین بدون عذر موجه) بر عهده مرد (زوج) است. بنابراین، اگر زوج نتواند نشوز زن را ثابت کند، زن مستحق نفقه خواهد بود.

روش ها و مراحل قانونی اعتراض زوجه به رای نفقه

برای اعتراض به رای نفقه، زوجه باید با توجه به نوع رای صادر شده (غیابی یا حضوری) و مرحله ای که پرونده در آن قرار دارد، یکی از روش های قانونی اعتراض را انتخاب کند. آشنایی با این روش ها و شرایط هر یک، برای طی کردن صحیح مراحل قانونی حیاتی است. در ادامه به معرفی این روش ها می پردازیم:

واخواهی (در صورت رای غیابی)

واخواهی روشی است برای اعتراض به آرایی که به صورت غیابی صادر شده اند. رای غیابی زمانی صادر می شود که خوانده (در اینجا زوج یا زوجه، بسته به اینکه چه کسی دادخواست نفقه داده و چه کسی غیاباً محکوم شده) در هیچ یک از جلسات دادرسی حاضر نشده و لایحه دفاعی نیز تقدیم نکرده باشد. همچنین ابلاغ اخطاریه به وی ابلاغ واقعی نشده باشد.

• تعریف و شرایط واخواهی: اگر دادگاه در پرونده نفقه، رایی به ضرر زوجه صادر کرده باشد و زوجه در هیچ یک از مراحل رسیدگی حضور نداشته و لایحه ای نیز ارائه نکرده باشد، می تواند ظرف مهلت قانونی واخواهی کند.
• مهلت قانونی: مهلت واخواهی برای اشخاص مقیم ایران ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ واقعی رای است. برای اشخاص مقیم خارج از کشور این مهلت ۲ ماه می باشد.
• مراحل ثبت دادخواست واخواهی: دادخواست واخواهی باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه صادرکننده رای غیابی ارائه شود. با تقدیم دادخواست واخواهی، پرونده مجدداً در همان شعبه رسیدگی می شود و قاضی با توجه به دفاعیات زوجه، در مورد رای قبلی تصمیم گیری خواهد کرد.

تجدیدنظرخواهی (در صورت رای حضوری بدوی)

تجدیدنظرخواهی رایج ترین روش اعتراض به آرای دادگاه های بدوی است که به صورت حضوری صادر شده اند.

• تعریف و شرایط تجدیدنظرخواهی: اگر زوجه از رای صادر شده توسط دادگاه خانواده (دادگاه بدوی) در خصوص نفقه ناراضی باشد و این رای به صورت حضوری صادر شده باشد، می تواند درخواست تجدیدنظرخواهی نماید.
• مهلت قانونی: مهلت تجدیدنظرخواهی برای اشخاص مقیم ایران ۲۰ روز و برای مقیمان خارج از کشور ۲ ماه از تاریخ ابلاغ رای است.
• جهات تجدیدنظرخواهی: ماده ۳۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی جهات (دلایل) تجدیدنظرخواهی را مشخص می کند. زوجه برای تجدیدنظرخواهی باید به یکی از این موارد استناد کند:
  • ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه.
  • ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت شهود.
  • ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابرازی (این مورد برای زوجه بسیار رایج است، به خصوص در مورد عدم توجه به دلایل اثبات تمکین یا عذر موجه).
  • ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادرکننده رای.
  • ادعای مخالف بودن رای با موازین شرعی یا مقررات قانونی (مانند عدم رعایت شأن زوجه در تعیین نفقه بر خلاف ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی).
• مراحل ثبت دادخواست تجدیدنظرخواهی: دادخواست تجدیدنظرخواهی نیز باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه تجدیدنظر استان (دادگاه تجدیدنظر شهر محل دادگاه خانواده) ارائه شود.

فرجام خواهی (در مورد آرای قطعی با خواسته بالا)

فرجام خواهی آخرین راه اعتراض به آرای قطعی است و تنها در موارد خاص و با شرایطی ویژه قابل اعمال است.

• تعریف و شرایط فرجام خواهی: فرجام خواهی به ماهیت دعوا رسیدگی نمی کند، بلکه صرفاً از نظر شکلی و مطابقت رای با قوانین بررسی می شود. این روش برای آرای قطعی با خواسته مالی بیش از ۲۰ میلیون ریال (۲ میلیون تومان) قابل استفاده است که دیگر قابلیت تجدیدنظرخواهی ندارند.
• مهلت قانونی: مهلت فرجام خواهی برای اشخاص مقیم ایران ۲۰ روز و برای مقیمان خارج از کشور ۲ ماه از تاریخ ابسیار رای فرجام خواسته است.
• جهات فرجام خواهی: جهات فرجام خواهی در ماده ۳۶۷ قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده اند و شامل مواردی نظیر عدم رعایت اصول دادرسی، مخالفت رای با قانون و… می شود.
• آرای قابل فرجام خواهی: صرفاً آرای صادر شده از دادگاه های تجدیدنظر یا آرایی که به دلیل عدم تجدیدنظرخواهی قطعی شده اند و مبلغ خواسته آن ها بالای مبلغ تعیین شده باشد، قابلیت فرجام خواهی دارند.

اعاده دادرسی (در صورت کشف مدارک جدید یا موارد خاص)

اعاده دادرسی یکی از روش های فوق العاده اعتراض است که تنها در موارد بسیار محدود و مشخص شده در قانون قابل اعمال است.

• تعریف و شرایط اعاده دادرسی: این روش زمانی استفاده می شود که رای قطعی شده باشد، اما یکی از جهات مندرج در قانون کشف شود.
• مهلت قانونی: مهلت اعاده دادرسی ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای قطعی یا از تاریخ کشف جهت اعاده دادرسی (در موارد خاص) است.
• جهات اعاده دادرسی: ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی جهات اعاده دادرسی را برمی شمرد که از مهم ترین آن ها برای زوجه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
  • پس از صدور حکم، اسناد و مدارکی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود این اسناد در جریان دادرسی مکتوم بوده و در اختیار متقاضی نبوده است (مثلاً مدارکی از وضعیت مالی زوج که قبلاً قابل دسترسی نبوده).
  • رای صادر شده با اسناد رسمی که قبلاً به دادگاه ارائه شده بود، در تعارض آشکار باشد.

مدارک لازم برای تنظیم و ثبت لایحه اعتراض زوجه به رای نفقه

جمع آوری و ارائه کامل و صحیح مدارک، سنگ بنای موفقیت در هر دعوای حقوقی، از جمله اعتراض به رای نفقه است. عدم ارائه به موقع یا ناقص بودن مدارک می تواند به ضرر زوجه تمام شود. برای تنظیم و ثبت لایحه اعتراض به رای نفقه، زوجه باید مدارک زیر را آماده و پیوست دادخواست خود کند:

1. کپی برابر اصل عقدنامه: سند ازدواج، اصلی ترین مدرک برای اثبات رابطه زوجیت و به تبع آن، حق نفقه است.
2. کپی برابر اصل دادنامه بدوی مورد اعتراض: رایی که زوجه قصد اعتراض به آن را دارد، باید به صورت برابر اصل شده به لایحه پیوست شود. این دادنامه شامل شماره، تاریخ و شعبه صادرکننده رای است که باید در لایحه ذکر شود.
3. کپی شناسنامه و کارت ملی زوجه: مدارک هویتی اعتراض کننده.
4. کپی برابر اصل اظهارنامه های تمکین یا دعوت به تمکین از سوی زوجه (در صورت وجود): اگر زوجه قبلاً از طریق اظهارنامه، آمادگی خود را برای تمکین اعلام کرده یا زوج را به تأمین مایحتاج زندگی و مسکن دعوت نموده باشد، این اظهارنامه ها می توانند در اثبات تمکین یا رفع نشوز بسیار مؤثر باشند.
5. گواهی پزشکی (در صورت بیماری و عذر موجه): اگر عدم تمکین زوجه به دلیل بیماری بوده است، ارائه گواهی از پزشک متخصص و در صورت لزوم تأیید پزشکی قانونی، ضروری است.
6. مدارک اثبات سوء معاشرت زوج (در صورت وجود): این مدارک می تواند شامل گزارش های کلانتری، شکایت نامه های قبلی کیفری (مانند ضرب و جرح)، استشهادیه محلی با امضای شاهدین و شهادت شهود در جلسات دادگاه باشد.
7. مدارک مربوط به وضعیت مالی زوج (در صورت اعتراض به کم بودن نفقه): فیش حقوقی، جواز کسب، سند املاک، پرینت حساب بانکی و هر سندی که نشان دهنده توانایی مالی بالای زوج و عدم تناسب نفقه تعیین شده با آن باشد، از مدارک مهم در این زمینه است.
8. گواهی شهادت شهود (در صورت نیاز): در بسیاری از موارد (مانند اثبات تمکین، سوء معاشرت یا شأن اجتماعی زوجه)، شهادت شهود می تواند نقش کلیدی ایفا کند. در ابتدا می توان استشهادیه تنظیم و در صورت لزوم، شهود را به دادگاه معرفی کرد.
9. وکالت نامه وکیل (در صورت داشتن وکیل): اگر زوجه از طریق وکیل اقدام می کند، وکالت نامه وکیل باید پیوست شود.
10. سایر مدارک مرتبط با دلایل اعتراض: هر مدرک دیگری که به نحوی ادعای زوجه را تقویت کند، مانند فاکتورهای هزینه های زندگی، رسید پرداخت های صورت گرفته توسط زوجه برای خود و فرزندان، مدارک تحصیلی و شغلی زوجه.

لازم است تمامی مدارک فوق به صورت کپی برابر اصل شده ارائه شوند. همچنین، زوجه باید حساب کاربری در سامانه ثنا داشته باشد تا بتواند دادخواست خود را به صورت الکترونیکی ثبت کند.

نکات کلیدی در تنظیم یک لایحه اعتراض قوی و موثر توسط زوجه

تنظیم یک لایحه اعتراض حقوقی، نیازمند دقت، ظرافت و دانش حقوقی است. یک لایحه قوی می تواند سرنوشت پرونده را تغییر دهد. برای زوجه ای که قصد اعتراض به رای نفقه را دارد، توجه به نکات زیر در نگارش لایحه اعتراض، بسیار مهم است:

• عنوان دقیق و مشخص لایحه: عنوان لایحه باید به صراحت نوع اعتراض و موضوع آن را بیان کند. برای مثال: «لایحه تجدیدنظرخواهی به دادنامه رد دعوای نفقه» یا «لایحه واخواهی از حکم نفقه غیابی».
• مخاطب لایحه: باید به طور مشخص و با احترام، مخاطب لایحه (مثلاً ریاست محترم شعبه … دادگاه تجدیدنظر استان …) را ذکر کرد.
• ذکر مشخصات کامل طرفین: مشخصات کامل (نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس) زوجه به عنوان تجدیدنظرخواه/واخواه و زوج به عنوان تجدیدنظرخوانده/واخوانده باید به صورت دقیق قید شود. در صورت داشتن وکیل، مشخصات وکیل نیز باید ذکر گردد.
• ارجاع به شماره و تاریخ دادنامه مورد اعتراض: حتماً شماره و تاریخ دادنامه بدوی مورد اعتراض و شعبه صادرکننده آن در ابتدای لایحه قید شود تا دادگاه به راحتی بتواند پرونده مربوطه را شناسایی کند.
• بیان صریح و روشن دلایل اعتراض: دلایل اعتراض باید به صورت واضح، مختصر و با استناد به حقایق پرونده بیان شود. از کلی گویی و طولانی کردن بی مورد متن پرهیز شود. هر دلیل اعتراض باید جداگانه و با شرح مختصری توضیح داده شود.
• استدلال حقوقی قوی با استناد به مواد قانونی مرتبط: صرف بیان دلایل کافی نیست؛ باید برای هر دلیل، استناد حقوقی مناسبی نیز ارائه شود. به مواد قانونی مرتبط از قانون مدنی (مانند مواد ۱۱۰۶، ۱۱۰۷، ۱۱۰۸، ۱۲۰۶)، قانون حمایت خانواده و قانون آیین دادرسی مدنی (مانند ماده ۳۴۸ برای جهات تجدیدنظرخواهی) اشاره شود.
• ارائه مستندات و ادله اثباتی به پیوست لایحه: هر آنچه در لایحه ادعا می شود، باید با مدارک و مستندات موجود پشتیبانی شود. به تمامی پیوست ها در متن لایحه ارجاع داده شود (مثلاً: تصویر برابر اصل اظهارنامه شماره … پیوست لایحه می باشد).
• تأکید بر تمکین زوجه یا وجود عذر موجه برای عدم تمکین: در صورتی که اعتراض به رد دعوای نفقه یا صدور حکم نشوز است، باید به وضوح و با ارائه ادله، تمکین زوجه یا وجود عذر موجه برای عدم تمکین (مانند سوء معاشرت شدید زوج یا عدم تأمین مسکن مناسب) تشریح و اثبات شود.
• خواسته دقیق و واضح از دادگاه: خواسته زوجه از دادگاه عالی باید به صورت روشن و بدون ابهام بیان شود. مثلاً: نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته و صدور حکم شایسته مبنی بر الزام زوج به پرداخت نفقه معوقه و جاریه یا نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته و صدور حکم بر اعلام تمکین موکل و رد دعوای نشوز.
• اجتناب از بیان احساسات و تمرکز بر استدلال منطقی و حقوقی: لایحه باید عاری از هرگونه لحن احساسی، اتهام زنی یا توهین باشد. تمرکز باید بر استدلال منطقی، مستند به قانون و واقعیات پرونده باشد. زبان لایحه باید حقوقی و رسمی باشد.

رعایت این نکات، به زوجه کمک می کند تا لایحه ای محکم و مستدل تنظیم کند که شانس موفقیت در مرحله اعتراض را به طور قابل توجهی افزایش دهد.

نمونه لایحه اعتراض به رای نفقه توسط زوجه (مثال: لایحه تجدیدنظرخواهی)

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه […] دادگاه تجدیدنظر استان […]

موضوع: لایحه تجدیدنظرخواهی به دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه محترم خانواده [شهرستان]

با سلام و احترام؛

به استحضار عالی می رساند؛

تجدیدنظرخواه: خانم [نام و نام خانوادگی زوجه]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [کد ملی]، ساکن [آدرس کامل]

(در صورت وجود وکیل: با وکالت آقای/خانم [نام و نام خانوادگی وکیل]، به شماره پروانه [شماره پروانه]، به نشانی [آدرس دفتر وکیل])

تجدیدنظرخوانده: آقای [نام و نام خانوادگی زوج]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [کد ملی]، ساکن [آدرس کامل]

در خصوص دادنامه فوق الاشاره، که به موجب آن [خلاصه حکم صادر شده، مثلاً: دعوای نفقه موکل اینجانب مردود اعلام گردیده / میزان نفقه ماهیانه مبلغ […] ریال تعیین شده که با شأن و موقعیت اجتماعی موکل همخوانی ندارد / حکم به نشوز موکل صادر گردیده است]، مراتب اعتراض و تجدیدنظرخواهی موکل اینجانب به شرح ذیل جهت استدعای نقض رای صادره و صدور حکم شایسته تقدیم حضور می گردد:

شرح ماوقع و دلایل اعتراض:

1. اشتباه در تعیین میزان نفقه و عدم تناسب با شأن زوجه:

   کارشناس محترم دادگستری و دادگاه بدوی محترم، بدون توجه به [شأن اجتماعی، تحصیلات، موقعیت خانوادگی موکل، هزینه های واقعی زندگی متناسب با شأن ایشان، یا وضعیت مالی مطلوب زوج] اقدام به تعیین نفقه ماهیانه مبلغ [مبلغ تعیین شده] ریال نموده اند. این مبلغ به هیچ وجه متناسب با شأن و موقعیت موکل که دارای [ذکر جزئیات شأن، مانند: مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد، سابقه کاری در شرکت معتبر، یا موقعیت خانوادگی خاص] می باشند و نیازهای عرفی ایشان (مستند به ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی) نمی باشد. موکل دارای هزینه های ماهیانه متعارفی است که به مراتب بالاتر از مبلغ تعیین شده می باشد. [ارائه مستندات دال بر وضعیت مالی زوج یا هزینه های زندگی با جزئیات بیشتر در صورت لزوم، مانند: فیش حقوقی زوج، مدارک مالکیت اموال زوج، یا برآورد هزینه زندگی بر اساس شأن زوجه با تأیید شهود].

2. عدم توجه به دلایل اثبات تمکین یا عذر موجه عدم تمکین:

   دادگاه محترم بدوی بدون توجه به [اشاره به دلایل و مدارک ارائه شده توسط زوجه که دادگاه به آن ها بی توجهی کرده است] اقدام به صدور رای مبنی بر [رد دعوای نفقه یا حکم نشوز] نموده اند. موکل اینجانب همواره [یا تا تاریخ مشخصی] در منزل مشترک زوجیت حاضر و مطیع و تمکین کننده بوده است. [توضیح دلایل اثبات تمکین، مثال: اظهارنامه شماره … مورخ … مبنی بر اعلام آمادگی تمکین که به پیوست تقدیم می شود، یا شهادت شهود که موکل را در منزل مشترک دیده اند].

   در صورتی که عذر موجه برای عدم تمکین وجود داشته: [توضیح عذر موجه با جزئیات و استناد به مدارک، مثلاً: سوء معاشرت شدید زوج (با ارائه گزارش کلانتری یا گواهی پزشکی قانونی پیوست)، عدم تأمین مسکن مستقل و مناسب (با ارائه مستندات)، اعتیاد زوج، یا بیماری موکل با ارائه گواهی پزشکی پیوست]. لذا حکم صادره مبنی بر [نشوز / عدم اثبات تمکین] زوجه به دور از واقعیت و بدون توجه به ادله ابرازی است و خلاف مفاد ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی می باشد.

3. عدم محاسبه صحیح نفقه معوقه:

   زوج محترم از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه، مثلاً: 1402/01/01] از پرداخت نفقه موکل خودداری نموده است/تنها مبلغ ناچیزی پرداخت کرده که به هیچ وجه کفاف نیازهای متعارف و شأن موکل را نمی دهد. دادگاه بدوی محترم نیز در محاسبه نفقه معوقه از تاریخ مذکور، اشتباه فاحشی داشته اند یا آن را به درستی در نظر نگرفته اند. [ارائه مستندات عدم پرداخت مانند گواهی عدم واریز به حساب، یا استناد به شهادت شهود]. این در حالی است که ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی حق زوجه را برای مطالبه نفقه گذشته تصریح می کند.

4. اشتباه در استنباط قضایی دادگاه بدوی / عدم توجه به ادله:

   دادگاه محترم بدوی بدون توجه به [اشاره به دلایل و مدارک ارائه شده توسط زوجه که دادگاه به آن ها بی توجهی کرده است] و صرفاً با اتکا به [اشاره به دلایل کم ارزش یا ناقص] اقدام به صدور رای نموده اند. به عنوان مثال، اظهارات زوج مبنی بر تمکین ناپذیری موکل، بدون ارائه مستندات کافی پذیرفته شده است.

5. ارائه مدارک جدید (در صورت وجود و لزوم در اعاده دادرسی):

   پس از صدور رای بدوی، مدارک [توضیح مدارک جدید، مثلاً: فیش حقوقی جدید زوج که نشان دهنده افزایش چشمگیر درآمد اوست، یا گواهی پزشکی که بیماری موکل را در زمان عدم تمکین تأیید می کند] به دست آمده که [توضیح اهمیت مدارک در اثبات حقانیت زوجه] و موجب تغییر اساسی در رای خواهد شد.

استناد حقوقی:

• ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی (برقراری حقوق و تکالیف زوجیت با وقوع عقد).
• ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی (لزوم پرداخت نفقه زن در عقد دائم).
• ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی (تعریف اقلام نفقه و معیار تعیین آن: شأن و نیاز متعارف).
• ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی (شرط نشوز و عدم استحقاق نفقه و نحوه دفاع زوجه در برابر اتهام نشوز).
• ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی (حق زوجه در مطالبه نفقه زمان گذشته و ممتاز بودن آن).
• مواد ۳۴۸ و ۳۶۷ و ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی (جهات تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی و اعاده دادرسی).
• مواد مرتبط از قانون حمایت خانواده.

خواسته:

لذا با عنایت به مراتب فوق الذکر و دلایل و مستندات تقدیمی، از محضر محترم دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان]، نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته و [یکی از موارد زیر یا ترکیبی از آن ها] مورد استدعاست:

• صدور حکم شایسته مبنی بر الزام زوج به پرداخت نفقه معوقه از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] تا [تاریخ مورد نظر] و نفقه جاریه از تاریخ [تاریخ درخواست نفقه جاریه] به مبلغ [مبلغ پیشنهادی با استناد به کارشناسی مجدد یا شأن زوجه] ریال ماهیانه.
• صدور حکم مبنی بر اعلام تمکین موکل و رد دعوای نشوز صادره علیه ایشان.
• ارجاع امر به کارشناسی مجدد جهت تعیین نفقه ماهیانه متناسب با شأن و موقعیت موکل و وضعیت مالی زوج.

با نهایت احترام و تشکر،

[نام و نام خانوادگی زوجه / وکیل]

امضا

تاریخ

پیوست ها:

1. کپی برابر اصل عقدنامه.
2. کپی برابر اصل دادنامه بدوی شماره [شماره].
3. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه.
4. کپی برابر اصل اظهارنامه تمکین/دعوت به منزل مشترک [در صورت وجود].
5. گواهی پزشکی [در صورت وجود عذر موجه].
6. مدارک اثبات سوء معاشرت زوج / وضعیت مالی زوج / شأن زوجه [در صورت لزوم].
7. استشهادیه شهود [در صورت نیاز].
8. وکالت نامه وکیل [در صورت وجود].
9. سایر مدارک و مستندات اثباتی.

هزینه های اعتراض به رای نفقه برای زوجه

اعتراض به رای نفقه، مانند هر اقدام حقوقی دیگری، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که عمدتاً شامل هزینه دادرسی و سایر هزینه های جانبی می شود. آگاهی از این هزینه ها برای زوجه ای که قصد اعتراض دارد، بسیار مهم است تا بتواند برنامه ریزی مالی لازم را انجام دهد. هزینه های اعتراض بسته به نوع اعتراض (واخواهی، تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی یا اعاده دادرسی) و مبلغ نفقه مورد اختلاف، متفاوت خواهد بود.

جدول هزینه های دادرسی در روش های مختلف اعتراض

هزینه های دادرسی برای دعاوی مالی (که مطالبه نفقه نیز جزو آن محسوب می شود) بر اساس درصدی از محکوم به (مبلغ نفقه مورد اعتراض) محاسبه می گردد. لازم به ذکر است که این ارقام ممکن است در طول زمان و با تغییر قوانین و تعرفه ها، تغییر کنند.

نوع اعتراض	میزان هزینه دادرسی	توضیحات
واخواهی	4.5 درصد محکوم به	برای آرای غیابی دادگاه بدوی. این هزینه در زمان ثبت دادخواست واخواهی دریافت می شود.
تجدیدنظرخواهی	4.5 درصد محکوم به	برای آرای حضوری دادگاه بدوی. این هزینه هنگام ثبت دادخواست تجدیدنظرخواهی اخذ می گردد.
فرجام خواهی	5.5 درصد ارزش خواسته	برای آرای قطعی دادگاه تجدیدنظر یا آرای قطعی دادگاه بدوی با مبلغ خواسته بیش از 20 میلیون ریال. این هزینه در زمان ثبت دادخواست فرجام خواهی پرداخت می شود.
اعاده دادرسی	5.5 درصد ارزش خواسته	برای آرای قطعی در موارد خاص و کشف دلایل جدید. هزینه در زمان ثبت دادخواست اعاده دادرسی دریافت می گردد.

هزینه های جانبی و نکات مرتبط

• دفاتر خدمات قضایی: علاوه بر هزینه دادرسی، زوجه باید هزینه ای را نیز بابت ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت کند. این هزینه شامل خدمات مربوط به ثبت و ارسال دادخواست و پیوست های آن می شود.
• کارشناسی مجدد: در صورتی که زوجه به میزان نفقه تعیین شده اعتراض داشته باشد و دادگاه دستور به کارشناسی مجدد دهد، هزینه کارشناسی جدید نیز به عهده متقاضی (زوجه) خواهد بود. این هزینه بر اساس تعرفه های کانون کارشناسان رسمی دادگستری تعیین می شود.
• هزینه وکیل: اگر زوجه برای پیگیری پرونده خود وکیل استخدام کند، حق الوکاله وکیل نیز به هزینه ها اضافه خواهد شد که بر اساس قرارداد بین وکیل و موکل تعیین می شود.
• هزینه اوراق و کپی برابر اصل: تهیه کپی برابر اصل مدارک در دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر خدمات قضایی نیز شامل هزینه هایی است.

نحوه تقسیط یا اعسار از پرداخت هزینه دادرسی

در صورتی که زوجه تمکن مالی کافی برای پرداخت هزینه های دادرسی را نداشته باشد، می تواند همزمان با تقدیم دادخواست اعتراض، درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نیز مطرح کند. در این صورت، دادگاه به درخواست اعسار رسیدگی می کند و در صورت اثبات عدم تمکن مالی زوجه، او را از پرداخت فوری هزینه ها معاف کرده و حکم به تقسیط یا تأخیر در پرداخت صادر می کند. برای اثبات اعسار، زوجه معمولاً باید لیست اموال خود را ارائه داده و شهادت دو نفر شاهد مطلع را نیز ضمیمه کند.

آگاهی از تعرفه های به روز و مشاوره با وکیل یا کارشناس حقوقی در خصوص هزینه های پرونده، قبل از هر اقدامی، توصیه می شود تا زوجه با دید بازتری وارد فرآیند اعتراض شود.

نتیجه گیری

اعتراض به رای نفقه توسط زوجه، یک حق قانونی و ابزاری مهم برای احقاق حقوق زن در نظام قضایی ایران است. این فرآیند، هرچند پیچیدگی های خاص خود را دارد، اما با آگاهی کامل از قوانین، جمع آوری مستندات لازم و تنظیم یک لایحه حقوقی مستدل و قوی، می توان به نتایج مطلوب دست یافت. زوجه در هر مرحله از پرونده، از واخواهی و تجدیدنظرخواهی گرفته تا فرجام خواهی و اعاده دادرسی، می تواند از حقوق خود دفاع کند؛ مشروط بر آنکه دلایل اعتراض خود را به صورت روشن و با استناد به مواد قانونی مرتبط بیان کند و مستندات کافی را ارائه دهد.

نکات کلیدی همچون دقت در بیان دلایل اعتراض (اعم از رد دعوای نفقه، تعیین مبلغ پایین، یا حکم نشوز)، ارائه مدارک معتبر برای اثبات تمکین یا عذر موجه برای عدم تمکین، و همچنین استناد به مواد قانونی مربوطه (مانند مواد ۱۱۰۷، ۱۱۰۸ و ۱۲۰۶ قانون مدنی) از اهمیت بالایی برخوردارند. علاوه بر این، شناخت روش های مختلف اعتراض و مهلت های قانونی هر یک، از الزامات پیشبرد موفق پرونده است. هزینه های مربوط به دادرسی و جانبی نیز باید مورد توجه قرار گیرد و در صورت عدم تمکن مالی، امکان درخواست اعسار وجود دارد.

در نهایت، اکیداً توصیه می شود که زوجه برای اعتراض به رای نفقه، از مشاوره حقوقی تخصصی بهره مند شود. یک وکیل متخصص در امور خانواده می تواند با ارائه راهنمایی های دقیق و کمک در تنظیم لایحه، شانس موفقیت در پرونده را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. حفظ آرامش، جمع آوری دقیق اطلاعات و اتخاذ تصمیمات حقوقی آگاهانه، مسیر احقاق حقوق را هموارتر خواهد ساخت.