مروری بر تاریخچه روستای کسما

استان گیلان با طبیعت سرسبز و تاریخ کهن خود همواره مقصدی جذاب برای گردشگران بوده است. در میان انبوه روستاها و مناطق دیدنی این استان روستای کسما در شهرستان صومعه سرا جایگاهی ویژه دارد. این منطقه نه تنها به واسطه زیبایی های طبیعی خود بازدیدکنندگان را مجذوب می کند بلکه به دلیل نقش کلیدی اش در رویدادهای تاریخی مهم به ویژه جنبش جنگل دارای اهمیت فراوانی است. شناخت تاریخچه و جاذبه های این روستای اصیل پنجره ای به سوی گذشته پربار گیلان و تجربه ای متفاوت از سفر به شمال کشور می گشاید.

معرفی دهستان کسما

دهستان کسما یکی از مناطق باسابقه و تاریخی استان گیلان است که در بخش مرکزی شهرستان صومعه سرا قرار دارد. این دهستان فاصله بسیار کمی با مرکز شهرستان صومعه سرا دارد و تنها حدود سه کیلومتر در جهت جنوب غربی این شهر واقع شده است. کسما در منطقه ای جلگه ای واقع شده و با دهستان ها و مناطق دیگری نظیر مرکیه اباتر طاهرگوراب ضیابر هندخاله تولمات و همچنین شهرستان های همجوار مانند بندرانزلی و فومن مرز مشترک دارد.

در گذشته های دور دهستان کسما به دلیل موقعیت راهبردی خود از مراکز مهم تجاری منطقه محسوب می شد و دارای بازارها و کاروان سراهای متعددی بود. امروزه نیز کسما به عنوان یکی از نقاط تاریخی و دیدنی شهرستان صومعه سرا شناخته می شود و ترکیبی از جاذبه های طبیعی و بناهای تاریخی را در خود جای داده است.

کسما گنجینه ای از بناهای تاریخی و جاذبه های طبیعی در گیلان

روستای کسما به درستی به عنوان گنجینه ای از بناهای تاریخی و جاذبه های طبیعی در استان گیلان شناخته می شود. این دهستان نه تنها دارای طبیعت بکر و چشم نواز شمال است بلکه بناهای تاریخی متعددی به ویژه از دوران قاجار را در خود جای داده که هر کدام روایت گر بخشی از تاریخ این سرزمین هستند.

کسما مقصدی ایده آل برای کسانی است که به دنبال تجربه ای جامع از تاریخ و طبیعت هستند. در این منطقه می توان هم به کشف بناهای قدیمی پرداخت و هم در دل طبیعت سرسبز و آرامش بخش آن قدم زد. این ترکیب منحصربه فرد کسما را به یکی از نقاط برجسته گردشگری در شهرستان صومعه سرا تبدیل کرده است.

جاهای دیدنی روستای کسما

حمام کسما

حمام تاریخی کسما یکی از بناهای ارزشمند دوره قاجار است که در دهستان کسما واقع شده است. این حمام در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۹۹۴۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و از اهمیت تاریخی و فرهنگی بالایی برخوردار است. معماری این بنا هرچند ساده اما نمایانگر سبک حمام های سنتی در دوره قاجار است.

حمام کسما شامل بخش های مختلفی مانند سربینه (رختکن) میان در صحن اصلی و خزینه بوده است. سقف آن با گنبدهایی پوشانده شده که برای تامین نور داخلی سوراخ هایی در آن ها تعبیه شده بود. این حمام تا اوایل دهه هفتاد شمسی مورد استفاده قرار می گرفته و در طول زمان تغییراتی مانند مسدود شدن خزینه و احداث مخازن جدید آب در آن صورت گرفته است. بخشی از بنا متاسفانه در اثر گسترش معابر شهری تخریب شده است.

پل تاریخی کسما

پل تاریخی کسما بنای دیگری با قدمت حدود ۲۰۰ سال مربوط به دوره قاجار است که بر روی رودخانه کسما ساخته شده بود. این پل بخشی از مسیر ارتباطی قدیمی منطقه محسوب می شود و در گذشته نقش مهمی در عبور و مرور داشته است. پل اصلی دارای پنج دهانه آجری بزرگ و کوچک بود و ابعادی قابل توجه داشت.

متاسفانه امروزه بخش های زیادی از این پل تاریخی در اثر فرسایش و جریان آب تخریب شده و تنها بخشی از پایه های آجری و قسمتی از عرض پل باقی مانده است. این باقی مانده ها نیز نشان دهنده هنر معماری دوره قاجار و اهمیت این مسیر ارتباطی در گذشته است. برای تردد کنونی پل جدیدی در مجاورت آن احداث شده است.

تالاب نرگستان

منطقه اطراف دهستان کسما بخشی از اکوسیستم گسترده تالاب های استان گیلان است که شامل مجموعه های آبی متعددی می شود. تالاب نرگستان یکی از این مناطق تالابی است که در نزدیکی کسما قرار دارد و به دلیل پوشش گیاهی خاص و زیبایی طبیعی خود فضایی آرامش بخش برای طبیعت گردی و مشاهده پرندگان فراهم می کند.

تالاب هند خانه

تالاب هند خانه که در مجاورت دهستان کسما و روستای هندخاله واقع شده بخش دیگری از مجموعه تالاب های منطقه صومعه سرا و انزلی است. این تالاب نیز محیطی مناسب برای زندگی انواع گونه های گیاهی و جانوری مرتبط با اکوسیستم های آبی است و از نظر اکولوژیکی اهمیت دارد.

تالاب سیاه درویشان

تالاب سیاه درویشان یکی دیگر از تالاب های مهم نزدیک به دهستان کسما است که به دلیل قرار گرفتن در مسیر مهاجرت پرندگان به ویژه در فصول سرد سال مورد توجه پرنده نگران و طبیعت گردان قرار می گیرد. این تالاب نیز جزئی از مجموعه بزرگ تالاب انزلی محسوب می شود.

تالاب سیاه کشیم

تالاب سیاه کشیم نیز بخشی از مجموعه تالاب انزلی است که در نزدیکی شهرستان صومعه سرا و دهستان کسما واقع شده است. این تالاب به دلیل تنوع زیستی و نقش آن در حفظ تعادل اکوسیستم منطقه دارای اهمیت زیادی است و فضایی مناسب برای فعالیت های تفریحی آرام مانند قایقرانی در بخش های مجاز آن فراهم می آورد.

مجسمه کبریت خان در کسما

در دهستان کسما و در خیابان سردار جنگل سردیسی از ابراهیم کسمایی معروف به کبریت خان از یاران وفادار میرزا کوچک جنگلی قرار دارد. این سردیس یادبودی از مبارزات و نقش او در نهضت جنگل است. ابراهیم کسمایی به دلیل شجاعت و عدم سازش با ظلم به این لقب شهرت یافته بود.

او از ابتدای شکل گیری نهضت جنگل در کنار میرزا کوچک خان حضور داشت و در مبارزات مشارکت فعال داشت. سردیس و شرح حال مختصر او در زادگاهش یادآور تاریخ پرمقاومت مردم گیلان است و یکی از نمادهای تاریخی دهستان کسما محسوب می شود.

۴ بنای تاریخی روستای کسما در فهرست آثار ملی ثبت می شوند

دهستان کسما به واسطه قدمت و اهمیت تاریخی خود دارای چندین بنای ارزشمند است که برخی از آن ها همچون حمام تاریخی کسما پیشتر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند. وجود بناهای دیگری نظیر پل تاریخی کسما و سایر سازه های قدیمی نشان دهنده غنای تاریخی این منطقه است.

با توجه به ارزش تاریخی و معماری این آثار تلاش هایی برای شناسایی و ثبت ملی سایر بناهای واجد شرایط در روستای کسما و اطراف آن در حال انجام است. این اقدام به منظور حفاظت و نگهداری از این میراث گرانبها برای نسل های آینده صورت می گیرد و اهمیت کسما را به عنوان یک سایت تاریخی برجسته نشان می دهد.

بازار محلی و محصولات کسما

یکی از جذابیت های اصلی دهستان کسما بازار محلی و پررونق آن است که به صورت هفتگی و در روزهای چهارشنبه برگزار می شود. این بازار فرصتی عالی برای آشنایی با فرهنگ محلی و تهیه محصولات تازه و بومی منطقه است. چهارشنبه بازار کسما از دیرباز مکانی برای عرضه انواع کالاها بوده است.

در این بازار می توانید محصولات کشاورزی منطقه مانند برنج با کیفیت گیلان انواع میوه ها و سبزیجات فصلی محصولات لبنی و دامی شامل شیر ماست پنیر تخم مرغ و گوشت مرغ و ماهی را تهیه کنید. همچنین انواع لوازم خانگی پوشاک و سایر مایحتاج روزمره در این بازار عرضه می شود.

بازار محلی کسما همچنین بهترین مکان برای خرید سوغاتی های خوراکی و صنایع دستی منطقه است. محصولاتی نظیر عسل طبیعی انواع مربا و ترشیجات محلی رب انار و میوه های خشک در کنار صنایع دستی بومی مانند گلیم قالیچه محصولات چوبی و دست بافته های محلی مانند چادرشب از جمله سوغاتی هایی هستند که می توانید از این بازار تهیه کنید. فعالیت های سنتی مانند پرورش ابریشم نیز هرچند کمتر از گذشته اما همچنان در منطقه وجود دارد.

بهترین زمان بازدید از روستای کسما

برای لذت بردن کامل از زیبایی های طبیعی و آب وهوای دلپذیر روستای کسما فصل بهار و تابستان ایده آل ترین زمان برای سفر است. در این فصول طبیعت منطقه در اوج طراوت و سرسبزی خود قرار دارد و دما نیز معتدل و مطبوع است.

در بهار شکوفه ها و گل های رنگارنگ منظره ای دیدنی خلق می کنند و در تابستان هوای خنک تر کسما پناهگاهی از گرمای سایر مناطق کشور است. سفر در فصول پاییز و زمستان به دلیل افزایش بارندگی و کاهش دما ممکن است کمتر راحت باشد.

اقامتگاه های نزدیک به روستای کسما

در خود دهستان کسما گزینه های اقامتی رسمی مانند هتل یا اقامتگاه های بوم گردی متعدد نیستند و ممکن است تنها برخی خانه های محلی برای اقامت مسافران اجاره داده شوند. بنابراین برای اقامت شبانه توصیه می شود به شهر صومعه سرا که در نزدیکی کسما قرار دارد مراجعه کنید.

در شهرستان صومعه سرا انواع هتل ها مهمان پذیرها و اقامتگاه های بوم گردی برای اقامت مسافران در دسترس هستند. همچنین امکان برپایی کمپ در طبیعت اطراف کسما وجود دارد اما این گزینه نیازمند آمادگی و تجهیزات کافی است و ممکن است برای همه مسافران به ویژه خانواده ها مناسب نباشد.

سوغات روستای کسما

سفر به روستای کسما فرصتی عالی برای تهیه سوغاتی های محلی و اصیل گیلان است. چهارشنبه بازار کسما منبع اصلی تهیه این سوغاتی هاست. محصولات خوراکی محلی مانند برنج عسل طبیعی انواع مربا و ترشیجات خانگی رب انار و میوه های خشک شده از جمله پرطرفدارترین سوغاتی ها هستند.

در بخش صنایع دستی نیز می توانید دست بافته های ارزشمندی مانند گلیم قالیچه سفره بافی و چادرشب محصولات چوبی و لباس های محلی را پیدا کنید. این محصولات نه تنها یادگاری از سفر شما هستند بلکه از اقتصاد محلی و هنرهای سنتی منطقه حمایت می کنند.

نام شناسی

نام دهستان کسما دارای ریشه ای باستانی است که به دوران پیش از اسلام بازمی گردد. بر اساس پژوهش های نام شناسی واژه «کسما» برگرفته از نام قوم باستانی «کاس» است. قوم کاس از اقوام کهنی بودند که در حاشیه جنوبی دریای کاسپین (دریای خزر کنونی) زندگی می کردند.

این ریشه شناسی نشان دهنده قدمت تاریخی سکونت در منطقه کسما است و ارتباط آن را با فرهنگ و تاریخ کهن ساکنان حاشیه دریای خزر بیان می کند.

جمعیت

دهستان کسما یکی از مناطق پرجمعیت و فعال در بخش مرکزی شهرستان صومعه سرا محسوب می شود. این دهستان شامل چندین روستا و محله است که در مجموع جمعیتی قابل توجه از اهالی منطقه را در خود جای داده اند. وجود بازار هفتگی و اهمیت تاریخی کسما نیز نشان دهنده مرکزیت و پویایی این منطقه در میان روستاهای اطراف است.

شهرستان صومعه سرا

روستای کسما در شهرستان صومعه سرا واقع در استان گیلان قرار دارد. شهرستان صومعه سرا یکی از شهرستان های جلگه ای و سرسبز گیلان است که بخش عمده اراضی آن به کشت برنج اختصاص دارد. این شهرستان به دلیل داشتن تالاب ها رودخانه ها و طبیعت بکر از مناطق زیبا و حاصلخیز استان محسوب می شود.

شهر صومعه سرا مرکز این شهرستان است و کسما در فاصله بسیار نزدیکی از آن واقع شده است. شهرستان صومعه سرا از شمال با بندرانزلی از جنوب با فومن و ماسال از شرق با رشت و از غرب با رضوانشهر و ماسال همسایه است. این شهرستان علاوه بر اهمیت کشاورزی دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی متعددی در نقاط مختلف خود است.

روستای کسما کجاست؟

روستای کسما در استان گیلان شهرستان صومعه سرا در فاصله حدود سه کیلومتری جنوب غربی شهر صومعه سرا واقع شده است.

جاذبه های دیدنی روستای کسما کدام اند؟

از جاذبه های دیدنی کسما می توان به حمام و پل تاریخی قاجاری سردیس کبریت خان و همچنین تالاب های اطراف مانند تالاب کسما اشاره کرد که ترکیبی از تاریخ و طبیعت را ارائه می دهند.

بهترین زمان بازدید از روستای کسما کی است؟

بهترین زمان برای سفر به روستای کسما از نظر آب وهوا و طبیعت فصل بهار و تابستان است که هوا معتدل و طبیعت سرسبز و دلنشین است.

در بازار محلی کسما چه محصولاتی وجود دارد؟

در چهارشنبه بازار کسما انواع محصولات کشاورزی (برنج میوه تره بار) لبنیات محصولات دامی لوازم منزل پوشاک و صنایع دستی و خوراکی محلی عرضه می شود.

کسما یعنی چه؟

نام کسما از واژه باستانی «کاس» گرفته شده که نام قومی بوده که در گذشته در حاشیه دریای کاسپین (خزر) سکونت داشته اند و نشان دهنده قدمت منطقه است.

نزدیکترین ساحل به صومعه سرا

شهرستان صومعه سرا خود دسترسی مستقیم به دریا ندارد. نزدیکترین ساحل به این شهرستان در شهرستان همسایه بندرانزلی واقع شده است.

صومعه سرا دریا دارد؟

خیر شهرستان صومعه سرا در استان گیلان در منطقه ای جلگه ای و داخلی واقع شده و ساحل دریا ندارد.

بهترین روستای صومعه سرا؟

انتخاب بهترین روستا امری سلیقه ای است اما روستای کسما به دلیل اهمیت تاریخی نقش در جنبش جنگل و داشتن جاذبه های طبیعی و تاریخی یکی از مهم ترین و شناخته شده ترین روستاهای شهرستان صومعه سرا محسوب می شود.